İçeriğe atla

Gallia Savaşı

C. Iulii Caesaris quae extant, 1678

Gallia Savaşı (Latince: Commentarii de Bello Gallico; Galya Savaşı Üzerine Notlar), Jül Sezar'ın Galya'da savaşlarla geçen dokuz yılını üçüncü şahıs ağzından anlatım tekniği ile aktardığı eseridir.[1] İlk Türkçe çevirisi Gallia Savaşı adıyla yapılmış olup[2] zaman zaman Galya Savaşı Hakkında, Galya Savaşı Üzerine ya da Galya'nın Fethi başlığıyla da çevrilir.

Commentarii de Bello Gallico adlı eserinde Jül Sezar, Roma egemenliğine karşı çıkan yerel ordularla savaşarak geçirdiği dokuz yıl boyunca yaptığı savaşları ve yaşadığı entrikaları tasvir eder. Eserde Sezar'ın kastettiği "Galya" bazen Provincia Narbonensis (şimdi Provence) hariç günümüz Fransa ve Belçikasının tamamı ve İsviçresinin bir kısmını kapsar. Bazı durumlarda bahsettiği Galya, Manş Denizi'nden Lugdunum'a (şimdi Lyon) kadar uzanan ve Romalıların Galya olarak adlandırdıkları Kelt topraklarıdır.

Kitap 1. esasen MÖ 58 yılındaki Helvetler Savaşı ile ilgili olmakla beraber tamamen bu konudan bahsetmez. Bu kitapta Sezar Galya ve Helvetlere karşı yürütülen faaliyetlerden bahseder. Sonraki kitaplar sırasıyla Venetler, Akuitanlar, Germenik Halklar ve Bretonlara karşı yapılan savaşlardan; Sezar'ın Britanyayı işgalinden; Galya ayaklanmasından (VII, 4) ve Vercingetorix'in Alesia'da (VII, 89) mağlup edilmesinden bahseder.

Harekâtlar genellikle yaz sonunda erzak ikmali ve kalelerin inşa edilmesiyle başlar ve yıl sonunda Jül Sezar'ın kış karargâhına dönmesi ile sona erer. Sayıları zaman zaman sekize ulaşan Roma lejyonlarından oluşan bir orduya komuta etmiştir. Acelece oluşturulmuş ve yaklaşık 100.000 kişiden oluştuğu iddia edilen düzensiz kabile orduları ile mücadele etmiştir. Savaşların pek çoğu aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu binlerce kabile mensubunun Roma Süvarileri tarafından kovalanması ile sona ermiştir. Örneğin bozguna uğrattığı kabilelerden birinin 53,000 mensubunu hemen köle olarak satmıştır.

Eleştiriler

Harekâtın ikinci yılının ardından düşman kabilelerin pek çoğu mağlup edilmiş ve Galya bir dereceye kadar Roma kontrolü altına girmiştir. Bu açıdan bakınca ne eyalete ne de Roma'nın kendine karşı bir tehdit kalmamıştır. Kitap aynı zamanda Roma tarihinin en pahalı seferlerinden birisinin gerekliliğini sorgulayan Sezar'ın politik rakiplerine karşı bir cevap verme niyeti taşır. Sebeplerin pek çoğu abartılmıştır. Bu duruma Kuzey-Batı Galya'da savaşırken Britanyalı paralı askerlerin yerel kabilelere yardım ettiğini iddia etmesi örnek olarak verilebilir.

Eğitimsel kullanımı

Kitap yüzyıllar boyunca kibar ve düzgün Latincesi ile övgüler toplamıştır. Tıpkı Yunanca öğrenen öğrencilerin yardımcı kitabı Xenophon'un Anabasis adlı eseri gibi Latince öğrenmek isteyenlerin asıl yardımcı kitabı olmuştur; ilginç bir tesadüf olarak her iki kitap da askeri bir maceranın üçüncü şahıs ağzıyla anlatıldığı eserlerdir.

