Gökbilimde, bir yörüngenin eğikliği, o yörüngenin içinde bulunduğu düzlemin referans olarak alınan bir düzlemle yaptığı açıya verilen addır ve derece cinsinden ifade edilir.
Tutulum, ekliptik veya tutulum düzlemi ya da ekliptik düzlem, Dünya'nın Güneş etrafındaki yörünge düzlemidir. Dünya'da bulunan bir gözlemcinin bakış açısından, Güneş'in bir yıl boyunca gök küre etrafındaki hareketi, yıldızların arka planına karşı ekliptik boyunca bir yol izler. Ekliptik önemli bir referans düzlemidir ve ekliptik koordinat sisteminin temelidir.
Harita, yeryüzünün tümünün ya da bir parçasının belirli oranlarda küçültülmüş bir şekilde bir düzlem üzerinde gösterimidir. Yeryüzü düzleme açılamayan kapalı bir şekil olduğundan küçültme ile birlikte harita projeksiyonları kullanılarak düzleme izdüşüm işlemi de yapılır.
Astronomide zodyak, ekliptiğin her iki yanında 9° uzanan, Ay'ın ve ana gezegenlerin yörüngelerini kapsayan bir kuşağı ifade eder. Ekliptik üzerinde merkezlenen gökyüzü koordinat merkezinin bir özelliğidir, ekinoks noktasının doğusunda derece cinsinden ölçülen gök boylamının ölçülen değeridir.
Takımyıldız, gökyüzünün bölündüğü 88 alandan her birine verilen isimdir. Terim genellikle, yanlış bir biçimde, görünüşte birbiriyle ilgili gözüken yıldız gruplarını tanımlamak için kullanılır.
Coğrafi koordinat sistemi, dünya üstündeki herhangi bir yeri, topografik bir nokta olarak tanımlamayı sağlayan bir koordinat sistemi. Küresel koordinat sistemindeki üç bileşenden ikisi kullanılarak belirtilir. Burada aşılması gereken zorluk, dünyanın bir küre değil de jeodezi bağlamında yaklaşık olarak bir elipsoit ya da basık sferoit şeklinde olmasıdır.
Yarıçap, bir daire veya kürenin özeğinin (merkezinin) çemberine olan mesafesidir. Çapın yarısına eşittir.
Gökada merkezi, Samanyolu Gökadası'nın dönüş merkezidir. Dünya'dan uzaklığı, Samanyolu'nun parlak noktası; Yay, Yılancı ve Akrep takımyıldızları yönünde, 25,000 ışık yılı dir. Samanyolu'nun gökada merkezinde, Sagittarius A* süper büyük kütleli kara delik olduğu şüphesi vardır.
Gökyüzü koordinat sistemi, gökyüzü konum haritası için kullanılan koordinat sistemidir.
Geri yönlü hareket, genel olarak, astronomik bir nesnenin kütle çekimi altında bulunduğu birincil cismin dönüş yönüne göre tam tersi yönündeki yörünge veya dönme hareketi olarak tanımlanmaktadır. Ayrıca bir nesnenin dönme ekseninin salınımı veya üğrümü gibi diğer hareketleri de tanımlayabilir.
Galaktik astronomi, esas olarak gökadamız Samanyolu'nu ve içerdiği her şeyi inceleyen bir astronomi dalıdır. Bu, diğer tüm gökadalar da dahil olmak üzere gökadamızın dışındaki her şeyin incelenmesi olan ekstragalaktik astronominin tersidir.
Jeodezide referans elipsoid, ilgili bölgede jeoide yüzey bakımından en uyumlu elipsoittir. Dünya'nın veya başka bir gezegensel cismin daha doğru, kusurlu şekli olan jeoide yaklaşan, mükemmel, pürüzsüz ve değiştirilmemiş bir kürenin aksine, dalgalanmaları hesaba katan matematiksel olarak tanımlanmış bir yüzeydir. İç mekanın bileşimi ve yoğunluğundaki değişiklikler nedeniyle cisimlerin yerçekiminin yanı sıra, bu büyük nesnelerin dönüşünden kaynaklanan merkezkaç kuvvetinin neden olduğu müteakip düzleşmeyi hesaba katar. Göreceli basitlikleri nedeniyle referans elipsoidleri, jeodezik ağ hesaplamalarının gerçekleştirildiği ve enlem, boylam ve yükseklik gibi nokta koordinatlarının tanımlandığı tercih edilen bir yüzey olarak kullanılır.
