Galaksi halesi veya Gök ada aylası,[1] galaksimizin de dahil olduğu sarmal galaksilerin bir unsurunu tarif eder. Tekerin dışına taşan aylası göreceli olarak galaksilerin belirgin unsurlarındandır.
Eliptik galaksilerde, gövde ile ayla arasında kesin geçiş evresi bulunmamaktadır.
| Biçimler | |
|---|---|
| Yapı | |
| Aktif çekirdek | |
| Enerjik Galaksiler | |
| Düşük etkinlik | |
| Etkileşim | |
| Listeler | |
| Ayrıca bakınız | |
İğne yapraklılar (Pinales), bitkiler (Plantae) âleminin açık tohumlular (Pinophyta) bölümünde bulunan tek sınıf olan Pinopsida'ya dahil bir bitki takımıdır ve servigiller(ardıç, sekoya servi, yalancı servi, su sediri, mazı, yalancı mazı ) çamgiller ve porsuk gibi soyu sürmekte olan tüm kozalaklı bitkileri içerir.
Galaksi veya gök ada, kütle çekimi kuvvetiyle birbirine bağlı yıldızlar, yıldızlararası gaz, toz ve plazmanın meydana getirdiği yıldızlararası madde ve şimdilik pek anlaşılamamış karanlık maddeden oluşan maddesel bir sistemdir. Tipik galaksiler 10 milyon ile bir trilyon arasındaki miktarlarda yıldız içerirler ve bir galaksinin içerdiği yıldızların hepsi o galaksinin kütle merkezini eksen alan yörüngelerde döner. Galaksiler uzayda tek yönlü hareket ederler, galaksilerin yörüngeleri yoktur. Galaksiler çeşitli çoklu yıldız sistemlerini, yıldız kümelerini ve çeşitli nebulaları da içerebilirler. Çevresinde gezegenler ve asteroitler gibi çeşitli kozmik cisimler dönen Güneş, Samanyolu Galaksisi'ndeki yıldızlardan yalnızca biridir.
Andromeda Galaksisi, Andromeda Takımyıldızı'nda bulunan sarmal bir galaksidir. Mitolojik bir kavram olan Andromeda'nın Türkçedeki karşılığı, zincire vurulmuş kız anlamına gelmektedir. Ayrıca Messier 31, M31 ve NGC 224 olarak da bilinir. Galaksi, Spitzer Uzay Teleskobu'ndan elde edilen verilere göre bir trilyon yıldıza ev sahipliği yapmaktadır. Samanyolu galaksisi ile arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 2,54 milyon ışık yılıdır. 2006 ölçümlerine göre Samanyolu, Andromeda'nın kütlesinin ancak ~80%'ine sahiptir. Andromeda'nın bir diğer özelliği ise çıplak göz ile Dünya'dan görülebilen en uzak gök cismi olmasıdır. Ayrıca Samanyolu'na en yakın büyük galaksidir.
NGC 55, Heykeltıraş takımyıldızı bölgesinde bulunan macellansı bir çubuklu sarmal galaksidir. Dünya'dan yaklaşık olarak 6,52 MIy (2 Mpc)uzaklıkta yer alır ve 7,8 kadir parlaklığı ile gökteki en parlak on ikinci galaksidir. 4 Ağustos 1826 tarihinde James Dunlop tarafından keşfedilmiştir.
Sarmal galaksi ya da sarmal gökada, orijinal olarak Edwin Hubble tarafından 1936 tarihli çalışması The Realm of the Nebulae'da tanımlanan bir galaksi sınıfını oluşturur. Hubble düzeni'ne göre bir galaksi sınıfıdır ve özellikleri şöyle özetlenebilir:
Çubuklu sarmal galaksi ya da çubuklu sarmal gök ada, olağan bir sarmal galaksiden farklı olarak merkezinde çubuk biçiminde bir yıldız topluluğuna sahiptir. Ayrıca sarmal kolları bu çubuğun uçlarından uzanırlar. Hâlbuki çubuksuz sarmal galaksilerinde doğrudan merkezden çıkarlar.
NGC 2403, Zürafa takımyıldızı yönünde bulunan bir ara sarmal galaksi. William Herschel tarafından 1 Kasım 1788 tarihinde keşfedilmiştir. M81 Grubu adı verilen galaksilar grubunun da bir üyesi olan NGC 2403 Dünya'dan yaklaşık olarak 7 milyon ışık yılı uzaklıktadır. 10 × 50'lik bir dürbün ile rahatlıkla gözlemlenebilir. Sarmal galaksinin kuzey kolu NGC 2404 ile bağlantı kurmaktadır.
Eliptik galaksi, galaksi sınıflandırmasında kullanılan Hubble düzenine göre aşağıdaki özelliklere sahip galaksi sınıfıdır:
Ara sarmal gök ada, Hubble düzenine göre çubuklu sarmal gökada ile çubuksuz sarmal galaksi arasında olan gök ada sınıfıdır. SAB ile gösterilir.
