İçeriğe atla

Garba

   Garba
ગરબા
Navratri festivali sırasında garba dansı yapan insanlar. Konum:Vadodara
ÜlkeGujarat, India

Garba (Gujarati : ગરબા), Hindistan'ın Gujarat eyaletinden doğmuş olan bir Gujarati dans şeklidir. Adı Sanskritçe'de Garbha teriminden gelmektedir.[1] Geleneksel olarak garba dansları, yanan bir lambanın etrafında veya Hindu tanrıçası Durga'nın bir resminin ya da heykelinin etrafında gerçekleştirilir. Garba, adetten dokuz gün süren Hindu festivali Navaratri sırasında yapılır (Gucerat dilinde : નવરાત્રી | નવ dokuz, રાત્રી ise gece anlamına gelir). Bir lamba (Garbha Deep) veya Tanrıça Durga'nın bir görüntüsü (Amba olarak da bilinir), bir saygı göstergesi olarak eş merkezli halkaların ortasına yerleştirilir.

Etimoloji

Garba kelimesi Sanskritçe "rahim" kelimesinden türemiştir ve bu nedenle hamileliği, bir anlamıyla yaşamı temsil ve ima eder. Dans genelde, Garbha Deep ("rahim lambası") adı verilen, içinde ışık bulunduran kil bir fenerin etrafında yapılır. Bu fener yaşamı ve rahimdeki fetüsü temsil eder. Dansçılar böylece tanrısallığın dişil formu olan Durga'yı onurlandırırlar.

Garba, Hindu döngüsel zaman inancının bir sembolü olarak daire şeklinde gerçekleştirilir. Hinduizm'de zamanın döngüsel olması gibi, dansçıların halkaları da dairesel halde dönerek döngüsel zaman inancını sembolize eder. Zamanın döngüsü; doğumdan yaşama, ölüme ve yeniden doğuşa bir sonsuz döngü içerisindeyken, sabit kalan tek şey döngünün ortasında sabit kalan Tanrıça'dır. Dans, bu durumda kadınsı formda temsil edilen Tanrı'nın, sürekli değişen bir evrende (jagat) değişmeyen tek şey olduğunu temsil eder.

Garbha Deep'in başka bir yorumu ise ortada sabit duran kil kabın içinde, Tanrıça formundaki Kutsallığın olduğudur. Garba, tüm insanların içlerinde Devi'nin İlahi enerjisine sahip olduğu gerçeğini onurlandırmak için bu sembolün etrafında eda edilir.

Dans

Garba dressing: traditional dressing male is kediyu while the traditional female dress is chaniya choli.
Garba kıyafeti: Geleneksel erkek kıyafeti "kediyu" ve geleneksel kadın kıyafeti "Chaniya Choli".
Little girl dressed in Gagra choli.
Gagra choli giymiş küçük bir kız.

Günümüz Garba'sı, Dandiya Raas'tan da (Gujarātī : ડાંડીયા રાસ) büyük ölçüde etkilenmiştir. Dandiya Raas geleneksel olarak erkekler tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu iki dansın birleşmesi günümüzde görülen yüksek tempolu dansı oluşturmuştur.[2]

Garba ve dandiya dansları yapılırken cinsiyetleri fark etmeksizin dansçılar genelde renkli ve alacalı kıyafetler giyerler. Kızlar ve kadınlar genelde üç parçalı bir elbise olan Chaniya choli'yi giyerler. Chaniya choli şu üç parçadan oluşur: Gittikçe genişleyen ve eteğe benzeyen alt kısım olan Chaniya, renkli ve nakışlı bir bluz olan choli ve geleneksel Gujarati tarzında giyilen dupatta . Chaniya Choliler boncuklar, deniz kabukları, aynalar, yıldızlar, nakış işleri, mati gibi süslerle donatılmıştır. Genelde dans eden kadınlar kendilerini jhumkalar (büyük küpeler), kolyeler, bindi, bajubandh, chudas ve kanganlar, kamarbandh, payal ve mojiris gibi aksesuarlarla süslerler. Erkekler ise dizlerinin üzerinde Ghagra (kısa yuvarlak kurta) bulunan kafni pijamaları ve kafasında bandhini dupatta, kada ve mojiris bulunan pagadi giyerler. Gujarati'de erkeklerin giydiği bu kıyafetlere ' Kediyu ' adı verilir. Yıllar geçtikçe Garba'ya olan ilgi daha da artmıştır. Hindistanlı gençler ve özellikle Gujarati diasporası arasında Garba'ya güçlü bir ilgi duyulmaktadır. Geleneksel olarak, bu dans eş merkezli daire formasyonuyla gerçekleştirilir ve tüm grup, yavaş başlayıp kademeli olarak hızlanan bir senkronize olarak performans sergiler.