Samanyolu Galaksi'si gibi galaksilerin yerçekimsel alanına maruz kalan cisimlere etki eden gelgit dalgaları galaktik gelgit olarak bilinmektedir. Galaktik çarpışmalar, cüce galaksi ya da uydu galaksileri ve Samanyolu Galaksisi'nin Güneş Sistemimizde bulunan Oort bulutundaki gelgit etkisi yaratmaktadır.
Çıkış düğümü boylamı, bir nesnenin uzaydaki yörüngesini belirtmek için kullanılan yörünge ögelerinden biridir. Belirtilen bir referans düzleminde ölçüldüğü gibi, boylamın orijini olarak adlandırılan belirli bir referans yönünden çıkış düğümün yönüne olan açıdır. Çıkış düğümü, bitişik görüntüde görüldüğü gibi, nesnenin yörüngesinin referans düzleminden geçtiği noktadır. Yaygın olarak kullanılan referans düzlemleri ve boylamın kökenleri şunları içerir:
- Yer merkezli yörüngeler için, referans düzlemi olarak Dünya'nın ekvator düzlemi ve boylamın başlangıcı olarak Koç'un ilk noktası. Bu durumda boylam, çıkış düğümün sağ açıklığı (RAAN) olarak da adlandırılır. Açı, Koç'un ilk noktasından düğüme doğuya doğru ölçülür. Bir alternatif, uzay aracının ekvatoru geçtiği yerel ortalama zamana dayanan, çıkış düğümün yerel saatidir (LTAN). Diğer gezegenlerin etrafındaki uydular için de benzer tanımlar mevcuttur.
- Güneş merkezli yörüngeler için, referans düzlemi olarak ekliptik ve boylamın başlangıcı olarak Koç'un ilk noktası. Açı, Koç'un ilk noktasından düğüme kadar saat yönünün tersine ölçülür.
- Güneş Sistemi dışındaki yörüngeler için, referans düzlemi olarak ilgi noktasında gökküresine teğet olan düzlem ve kuzey gökyüzü düzlemine) boylamın kökeni olarak. Açı, kuzeyden düğüme doğuya doğru ölçülür., pp. 40, 72, 137; , chap. 17.
Temel düzlem, küresel koordinat sisteminde kullanılan, tek bir küreyi iki yarım küreye bölen bir referans düzlemidir. Bu tanıma göre bir noktanın yer merkezli enlemi, temel düzlem ile noktayı kürenin merkeziyle birleştiren çizgi arasındaki açıdır.
Yörünge düzlemi, dönen bir cismin yörüngesinin içinde bulunduğu geometrik bir düzlemdir. Bir yörünge düzlemini belirlemek için üç doğrusal nokta yeterlidir. Büyük bir cismin yörüngesinde hareket etmekte olan bir gökcisminin iki farklı zaman veya noktası bu ölçüme bir referans olabilir.
Bir gezegen sisteminin değişmeyen düzlemi, sistemin ağırlık merkezinden geçen ve açısal momentum vektörüne dik olan düzlemdir.
Galaktik çeyrek daire, Samanyolu Galaksisi'nin içerisindeki dört dairesel bölümden biridir. Gerçek astronomik uygulamada, galaktik çeyrek dairelerin tasviri, Güneş'i haritalama sisteminin kutbu olarak yerleştiren galaktik koordinat sistemine dayanır. Bu nedenle bugüne kadar yapılan bütün gözlemler Dünya ve Güneş Sistemi'ne dayandığından Galaktik Merkez yerine güneş kullanılır.
Galaktik karşı merkez, Dünya'dan bakıldığında Galaktik merkez'in tam zıttı olan uzaydaki bir yönü ifade eder. Bu yön, gök küredeki bir noktaya karşılık gelir.
Gezegensel koordinat sistemi, Dünya dışındaki gezegenler için coğrafi, jeodezik ve yermerkezli koordinat sistemlerinin genelleştirilmesidir. Ay için selenografik koordinatlarda olduğu gibi, diğer katı gök cisimleri için de benzer koordinat sistemleri tanımlanmıştır. Güneş Sistemi'ndeki neredeyse tüm katı cisimler için koordinat sistemleri; Merkür, Venüs, Mars, Jüpiter'in dört Galilei uydusu ve Neptün'ün en büyük uydusu Triton dahil olmak üzere, RAND Corporation'dan Merton E. Davies tarafından oluşturulmuştur. Planetary datum, Mars datum gibi diğer gezegensel cisimler için jeodezik sistemlerin bir genellemesidir. Referans meridyeni için belirli bir krater veya sıfır seviye yüzeyi olarak en uygun eş yerpotansiyeli gibi sabit koordinatlara sahip fiziksel referans noktalarının veya yüzeylerin belirlenmesini gerektirir.
