Ganzak - Turkipedia

Ganzak (Farsça: گنزک Ganzak, Yunanca: Gazaca, Latince: Gaza, Ganzaga, Arapça: Janza, Jaznaq), İran'ın kuzey batısında kurulu antik bir şehir. Urmiye Gölü'nün güneyinde bir yerdedir ve Atropates "muhtemelen" şehri başkenti olarak seçti.^[1] Minorski, Schippmann ve Boyce'a göre, şehrin tam yeri Miyanduab ovasında, Leylan, Malekan şehristanı yakını olarak tanımlanır.^[1]^[2]

Etimoloji

Kelime "Hazine" anlamına gelir ve Med dili kökenlidir ve Ahameniş İmparatorluğu döneminde Farsçaya geçmiştir. Kelime, hazine anlamına gelen Farsça گنج Ganj kelimesiyle ilgilidir.

Tarih

Ganzak, Ahamenişler tarafından kurulmuş ve Med bölgesinin valisinin yeri olmuştur. MÖ 4. yüzyıl boyunca, Büyük İskender'den ayrılan Pers aristokrat Atropates'in topraklarının bir parçası olmuştur ve muhtemelen Ganzak'ı başkenti yapmıştır. “Atropatena” olarak bilinen Atropates Krallığı olmuştur. Bu krallık döneminde kutsal ateş tapınağı Adhur Gushnasp inşa edildi.

MÖ 148 yılında Atropatena Krallığı, Part İmparatorluğu'nun vasal devleti olmuştur. MÖ 36 yılında Romalılar şehri kuşatmışlar ancak Atropatena Kralı I. Artavasdes ve Part Kralı II. Orodes komutasında birleşik kuvvetler tarafından mağlup edilmişlerdir. Yaklaşık 224 yılında Sasani Kralı I. Ardeşir (h. 224-242) Atropatena Krallığı'nı sonlandırdı, fakat isim yaşamaya devam etti ve Med ile birleştirilmek yerine Ganzak'ın başkent olmaya devam ettiği kendi vilayet kaldı.

591 yılında Blarathon Muharebesi, II. Hüsrev (h. 590-628) ile gaspçı Behrâm-ı Çûbîn (h. 590-591) arasında Ganzak yakınlarında gerçekleşmiştir. Muharebe sonunda, Behrâm-ı Çûbîn mağlup olup, Horasan'a kaçmıştır.

Kaynakça

Özel

^ ^a ^b M. Boyce, Ganzak 29 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., in Encyclopaedia Iranica, vol. 10, 2001.
^ Christensen, Peter (1993). The Decline of Iranshahr. Museum Tusculanum Press. ss. 323-324, note 10. ISBN 978-87-7289-259-7. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2008.

Genel

Boyce, Mary (2000). "GANZAK". Encyclopaedia Iranica, Vol. X, Fasc. 3. ss. 289-290.
Chaumont, M. L. (1987). "ATROPATES". Encyclopaedia Iranica, Vol. III, Fasc. 1. ss. 17-18.
de Planhol, X. (1987). "AZERBAIJAN i. Geography". Encyclopaedia Iranica, Vol. III, Fasc. 2. ss. 205-215.
Schippmann, K. (1987). "AZERBAIJAN iii. Pre-Islamic History". Encyclopaedia Iranica, Vol. III, Fasc. 2. ss. 221-224.
Pourshariati, Parvaneh (2008). Decline and Fall of the Sasanian Empire: The Sasanian-Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran. Londra and New York: I.B. Tauris. ISBN 978-1-84511-645-3. 4 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2018.

İlgili Araştırma Makaleleri

II. Kiros, bilinen adıyla Büyük Kiros veya Yunanlar tarafından söylenen ismiyle Yaşlı Kiros, tarihteki ilk Pers devleti olan Ahameniş İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk hükümdarı olan Pers komutan ve kraldır. Yaklaşık MÖ 557'de, Med kralının vesayeti altında olan Anşan'ın kralı olmuştur. Hükümdarlığı süresince Med Krallığı ve Lidya Krallığı'nı ortadan kaldırmış, Babil ile İran bölgelerine hükmetmiş ancak sonunda Massagetlere karşı girdiği savaşta Tomris tarafından yenilgiye uğratılıp öldürülmüştür.