Garba ve Dandiya Raas Amerika Birleşik Devletleri'nde de popülerdir. ABD'de her yıl 20'den fazla üniversite, profesyonel koreografilerle Raas/Garba yarışmaları düzenlemektedir. Kuzey Amerika'nın en büyük Garbasına ev sahipliği yapan şehir ise Kanada'nın Toronto şehridir.[3] Garba ayrıca Gujarati topluluğu arasında da popüler olan ve Birleşik Krallık'ta yer alan bazı Gujarati toplulukları da kendi Garba gecelerini düzenlemektedir.

Vadodara'da gerçekleşen Navratri festivalinde Garba'yı eda eden insanlar.

Gelenek

Garba, dokuz gece süren Navratri kutlamasında eda edilen bir Gujarati halk dansıdır. Garba şarkıları tipik olarak dokuz tanrıçayı konu alır. Garba stilleri Gujarat'ta bölgesel olarak farklılık gösterebilir.

Garba dansçılarının geleneksel kıyafetleri kırmızı, pembe, sarı, turuncu ve parlak renkli chanya, choli veya ghagra choli'dir ; bandhani (batik ) boyalı bir dupatta, kalın Gujarati kenarlıklı veya abhla (büyük aynalı) olurlar. Ayrıca 2-3 kolye, ışıltılı bilezikler, bel kemerleri ve uzun süre oksitlenmiş küpeler gibi ağır takılar da takarlar. Geleneksel olarak erkekler etnik bir kedia ve bir pajama veya oksitlenmiş bir bilezik ve kolye ile bir dhoti giyerler. Dandiya çubukları genelde tahtadır.

Tanınmalar

2023 yılının Aralık ayında UNESCO Garba'yı Somut Olmayan Kültürel Miras etiketiyle tanıdı.[4][5]

Kaynakça

  1. ^ Desai, Anjali (2007). India Guide Gujarat (İngilizce). India Guide Publications. s. 43. ISBN 9780978951702. 
  2. ^ Sinha, Aakriti (2006). Let's Know Dances Of India. Star Publications. s. 26. ISBN 9788176500975. 22 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2021. 
  3. ^ "North America's Largest Raas-Garba". Toronto Garba. 3 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2022. 
  4. ^ "Unesco declares Gujarat's Garba as Intangible Cultural Heritage". 6 Ara 2023. 13 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2024 – The Economic Times - The Times of India vasıtasıyla. 
  5. ^ "A Joyous Swirl: UNESCO Tags Gujarat's Garba An Intangible Cultural Heritage". Forbes India. 22 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2024. 
  1. Desai, Anjali (2007). India Guide Gujarat (İngilizce). India Guide Publications. s. 43. ISBN 9780978951702. 
  2. Sinha, Aakriti (2006). Let's Know Dances Of India. Star Publications. s. 26. ISBN 9788176500975. 22 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2021. 
  3. "North America's Largest Raas-Garba". Toronto Garba. 3 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2022. 
  4. Unesco declares Gujarat's Garba as Intangible Cultural Heritage
  5. A Joyous Swirl: UNESCO Tags Gujarat's Garba An Intangible Cultural Heritage

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İtalya</span> Güney Avrupada yer alan kısmi ada ülkesi

İtalya, resmî adıyla İtalyan Cumhuriyeti, Güney Avrupa'da, büyük ölçüde İtalya Yarımadası üzerinde yer alan bir ülke. Akdeniz'in en büyük iki adası Sicilya ve Sardinya da İtalyan topraklarıdır. Yüzölçümü 301.340 km2 olan ülkenin kuzeyde Alpler bölgesinde Fransa, İsviçre, Avusturya ve Slovenya'yla kara sınırı vardır. Bağımsız iki Avrupa ülkesi olan Vatikan ve San Marino da İtalya'nın yarımadadaki toprakları içine sıkışmış anklav ülkelerdir. İtalya'nın ayrıca biri İsviçre (Campione), diğeriyse Tunus (Lampedusa) tarafından kara ve deniz sınırlarıyla kuşatılmış iki eksklavı bulunur. Nüfusu 58 milyon olan İtalya, Avrupa Birliği'nin en kalabalık üçüncü ülkesidir. Başkenti ve en büyük şehri Roma, yüzyıllar boyunca Batı uygarlığının merkezi olmuş, mimaride barok üslûbunun doğuşuna tanıklık etmiş ve eskiden beri Katolik Kilisesi'nin merkezi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan</span> Güney Kafkasyada bir ülke