Aynı zamanda kitap pek çok coğrafi ve tarihi bilgi içerir (Gallia est omnis divisa in partes tres...). Dikkat çekici bazı başlıklar arasında Kelt kostümleri (VI, 13), Kelt dini (VI, 17), Galyalılar ve Germen kabileleri arasında bir karşılaştırma (VI, 24) sayılabilir.

Vorenus ve Pullo

Commentarii de Bello Gallico 5. Kitap, 44. Bölümde 11. Lejyonda görev yapmakta olan Lucius Vorenus ve Titus Pullo adında iki Romalı Centuriondan bahsedilir. 2005 yılı TV dizisi Rome'da Sezar'ın yükselişi ve düşüşü kurgusal olarak canlandırılmış ve Lucius Vorenus Kevin McKidd, Titus Pullo ise Ray Stevenson tarafından canlandırılmıştır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Gagarin, Michael (2010). The Oxford encyclopedia of ancient Greece and Rome. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0195170726. 
  2. ^ G.Julius Caesar (Çeviren: Hamit Dereli), (1942) Gallia Savaşı, İstanbul: Maarif Basımevi (Dünya Edebiyatından Tercümeler - Latin Klasikleri) Googlebooks[]

Türkçeye çeviriler

  • G. Julius Caesar (Çeviren: Hamit Dereli), (1942) Gallia Savaşı, İstanbul: Maarif Basımevi (Dünya Edebiyatından Tercümeler - Latin Klasikleri) Googlebooks[]

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ariovistus</span>

Ariovistus, MÖ 1. yüzyılın ikinci çeyreğinde Suevilerin ve diğer müttefik Cermen halklarının eski lideri. Kendisi ve takipçileri Arverniler, Sekvaniler ve Aeduların desteğiyle Galya arazisi için MÖ 58 yılında Roma İmparatorluğu ile savaşmıştır. Ariovistus ve hakkındaki olaylar Jül Sezar'ın Commentarii de Bello Gallico adlı kitabında geçmektedir.

Akuitanlar Fransa'da, Pireneler ve Garonne arasında kalan ve şimdilerde Akitanya olarak adlandırılan bölgede yaşamış olan Kelt kökenli halk.

<span class="mw-page-title-main">Helvetler</span> MÖ 1. yüzyılda İsviçre Platosunun asıl ve en kalabalık sakinleri olan Kelt kabilesi

Helvetler, MÖ 1. yüzyılda İsviçre Platosunun asıl ve en kalabalık sakinleri olan Kelt kabilesi. Sezar'ın Galya Savaşı Üstüne Yorumlar adlı eserinde kendilerinden sıklıkla bahsedilmiştir.

Belgalar (Pelasglar), Antik Galya'nın Kuzeybatısında, Sequan ve Matrona arasında kalan bölgede yaşamış olan Kelt ve Germen kökenli halk grubu. Asıl yaşam alanları Sen Nehri ve Ren Nehri arasıydı.

Tencteriler ve Usipeteler, MÖ 1. yüzyılda Ren Nehrinin doğu kıyılarında yerleşik olan Cermen kabileleridir. Bu kabileler hakkında en kapsamlı bilgi Jül Sezar'ın onlara karşı düzenlediği seferden bahseden Commentarii de Bello Gallico adlı eseridir.

<span class="mw-page-title-main">Venetler</span>

Venetler, Romalılar döneminde Aremorica olarak bilinen, günümüz Fransası'nın Bretonya yarımadasında yaşamış olan Kelt kökenli, denizci kabile. Günümüzdeki Vannes şehri, ismini bu kabileden alır.

<span class="mw-page-title-main">Menapiler</span>

Menapiler, Roma öncesi dönemde ve Romalılar döneminde Kuzey Galyada yaşamış bir Belgic kabilesi. Strabon ve Ptolemy'ye göre yaşadıkları yer Ren nehrinin ağzından Scheldenin güneyine kadar uzanan topraklardı.

<span class="mw-page-title-main">Eburonlar</span>

Eburonlar, Galyanın kuzeyinde, çoğunlukla Ren ve Maas nehirleri arasında ve Menapilerin doğusunda yaşamış olan Germen ya da Kelt kökenli antik kabile.