Behrâm-ı Çûbîn, Sasaniler zamanında II. Hüsrev'e bağlı meşhur İranlı askerî komutan.

<span class="mw-page-title-main">II. Hüsrev</span> 590–628 yılları arasındaki Pers Sasani şahı

II. Hüsrev, ayrıca Hüsrev Perviz, bir yıl kesinti hariç 590'dan 628'e kadar hüküm süren İran'ın son büyük Sasani kralı (şah) olarak kabul edilir.

Atropatena veya Medya Atropatena, MÖ 4. yüzyılda çoğu bugünkü İran Azerbaycanı ve İran Kürdistanı olarak bilinen bölgede kurulmuş ve başkenti Gazaka kenti olmuş eski bir krallık. Günümüzdeki Azerbaycan'ın tarihi adı Atropatena'dan kaynaklanmıştır.

Blarathon Muharebesi, 591 yılında Ganzak yakınında birleşik Bizans-Sasani kuvveti ile Behrâm-ı Çûbîn komutasında Pers kuvvetleri arasında gerçekleşen muharebedir.

Sasani ordusu, Sasani donanmasının yanı sıra görev yapan Sasani silahlı kuvvetlerinin birincil askeri organıdır. Ordunun doğuşu, Sasani İmparatorluğu'nun kurucusu I. Erdeşîr'in tahta yükselişine dayanır. Erdeşîr, Pers İmparatorluğu'nun yeniden canlanmasını hedefledi ve bu amacını sürdürmek için ordusunu, doğrudan kendi emri altında olan ve Satraplıktan, yerel prenslerden ve asaletten ayrı duran subaylar ile ayakta duran bir ordu oluşturarak, reform yaptı. Ahameniş İmparatorluğu askeri örgütlerini yeniden kurdu, Part süvarileri modelini korudu ve yeni tür zırh ve kuşatma savaş teknikleri kullandı. Bu, kendisine ve onun haleflerine 400 yıldan fazla hizmet verecek bir askeri sistemin başlangıcıydı; bu sırada Sasani İmparatorluğu, Geç Antik Çağ'da Batı Avrasya'daki iki süper gücünden biriydi, diğeri ise önce Roma İmparatorluğu sonra Doğu Roma İmparatorluğu'ydu. Sasani ordusu Eranshahr'ı Doğu'dan, Ak Hunlar ve Türk halkları gibi Orta Asya göçebelerinin saldırılarına karşı korurken, batıda Roma İmparatorluğu'na karşı tekrarlayan bir mücadeleye girişti.

Ak Hunlar-Pers savaşları, Ak Hunlar ile Sasani İmparatorluğu arasında gerçekleşen bir dizi savaştır.

Atropates, önce III. Darius'a daha sonra Büyük İskender'e hizmet etmiş, sonunda kendi adını taşıyan bağımsız bir krallık ve hanedan kurmuş olan bir Fars asilzade idi. Diodorus (18.4) ona 'Atrapes' olarak atıfta bulunurken, Quintus Curtius (8.3.17) yanlışlıkla onu 'Arsaces' olarak anmıştır.

Ahamenişler Pers hükümdarlarından Ahameniş Hanedanı'nın tepe atasıdır.

Sasani İç Savaşı (589-591) IV. Hürmüz'ün yönetimine karşı soylular arasındaki büyük memnuniyetsizlik nedeniyle 589'da patlak veren bir çatışmadır. İç savaş 591 yılına kadar sürdü. Mihranlı gaspçı Behrâm-ı Çûbîn'in devrilmesi ile Sasani ailesi İran hükümdarlığına tekrar geldi geldi.

Kapadokya, Anadolu'da tarihi Kapadokya bölgesinde yer alan bir Helenistik dönem İran krallığıydı. Eski Ahameniş Kapadokya satraplığından gelişerek satraplığın son satrapı Ariyaratis tarafından kuruldu. Tarihi boyunca arka arkaya üç aile tarafından yönetildi; Ariyarati Hanedanı, Ariyobarzan Hanedanı ve son olarak Arkelas. Arkelas'ın MS 17'de ölmesinden sonra Roma İmparatoru Tiberyus döneminde krallık, bir Roma eyaletine çevrildi.

