İçeriğe atla

Galanthus elwesii

Galanthus elwesii
Korunma durumu

Durumu belirsiz (IUCN 3.1)
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Plantae
Şube:Tracheophyta
Sınıf:Liliopsida
Takım:Asparagales
Familya:Amaryllidaceae
Cins:Galanthus
Tür: G. elwesii
İkili adlandırma
Galanthus elwesii
Hook.f., Bot. Mag. 101: t. 6166 (1875).

Galanthus elwesii, Amaryllidaceae familyasına bağlı bir kardelen türüdür.

Tanımlama

Galanthus elwesii 25 cm büyüyebilir. Soğanı 2 ila 3 cm çapında ve küresel ila ovoiddir. Doğrusal, küt, mavi yeşil renkli iki yaprak çıkarır. Çiçekler küresel, beyaz, sarkık, 2 ila 3 cm uzunluğunda, katı ve sivri uçlu bir sapın ucunda tek olarak görülür. Dıştaki tepaller oblanseolat, içtekiler ise emarginat ve daha kısadır. Tabana doğru konik, apikal ve bazal yeşil lekelidir. Kapsül genişçe elipsoid ila küresel, 10 ila 20 mm uzunluğunda ve 10 ila 20 mm genişliğindedir. Şubat ve Nisan ayları arasında kayalık, çalılık ve ormanlık alanların açıklıklarında görülür.[1]

Ayrım

İç tepal segmentlerinin dış yüzünde uçta tek ya da uçta ve tabanda iki leke bulunur, uçta tek renklenme durumunda renklenme segmentin yarısını geçebilir, uçta ve tabanda iki leke durumunda birleşmiş tek leke görülebilir; yapraklar bazen spiral kıvrılır.[2] Bu özellikleriyle diğer Galanthus taksonlarından ayrılır.

Coğrafi dağılım bilgileri

Galanthus elwesii'nin doğal yelpazesi Anadolu'dan Ege Adalarına, Balkan dağlarına ve Karadeniz kıyısının kuzeybatı kısmına kadar uzanır. Dağılımının doğu kesiminde, bu tür batı kesiminden daha nadirdir. Romanya'da, Dobrodgea yaylasında sadece bir bölgeden bilinmektedir. Moldova'da, sadece Gagausia, Komratsky bölgesinde bir bölgeden de bilinmektedir. Ukrayna'da, Bessarabia yaylalarında ve Karadeniz ovaları, Odeska ve Mykolaivska bölgelerinin yakınında bulunan Galanthus elwesii'nin 13 lokalitesi olduğu rapor edilmiştir, ancak bu popülasyonlar tam doğrulama gerektirir.[3]

Nüfus bilgileri

Sırbistan'da bu tür Hassas olarak değerlendirilmektedir. (V. Stevanović pers. comm. 2010) Bulgaristan'da ülkenin çoğu bölgesinde yaygın olmakla birlikte yaygın değildir. Bazı yerlerde sadece birkaç kişi var. Nüfus eğilimi birçok alanda azalıyor gibi görünüyor. Ukrayna'da, nüfus parametreleri habitata bağlı olarak farklılık gösterir. Meşe ormanlarında nüfus yoğunluğu 160 kişi/m²'ye ulaşırken, dağlık ormanlarda (bayrak ormanları) ortalama 65 kişi/m², çalı topluluklarında 60-140 kişi/m², bozkır topluluklarında 40-50 kişi bulunur.[4] Birçok popülasyon, yalnızca oldukça dar ekolojik nişlerde meydana geldikleri için ciddi şekilde parçalanmıştır.[3]

Habitat ve ekoloji bilgileri

Galanthus elwesii, ağaçlık, çalılık ve kayalık çayırlardan oluşan, kış sonundan ilkbahara kadar çiçek açan bir kardelendir.[5] Çeşitli habitatlarda bulunur: orman (Quercus türü, Fagus türü, Pinus türü, vb.), çalılık (Quercus coccifera, [[Pteridium aquilinum]]) ve orman açıklıklarında, denizaltı otlaklarında ve kayaların arasında, deniz seviyesinden rakımlarda 100 ila 1.300 m, ancak en yaygın olarak 800 ila 1.000 m'de görülür.[3]

Ukrayna'da bozkır bölgesinde yaprak döken ormanlarda yetişir: nehir vadilerinde meşe ormanlarında (Quercus robur), Alno-Ulmion ittifakının bairak ormanlarında, Prunion stepposae ve Festuco-Brometaeae sınıfının çalı topluluklarında, Moldova'da meşe (Quercus robur ve Quercus pubescens) ve Carpinus orientalis ve çalılıklarda yetişir.[3]