Mandubracius ya da Mandubratius, MÖ 1. yüzyıl'da Antik Britanya'da yaşamış olan Trinovante kralı.

<span class="mw-page-title-main">Gergovia Muharebesi</span>

Gergovia Muharebesi, MÖ 52 yılında Galya'da, Arvernilerin en önemli kenti olan Gergovia çevresinde, prokonsül Jül Sezar komutasındaki Roma Cumhuriyeti ordusu ile Vercingetorix komutasındaki Galyalı güçler arasında yapılan savaş. Muharebeyi Galyalılar kazanmıştır. Asteriks çizgi romanında Gergovia'ya ve bu savaşa sık sık değinilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Alesia Muharebesi</span>

Alesia Muharebesi veya Alesia Kuşatması, MÖ 52 yılının Eylül ayında Mandubi kabilesinin en önemli kenti ve kalesi Alesia çevresinde yapılan savaş. Jül Sezar ve süvari komutanları Marcus Antonius, Titus Labienus ve Gaius Trebonius tarafından komuta edilen Roma Cumhuriyeti ordusu ile Avernilerin lideri Vercingetorix etrafında toplanmış olan Galyalı kabileler arasında yapılmıştır. Galyalılar ve Romalılar arasında meydana gelen son büyük çarpışmadır ve Galya Savaşlarında inisiyatifin Romalılara geçmesinin önünü açmıştır. Alesia Kuşatması, Sezar'ın en büyük askeri başarılarından biri olarak görülmektedir ve günümüzde bile Kuşatma savaşı ve Ablukanın klasik örneklerinden biri olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Avaricum Muharebesi</span>

Avaricum Muharebesi, antik Galya'da, günümüzde Bourges olarak bilinen kent yakınlarında yer alan bir tepe-kalesi, oppidumu savunmakta olan Vercingetorix komutasında Bitruglar ve Arveniler Galyalı kabilelerine karşı MÖ 52'de Romalı Galya Valisi Jül Sezar'ın yaptığı, şehir kuşatması ve şehrin Romalılar tarafından fethi. Bu şehir Romalılar eline geçirilince şehirde Romalılara karşı direnen hemen herkes ceza olarak Romalı askerler tarafından öldürülmüştür.

İç Savaş, Jül Sezar tarafından yazılan ve Pompey ve Senato'ya karşı yürüttüğü iç savaşı tasvir ettiği kitap. Sezar'ın bir diğer kitabı olan Commentarii de Bello Gallico ile karşılaştırıldığında sadece üç kitaptan oluşması nedeniyle daha kısa olup muhtemelen tamamlanmamıştır. Kitap MÖ 49-48 yılları arasında, Sezar'ın İtalya'yı işgal etmesinden kısa bir süre önce başlayan ve Pompeius'un Pharsalus Muharebesi'nde yenilmesi ve kendisini takip eden Sezar'dan kurtulmak için Mısır'a kaçması arasında geçen olayları anlatır. Pompeius'un öldürülmesi ve Sezar'ın Mısır'daki iç savaşta taraf olarak İskenderiye Savaşı'na girişmesi ile son bulur.

De Bello Africo Jül Sezar tarafından yazıldığı söylenen ancak yazarının kim olduğu konusu oldukça tartışmalı olan kitap. Jül Sezar'ın Cumhuriyetçi düşmanlarına karşı Roma eyaleti Afrika'da vermiş olduğu mücadeleyi anlatır.

<span class="mw-page-title-main">Bibracte Muharebesi</span>

Bibracte Muharebesi, MÖ 58 yılında Helvetler ile Jül Sezar komutasındaki altı Roma lejyonu arasında yapılan bir muharebe. Muharebe Galya Savaşları'nın başladığı yıl gerçekleşmiş ve savaşlar serisinin ikinci büyük muharebesi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Galya Savaşları</span> MÖ 58-50, Roma ile Galya kabileleri arasındaki savaşlar

Galya Savaşları çeşitli Galyalı kavimlere karşı Roma valisi Jül Sezar tarafından yürütülen bir seri askerî kampanyalar dizisidir.