Azerbaycan, resmî adıyla Azerbaycan Cumhuriyeti, Batı Asya ile Doğu Avrupa'nın kesişim noktası olan Kafkasya'da yer alan bir ülkedir. Güney Kafkasya'nın en büyük yüz ölçümüne sahip ülkesi olan Azerbaycan'ın doğusunda Hazar Denizi, kuzeyinde Rusya, kuzeybatısında Gürcistan, batısında Ermenistan ve güneyinde İran ile komşudur. Kendisine bağlı olan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'nin ise kuzey ve doğusu Ermenistan ile, güneyi ve batısı İran ile çevrilmiştir, Türkiye ile 17 km'lik sınırı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya</span> Kuzeydoğu Avrupada yer alan Baltık ülkesi

Litvanya, resmî adıyla Litvanya Cumhuriyeti, Kuzey Avrupa'daki Baltık bölgesinde yer alan bir ülkedir. Baltık Devletlerinden biri olup Baltık Denizi'nin doğu kıyısında yer alır. Kuzeyde Letonya, doğu ve güneyde Belarus, güneyde Polonya ve güneybatıda Rusya ile sınırı vardır. Batıda ise İsveç ile deniz sınırı bulunur. Litvanya, 65.300 km²'lik bir alanı kaplar ve 2,86 milyon nüfusa sahiptir. Ülkenin başkenti, aynı zamanda en büyük şehri de olan Vilnius'tur. Diğer büyük şehirler sırasıyla Kaunas, Klaipėda, Šiauliai ve Panevėžys'dir. Litvanlar, etnolinguistik olarak Balt halklarının bir parçasıdır ve Hint-Avrupa dil ailesinin Baltik kolunda hayatta kalan birkaç dilden biri olan Litvanca dilini konuşurlar.

<span class="mw-page-title-main">Filipinler</span> Güneydoğu Asya ülkesi

Filipinler, resmî adıyla Filipinler Cumhuriyeti, Pasifik Okyanusu'nun batısındaki coğrafyada konumlanan bir Güneydoğu Asya devletidir. Ülke irili ufaklı 7.641 adet ada ve adacıktan oluşur. Ancak ülkeyi oluşturan üç ana coğrafi kara parçası vardır. Bunlar Luzon, Visayas ve Mindanao'dur. Ülkenin başkenti Manila iken, en kalabalık şehri Quezon City'tir. Bu iki kent de Büyükşehir Manila yönetimsel birimine bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Çin</span> Doğu Asyada bir ülke

Çin, resmî adıyla Çin Halk Cumhuriyeti (Çince:

<span class="mw-page-title-main">Aslan</span> Afrika ve Asyaya özgü büyük bir kedi

Aslan veya arslan, Panthera cinsindeki büyük kedilerden biridir ve kedigiller (Felidae) ailesinin bir üyesidir. 184-208 cm (72-82 in) kafa-gövde uzunluğuna sahip yetişkin erkek bireyler, 160-184 cm (63-72 in) uzunluğundaki dişilerden daha büyüktür. Pride adı verilen gruplar oluşturan sosyal bir türdür. Bir aslan grubu, birkaç yetişkin erkekten, ilgili dişilerden ve yavrulardan oluşur. Dişi aslan grupları genellikle birlikte avlanır ve çoğunlukla büyük toynaklıları hedef alır. Aslan bir süper avcı ve kilittaşı avcısıdır. Her ne kadar bazı aslanların fırsatlar ortaya çıktığında insanları avladıkları bilinse de, tipik olarak bunu yapmazlar.