Tehdit bilgileri

Türkiye'de soğanlar, CITES tarafından kontrol edildiği üzere yasal ticaret için toplanmaktadır. Bu çoğunlukla tehdit edici değildir ve sürdürülebilirdir, ancak hasadın düzenlenmemiş olduğu bazı bölgelerde (şu anda çok az kanıt vardır) toplama, popülasyonların sağlığını etkileyebilir. Bulgaristan'da türler süs veya tıbbi amaçlar için toplanır. Plantasyonlar, turizm altyapısının geliştirilmesi ve eğlence faaliyetleri başka tehditler oluşturmaktadır. Ukrayna'da bozkır bölgelerinde bölge dışı yaprak döken ormanların yok edilmesi, ağaçlandırmalar, ormanların kesilmesi ve toplanması tehdit olarak tanımlanmıştır.[3]

Bu, iklime duyarlı bir türdür, bu nedenle gelecekteki iklim değişiklikleri bazı popülasyonları etkileyebilir.[3]

Kullanım ve ticaret bilgileri

Çiçek salkımlarında dekoratif kullanım için koleksiyon, kısmen öldürücü ve öldürücü olmayan sökme yapılır. Tıbbi bitki (bütün bitki) olarak kullanılır. Türkiye'de çok sayıda (milyon) sürdürülebilir soğan hasadı yapılmaktadır.[3]

Koruma işlemleri bilgileri

Tüm Galanthus spp. Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşmenin (CITES) Ek II kapsamında yer almaktadır.[3]

Birkaç ulusal Kırmızı Listeye dahil edilmiştir ve Moldova'da Kritik Olarak Tehlike Altında olarak sınıflandırılmıştır, Tehlike Altındadır B1ab(ii,iii,iv,v)+2ab(ii); Bulgaristan'da C2a(i), Romanya ve Ukrayna'da Hassas, İkincisi, Staromanzyrskij zakaznik'te ve Odessa bölgesindeki bölgesel peyzaj parkı Tiligulskij liman'da korunmaktadır. Romanya'da Muntii Macin rezervinde korunmaktadır.[3]

Avrupa oluşumlarının taksonomik kimliğini belirlemek için saha çalışması ve moleküler çalışmalar gereklidir.[3]

Etimoloji

Henry John Elwes'a (16 Mayıs 1846 – 26 Kasım 1922, İngiliz bitki bilimci. Türü ilk defa İzmir'de o keşfetmiştir) adanmıştır.[6][7]

Varyeteler

G. e. var. elwesii – G. e. var. monostictus[8]

Kaynakça

  1. ^ "Kocaeli Bitkileri". 5 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2020. 
  2. ^ İ. Yüzbaşıoğlu, “Türkiye’deki Kardelen (Galanthus) Taksonlarının Revizyonunu” Doktora tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 2010.
  3. ^ a b c d e f g h i j Davis, A. 2011. Galanthus elwesii. The IUCN Red List of Threatened Species 2011: e.T164896A5935589. https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2011-1.RLTS.T164896A5935589.en.
  4. ^ Melnyk, V.I., Didenko, S. and Rak, O. 2007. Comparison of geographical, ecological and coenotical peculiarities and population structure of Galanthus elwesii and Galanthus graecus in Ukraine. Zbornik naucovych prac Poltavskogo pdagogicznogo universiteta. Ser. «Ecologie. Biologiczni nauki» 6(58): 33-47.
  5. ^ Morgan, V. and Leon, C. 1992. Datasheets of flora species for revision of Appendix I of the Bern Convention. Volume II. Nature and Environment. Council of Europe, Strasbourg.
  6. ^ Hooker 1875.
  7. ^ Tropicos 2015, G. elwesii
  8. ^ "Galanthus elwesii var. monostictus P.D.Sell | Plants of the World Online | Kew Science". Plants of the World Online (İngilizce). 30 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2022. 

Bibliyografya

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Orman</span> büyük bir alandaki yoğun ağaç topluluğu

Orman, belirli yükseklikteki ve büyüklükteki çeşitli ağaçlar, çalılar, otsu bitkiler, mantarlar, mikroorganizmalar, böcekler ve hayvanlar bütününü içeren, topraklı alanda genellikle doğal yollardan oluşmuş bir kara ekosistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Sapsız meşe</span>

Sapsız meşe, Kayıngiller (Fagaceae) familyasından ve Ak Meşeler Grubuna dahildir.

<i>Galanthus nivalis</i> bitki türü

Galanthus nivalis, Amaryllidaceae familyasının Galanthus cinsinden bir bitki türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Carpinus orientalis</span> huşgiller (Betulaceae) familyasından gürgen

Doğu gürgeni, huşgiller (Betulaceae) familyasından anavatanı Kuzey İran ile Güneydoğu Avrupa olan bir gürgen türü.