<span class="mw-page-title-main">Arrar Nehri Muharebesi</span>

Arar Nehri Muharebesi, MÖ 58 Haziran başında antik Galya'da, günümüzde Saöne Nehri olarak bilinen nehir kenarından Atlas Okyanus'una büyük bir göç yapmakta olan Helvetler kabilesinin bir kısmı ile Romalı Galya valisi Jül Sezar komutası altında olan VII., VIII., IX. ve X. Roma Lejyonu askerleri ile yapılan bir muharebedir. Galya Savaşları adı ile bilinen savaş içindeki muharebelerden ilk önemli olanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Axona Muharebesi</span>

Axona Muharebesi, Mayıs MÖ 57 Roma Galya valisi olan Jül Sezar'ın Belçika Galyası'nda, Suesssion'lar kabilesi kralı Galba komutasında bir Galliler-Germenler savaşçılar ordusu ile yaptığı ve Romalıların galip geldiği bir muharebedir. 19. yüzyılda bu muharebe meydanın mevkinin modern Fransa'da Barry-au-Bac adlı bir kasabada bulunduğu ve Sezar'ın kampının da günümüzde bu kasabada bulunan "Mauchamp" adlı bir yerde bulunduğu tespit edilmiştir. Bu muharebede galip gelen Romalılar Suession'ların başkenti Noviodunum'u ellerine geçirmişler ve Haziran'da bu muharebede Belge'ler kabilelerin başkomutanı olan Suession'lar kabilesi kralı Galba'yı esir almışlardır. Jul Sezar hazırladığı "Galliya Savaşı" hakkında eserinde bu muharebesi Kitap II.7, II.8 ve II.10 bölümlerinde ele almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sabis Muharebesi</span>

Sabis Muharebesi, MÖ 57'de modern Kuzey Fransa'da bulunan modern "Saulzoir" mevkiinde Jul Sezar'ın komutası altında bulunan Roma Cumhuriyeti lejyonları ile başlarında Nerviler kabilesi bulunan bir birleşik Belgea kabileler grubu arasında yapılan muharebe. Bu muharebede Jul Sezar'in komutasındaki lejyonlar bir baskın saldırısına uğramışlar ve yenilmelerine ramak kalmış iken muharebeyi kendilerinin lehine çevirip galip gelmişlerdi. Jul Sezar kendinin yazdığı unlu De Bello Gallico kitabinin II. Kitabı'nın hemen hepsini bu muharebeye hasretmiştir. Sezar'in bu kitabında belirtildiği gibi Romalılar, gayet sebatli savunma, tecrübeli komutanlık ve takviye güçlerinin tam zamanında ulaşması nedenleri ile yüksek olasılıklı stratejik bir mağlubiyeti, bir taktik galibiyete çevirmeyi başarmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Jül Sezar'ın Britanya seferleri</span>

Jül Sezar'ın Britanya seferleri, MÖ 55 ve 54 yılları arasında Roma Cumhuriyeti diktatörü Jül Sezar tarafından Britanya'ya düzenlenen iki ayrı seferdir. İlk seferinde Sezar yanına yalnızca iki lejyon aldı ve Kent kıyılarına çıkarmanın ötesinde pek bir şey başaramadı. İkinci istila 800 gemi, beş lejyon ve 2.000 süvariden oluşuyordu. Güç o kadar etkileyiciydi ki, Britonlar Sezar'ın çıkarmasına karşı çıkmadılar, bunun yerine onun iç bölgelere doğru hareket etmesini beklediler. Sezar sonunda Middlesex'e girdi ve Thames Nehri'ni geçerek Cassivellaunus'u Roma'ya haraç ödemeye zorladı ve Trinovanteli Mandubracius'u vekil kral olarak atadı. Romalılar daha sonra hiçbir bölgeyi fethetmeden Galya'ya döndüler.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.