V. Fraates, aynı zamanda adının Phraataces, Phraatakes, MÖ 2'den MS 4'e kadar Part İmparatorluğu'nun Krallar Kralıydı. IV. Fraates ve Musa'nın küçük oğluydu.

II. Arsakes, MÖ 217'den MÖ 191'e kadar Partların Arsakes kralıdır.

I. Erdevân, eski bilim adamları tarafından yanlış bir şekilde II. Erdevân olarak bilinir, y. 127 MÖ - 124/3 MÖ arası kısa süre Part İmparatorluğu'nun kralıdır. Kısa saltanatı, doğuda Yüeçilere karşı yapılan bir savaş sırasında öldüğünde aniden sona ermiştir. Yerine oğlu II. Mitridates geçmiştir.

IV. Fraates, MÖ 37'den 2'ye kadar Part İmparatorluğu'nun Krallarının Kralıydı. II. Orodes'in oğlu ve halefiydi; kardeşi I. Pakorus'un ölümünden sonra tahta geçti. IV. Fraates kısa süre sonra tüm kardeşlerini ve muhtemelen babasını da öldürdü. Eylemleri Ermenileri ve ayrıca Romalı üçlü hükümdar Marcus Antonius'a kaçan ancak kısa süre sonra geri dönen ve IV. Fraates ile barışan seçkin Monaeses de dahil olmak üzere bazı soyluları yabancılaştırdı.

II. Erdevân, eski bilim adamlarında yanlışlıkla III. Erdevân olarak bilinen, bir yıllık arayla MS 12'den 38/41'e kadar Part İmparatorluğu'nun Krallarının Kralıdır. I. Vonones'in yeğeni ve halefiydi. Babası Dahae prensi, annesi ise Part Kralı Krallar IV. Fraates'in kızıdır.

II. Vonones, Medya Atropatena'nın kralı ve kısa süreliğine de Part İmparatorluğu'nun kralı olarak hüküm süren bir Part prensidir.

II. Vardanes, I. Vologases veya I. Vardanes'in oğludur ve kısa süreliğine Part İmparatorluğu'nun bazı bölgelerinin hükümdarıdır. Antik kayıtlarda yalnızca Tacitus'ta görülür. Bunun dışında kendisi yalnızca 55 ile 58 yılları arasına tarihlenen madeni paralardan bilinmektedir. Yaklaşık 55 ila 58 yılları arasında Seleucia'da I. Vologases'e isyan etti ve Ekbatan'ı işgal etmiş olmalı, çünkü oradaki darphaneden beş kolyeli bir taç takan genç, sakalsız bir kralın benzerliğini taşıyan paralar basmıştır. Sikkelerinde yüz lezyonlarının olmaması onu, çoğu trikoepitelyoma benzeri nodüllerle tasvir edilen diğer Part hükümdarlarından ayırmaktadır. Onun dışında onun hakkında daha fazla bir şey bilinmemektedir.

<span class="mw-page-title-main">II. Vologases</span> 1. Yüzyıl Part prensi

II. Vologases, kardeşi II. Pakorus'a karşı 78'den 80'deki yenilgisine kadar Part tacı için hak iddiasında bulunan bir Part prensidir.

Harakini, Messina (Μεσσήνη) veya Meshan olarak da bilinen, İranlı Hyspaosines tarafından kurulan ve çoğunlukla günümüz Irak sınırları içinde kalan Basra Körfezi'nin başında bulunan bir krallıktı. Başkenti Charax Spasinu, Mezopotamya ile Hindistan arasındaki ticaret için önemli bir limandı ve ayrıca Karun Nehri'nin yukarısındaki Susa şehrine liman olanakları sağlıyordu. Krallık sıklıkla Part İmparatorluğu'nun vasalıydı. Harakini çoğunlukla kültürel dilleri Aramice olan Araplardan oluşuyordu. Prensliğin tüm yöneticilerinin İran isimleri vardı. Arsak hanedanının üyeleri de devleti yönetiyordu.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.