Galaksi kümesi ya da gökada kümesi, kütle çekimi sayesinde birbirlerine bağlı yüzden fazla galaksinin oluşturduğu kümedir. Galaksi sayısı 50’nin altında olduğu zaman bu topluluklara, gruplar ve kümeler arasındaki sınırlar belirgin olmasa da, galaksi grubu denir. Galaksi kümeleri biçimleriyle dağılımlarıyla veya galaksi sayılarıyla nitelenirler. 10 milyar yıl önce oluştukları sanılmaktadır.
NGC 6946, Kral ve Kuğu takımyıldızları sınırında yaklaşık olarak 17,93 MIy (5,5 Mpc)uzaklıkta bulunan bir ara sarmal gökadadır. William Herschel tarafından 9 Eylül 1798 tarihinde keşfedildi. Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve Arp 29 olarak "Tek kolu yoğun olan sarmal gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir.
NGC 6744, Tavus takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 25 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan bir ara sarmal galaksi. James Dunlop tarafından 30 Haziran 1826 yılında keşfedilmiştir. Bu galaksi, yün gibi kabarık sarmal kolları ve uzamış çekirdeğiyle, yakınımızdaki galaksiler içerisinde Samanyolu'na en çok benzeyen galaksiler arasındadır.
NGC 1055, Balina takımyıldızı yönünde bulunan bir sarmal galaksi. 18 Aralık 1783 tarihinde William Herschel tarafından keşfedilmiştir. Sarmal kol yapısı, galaksi düzlemi üzerinde yükselmiş gibi görünmektedir ve çıkıntının üst yarısı kolay anlaşılamaz.
NGC 4559 Berenis'in Saçı takımyıldızı yönünde yaklaşık 30 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan bir sarmal galaksi. William Herschel tarafından 11 Nisan 1785 tarihinde keşfedilmiştir.
Tuhaf gök ada ya da özel gök ada düzenli bir biçimi olmakla birlikte, klasik gökada kategorilerine girmeyen gök adalara verilen addır. Bu gökadalardan bazıları bu özel biçimlerini komşu galaksilerle karşılıklı kütleçekim etkileşimi içine girmelerine borçludurlar. Bu durumda bu gökadalara etkileşen gök ada adı verilir.
Araba Tekeri Galaksisi (ayrıca ESO 350-40 olarak da bilinir) Heykeltıraş takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 500 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan bir merceksi galaksi. Çapı yaklaşık olarak 150.000 ışık yılıdır. Yaklaşık kütlesi 2,9–4,8 × 109 Güneş kütlesi olan galaksi, 217 km/s hızla dönmektedir.
Büyük tasarım sarmal galaksi, daha karmaşık yapısal özelliklere sahip olan çoklu-kol ve topaklanmış sarmalların aksine iyi tanımlanmış belirgin kolları olan bir sarmal galaksi türüdür. Büyük tasarım galaksinin sarmal kolları, birçok radyan aracılığıyla galaksi etrafında net bir şekilde uzanır ve galaksi yarıçapının büyük bir bölümü üzerinde gözlenebilir. M81, M51 ve M74'ün de dahil olduğu sarmal galaksilerin, yaklaşık olarak yüzde onluk bir bölümü büyük tasarım sarmal olarak sınıflandırılır.
NGC 4027, Yeni Genel Katalog'da yer alan bir çubuklu sarmal galaksidir. Gökyüzünde Karga takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 90,34 MIy (27,7 Mpc)uzaklıkta bulunur. İngiliz astronom William Herschel tarafından 1785 yılında 47,5 cm çaplı aynalı tip bir teleskopla keşfedilmiştir. NGC 4027 ayrıca tuhaf bir galaksidir çünkü sarmal kollardan biri diğerine göre oldukça dışarıya doğru uzanmaktadır. Bu durum, muhtemelen geçmişte gerçekleşen bir galaksiler arası çarpışmayı düşündürmektedir.
Çubuklu düzensiz galaksi veya Çubuklu düzensiz gökada, çubuklu sarmal galaksinin düzensiz bir versiyonudur. Örnek olarak, Büyük Macellan Bulutu ve NGC 6822 sayılabilir. Bazı çubuklu düzensiz galaksiler, yakınındaki büyük bir komşu galaksiyle olan kütleçekimsel etkileşmeden dolayı düzensiz bir şekil almış sarmal cüce galaksiler de olabilir.
Tuhaf Galaksiler Atlası, Halton Arp tarafından üretilen ve tuhaf galaksilerin bulunduğu astronomik bir katalogdur. Atlas içerisinde toplam 338 galaksi gösterilmektedir ve orijinali 1966 yılında Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü tarafından yayımlanmıştır.