<i>Galanthus plicatus</i> subsp. <i>byzantinus</i>

Galanthus plicatus subsp. byzantinus, Amaryllidaceae (nergisgiller) familyasından Türkiye'de endemik olan bir kardelen alt türü.

<span class="mw-page-title-main">Acameti İdari Koruma Alanı</span>

Acameti İdari Koruma Alanı, Gürcistan'ın Zestafoni Belediyesi ve Bağdati Belediyesi'nde yer alan korunan bir alandır. Ünlü Acameti meşelerini ve diğer yerel florayı koruma amacıyla kurulmuştur. Bazı ağaçlar 120 ila 200 yaşlarındadır. Koruma alanı ayrıca yerel faunayı da koruma amacı gütmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Avrupa orman bozkırı</span>

Doğu Avrupa orman bozkır ekolojik bölgesi, Ukrayna'nın ortasından Rusya'nın Ural Dağları'na kadar doğu Avrupa boyunca 2.100 km uzanan geniş yapraklı orman toplulukları ve otlakların (bozkır) bir birleşimidir. Doğu Romanya, Moldova ve Bulgaristan'ın batı ucunda da benzer özellikler sergileyen izole edilmiş alanlar bulunmaktadır. Bölge, kuzeydeki ılıman ormanlar ile güneydeki bozkır arasında bir geçiş bölgesi oluşturur. Orman bozkırları, Rusya'da yağış ve buharlaşmanın yaklaşık olarak eşit olduğu bir alandır. Ekolojik bölge, nemli kıtasal bir iklime sahip Palearktik biyocoğrafik bölgesindedir. 727.269 kilometrekare (280.800 sq mi) alan kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Anadolu yaprak döken ormanları</span>

Doğu Anadolu yaprak döken ormanları, Türkiye'nin doğusundaki dağlarda yer alan bir ekolojik bölgedir. Ilıman geniş yapraklı ve karma ormanlar biyomunda bir Palearktik biyocoğrafik bölgesidir.

<i>Galanthus alpinus</i>

Galanthus alpinus, Dmitrii İvanoviç Sosnowsky tarafından tanımlanmış, nergisgiller familyasından çok yıllık bir bitki türüdür. Kafkasya ve Türkiye'nin Doğu Karadeniz bölgesine endemik olan Kafkas kardeleni, yaprak döken ormanlarda, orman kenarlarında, orman açıklıklarında ve nehir vadilerinde yetişmektedir. Mart ayında çiçeklenir ve Nisan ayında meyve verir. Toplam uzunluğu 15 ila 25 cm uzunluğunda olan Kafkas kardeleninin yaprakları 2.5 – 20 cm uzunluğunda ve 0.6 - 2.2 cm genişliğindedir. Türün nesli süs bitkisi olarak yetiştirilmek üzere toplandığı için tehlike altındadır.

<span class="mw-page-title-main">Harmankaya Tabiat Parkı</span> Tabiat Parki (05.01.0105)

Harmankaya Tabiat Parkı Yalova ilinin Termal ilçesinde bulunan bir doğa parkıdır.

<i>Galanthus elwesii</i> var. <i>monostictus</i> bitki varyetesi

Galanthus elwesii var. monostictus, Amaryllidaceae familyasının Galanthus cinsinden bir bitki varyetesidir.

<i>Galanthus elwesii</i> var. <i>elwesii</i> bitki varyetesi

Galanthus elwesii var. elwesii, Amaryllidaceae familyasının Galanthus cinsinden bir bitki varyetesidir.

<i>Galanthus plicatus</i> bitki türü.

Galanthus plicatus, Amaryllidaceae familyasının Galanthus cinsinden bir bitki türüdür.

<i>Galanthus fosteri</i> bitki türü

Galanthus fosteri, Amaryllidaceae familyasının Galanthus cinsinden bir bitki türüdür.

<i>Galanthus cilicicus</i> bitki türü

Galanthus cilicicus, Amaryllidaceae familyasının Galanthus cinsinden bir bitki türüdür.

Galanthus trojanus, Galanthus cinsine bağlı bir bitki türüdür.

<i>Galanthus gracilis</i> bitki türü

Galanthus cilicicus, Amaryllidaceae familyasının Galanthus cinsinden bir bitki türüdür.

<i>Galanthus koenenianus</i> bitki türü

Galanthus koenenianus, Amaryllidaceae familyasının Galanthus cinsinden bir bitki türüdür.

<i>Galanthus krasnovii</i> bitki türü

Galanthus krasnovii, Amaryllidaceae familyasının Galanthus cinsinden bir bitki türüdür.

<i>Galanthus plicatus</i> subsp. <i>plicatus</i> bitki alt türü

Galanthus plicatus subsp. plicatus, Amaryllidaceae (nergisgiller) familyasından bir kardelen alt türüdür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.