<span class="mw-page-title-main">Kudüs</span> Orta Doğuda yer alan bir şehir

Kudüs veya Yeruşalim, Orta Doğu'nun Kenan bölgesinde, Akdeniz ile Lut Gölü arasındaki Yehuda Dağları'ndaki bir plato üzerine kurulmuş eski bir şehirdir. Üç büyük İbrahimî din olan Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam için kutsal sayılan bir şehirdir. İsrail, başkentinin Kudüs olduğunu ilan etmiştir. Birleşmiş Milletler, bu kararı tanımadığını açıklamıştır. Aynı şekilde Filistin de tıpkı İsrail gibi kendi başkentinin Kudüs olduğunu ilan etmiştir. Günümüzde İsrail ve Filistin Kudüs'ü başkent olarak kabul eder fakat Uluslararası alanda bu kararlar tanınmamaktadır. Çoğu ülke İsrail'deki diplomatik misyonlarını ve Büyükelçiliklerini Tel Aviv'de bulundururken, Filistin'deki diplomatik misyonlar ve Büyükelçilikler ise Ramallah, Gazze Şehri, Kahire ve Şam gibi çeşitli yerlerde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hayvan kurbanı</span>

Hayvan kurbanı, dini anlamda bir tanrıyı yatıştırmak veya iyiliğini sürdürmek için bir veya daha fazla hayvanın ritüel olarak öldürülmesi ve sunulmasıdır. Geç Antik Çağ'da Hristiyanlığın yayılmasına kadar Avrupa ve Eski Yakın Doğu'da hayvan kurban etme yaygındı ve bugün bazı kültürlerde veya dinlerde devam ediyor. Kurban ritüeli bazı kültürlerde insanların kurban edilmesini kapsıyordu ve muhtemelen tarih içerisinde hayvan kurbanı ile yer değiştirmişti.

<span class="mw-page-title-main">İnsanlık tarihi</span> İnsanlığın kayıtlı ve detaylı tarihi

İnsanlık tarihi, insanlığın geçmişinin tasviridir. Arkeoloji, antropoloji, genetik, dilbilim, epigrafi, filoloji, paleografi ve diğer disiplinler ile yazının icadından bu yana kayıtlı tarih, ikincil kaynaklar ve araştırmalar yoluyla incelenir.

<span class="mw-page-title-main">Gürcü halk oyunları</span> Bir dans türü

Gürcü halk oyunları Gürcistan'a özgü geleneksel danslardır. Kökleri, Orta Çağ'da askeri törenlere, spor oyunlarına ve kutlamalarda oynanan danslara dayanır.

<span class="mw-page-title-main">Horumi</span>

Horumi, Guria/Acara'da yaşayan Gürcülerin geleneksel halk oyunlarına verdikleri isim olup ilk başlarda sadece erkeklerin oynadığı bir savaş dansı olan horumi, zamanla kadınların da oynadığı bir oyuna dönüşmüştür. Günümüzde 40 kişi horumi oynayabilmektedir. Dans, 2013'te Gürcistan'ın somut olmayan kültürel mirasları listesine dahil edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Dünya mutfakları</span>

Dünya mutfağı kavramı, Yerel Mutfak kavramı ile karıştırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Alaska Atabaskları</span>

Alaska Atabaskları ya da Alaska Deneleri, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin daha çok içbölgesinde Alaska Interior adı verilen İç Alaska'da birazı da güneyde Pasifik kıyılarında yaşayan ve Na-Dene dillerinin Atabask dilleri grubunun Kuzey Atabask dilleri alt grubundan dilleri konuşan Kuzey Atabasklarından, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik yerlisi Kızılderili halkları. Alaska yerlilerinin beş ana kültür grubundan birini oluştururlar. Dil temelinde 11 ayrı halk olarak, Ahtnalar, Denağinalar, Guçinler, Hanlar, Değinaklar, Holikaçuklar, Koyukonlar, Yukarı Kuskokvimler, Aşağı Tananalar, Tanakroslar ve Yukarı Tananalar biçiminde sınıflandırılır. Toplam nüfusları yaklaşık 6.400 kişidir ve ancak çok ufak bir kısmı anadillerini konuşabilmektedir. En çok nüfusa sahip olanlar Koyukonlar ile Guçinlerdir. Siyasi, idari ve kültürel açıdan ABD'deki diğer Atabasklardan ayrılırlar. Kanada'daki aynı alt grupta yer alan Kanada Atabasklarına dilce ve kültürce daha yakındırlar ve Guçinler ile Hanların büyük bir kısmı ile Yukarı Tananaların ufacık bir kısmı Kanada'nın Alaska'ya yakın yörelerinde de yaşarlar. Kuzey, batı ve güneyden Eskimo halklarına, doğudan ise ırkdaşı olan Kanada Atabasklarıyla komşudurlar. Eskimolara komşu olanlar Eskimo kültüründen kısmen etkilenmişlerdir. Rus Alaskası döneminde Ruslarla karşılaşan Alaska Atabaskları içinde en çok Ruslaşanlar Pasifik kıyısındaki Denağinalardır. Ekonomik rahatlamaya 1971 yılında kabul edilen Alaska Yerli Talepleri Çözümleme Yasası (ANCSA) ile kavuşmuşlar ve aynı dönemde dil ve kültürlerini serbest kullanma ve eyaletçe korunma haklarını da elde etmişlerdir. Günümüzde Ahtna ve Denağina haricindeki Alaska Atabasklarının siyasi, ekonomik, yasal ve sosyal savunucusu 1962 yılından beri Tanana Chiefs Conference adlı kâr amacı gütmeyen kabile birliğidir. ABD'deki bütün Amerika yerlileri gibi Alaska Atabasklarının da eğitim, sağlık ve idaresinden ABD İçişleri Bakanlığı bünyesinde Amerika Birleşik Devletleri'nin yönetimine ait Bureau of Indian Affairs dairesi sorumludur.

<span class="mw-page-title-main">Diablada</span> And halk dansları

Diablada veya Danza de los Diablos, dansçılar giydiği şeytan maskesi ve kostümlerinin karakterize ettiği Güney Amerika dansı. İspanya'dan getirilen dinî içerikli tiyatro oyunlarıyla Ant Dağları'ndaki yerlilerin Uru tanrısı Tiw onuruna yaptığı Llama llama ve Aymara madencilerin mağaralarda yaşayan şeytansı ruh Anchanchu hakkında yaptıkları rit gibi dinî dansların birleşmesiyle oluşmuştur. Özellikle 17. yüzyılda İspanyol otoritelerinin geleneksel dinî dansları yasaklamasıyla bu tür danslar Hristiyan ritüeli kisvesi altında devam ettirilmiştir.

Ukrayna kültürü, Ukrayna halkının tarihi boyunca şekillenen maddi ve manevi değerlerinin bir bileşimidir. Etnik Ukraynalılar ile ilgili etnik çalışmalar ve Kiev ve çevresindeki bölge tarihine odaklanan Ukrayna tarih yazımı ile iç içedir.

Pohela Boishakh, Bangladeş'in resmi takvimi de olan Bengal takviminin ilk günüdür. 14 Nisan'da Bangladeş'te ve 15 Nisan'da Hindistan'ın Batı Bengal, Tripura ve Assam eyaletlerinde her dinden Bengalli tarafından kutlanır.

Yerli halkların soykırımı veya yerleşimci soykırımı, yerleşimci sömürgeciliği sürecinde yerli halk topluluklarının yok edilmesidir. Patrick Wolfe'a göre yerli nüfusun soykırımı özellikle yerleşimci sömürgecilik vakalarında muhtemeldir, bazı akademisyenler yerleşimci sömürgeciliğin doğası gereği soykırımcı olduğunu savunurken diğerleri soykırım teriminin geçerli olmadığını savunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sebiba</span>

Sebiba Cezayir'de bir festivali belirtmek için kullanılan terimdir ve bu vesileyle Tuareg halkının dansı kadın davulcular eşliğinde Cezayir'in güneyindeki Tassili n'Ajjer bölgesindeki Djanet'in Sahra vahasında yapılır. Dans, siyah Afrikalı kölelerin torunları arasında ortaya çıktı ve İslami Aşure Festivali kutlamalarının bir parçası. Dans, insanlığın somut olmayan kültürel mirasına olan önemi nedeniyle 2014 yılında UNESCO tarafından kabul edildi.

<span class="mw-page-title-main">Şaman (dans)</span>

 Şablon:Infobox intangible heritage

Navaratri baş tanrıça Adi Parashakti'nin bir parçası olan tanrıça Durga'nın onuruna her yıl kutlanan bir Hindu festivalidir. İlki Chaitra ayında ve bir de Ashvin ayında (Eylül-Ekim) on gün dokuz gece devam eder. Hint kültürel alanının çeşitli yerlerinde farklı şekillerde gözlemlenir ve farklı şekilde kutlanır. Teorik olarak dört mevsimin de Navaratrisi vardır. Ancak Navaratri pratikte Sharada Navaratri adı verilen muson sonrası sonbahar festivalidir. Ayrıca 2 Gupta Navaratri vardır; biri Magha Ayının Shukla Paksha Pratipada zamanında başlar ve diğeri Jyestha Ayının Shukla Paksha Pratipada döneminde başlar.