İçeriğe atla

Galagogiller

Galagogiller
Yaşadığı dönem aralığı: 33,9-0 myö
Oligosen-Günümüz[1] 
Galago senegalensis, Ueno hayvanat bahçeisinde, Tokyo
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Sınıf:Mammalia
Takım:Primates
Alt takım:Strepsirrhini
Üst familya:Lorisoidea
Familya:Galagidae
Gray 1825[2]
Cinsler
Galagoides
Paragalago
Progalago
Saharagalago
Sciurocheirus
Wadilemur
Otolemur
Euoticus
Galago

Galagogiller (Galagidae veya Galagonidae),[3] ağaçlarda yaşayan, noktürnal, iri gözlü, küçük bir nemli burunlu primat familyası. Afrika'da yaşarlar. Ayrıca bushbaby[a] (çalıbebeği) ve nagapie[b] (küçük gece maymunu) isimleri ile bilinirler.[1]

Açıklama

«Galago» veya öbür adıyla «Ojam», Güney ve Ekvator Afrikası'nm sevimli ve çevik bir hayvanıdır. Yerde ve ağaçların üzerinde top gibi zıplar.

Morfoloji

Galago'nun uzun ve ince parmaklarının alt ucunda vantuz görevini gören etten çekmenler vardır. Bunlar, hayvanın pençelerini kullanmadan koşa koşa ağaçlara tırmanmasını sağlarlar.

Galago'nun vücudu yünümsü sık tüylü bir kürkle kaplı, tüylü kuyruğu ise vücudundan biraz uzundur. Parlak bir kahverengi olan şaşılacak derecede güzel gözleri vardır. Bu gözlerin garip bir tarafı, galago'nun bunları, bizlerin yaptığımız gibi göz oyuklarının içinde oynatamamasıdır. Düz hat üzerinde olmayan bir cisme bakmak istediği zaman, gözünü değil, başını çevirmesi gerekir. Başını, tam arkasını görebilecek derecede çevirebilmesi ise, bizlerin yoksun bulunduğumuz ve gıpta edebileceğimiz bir başarıdır.

Yaşam şekli

Küçük galago, ekseri maki'ler gibi ağaçların üzerinde yaşar ve gündüzlerini uyumakla geçirir. Arkadaş canlısı olmakla beraber, pek de fazla kalabalıktan hoşlanmaz. Yavrular üçlü, dörtlü gruplar halinde uyur ve bacaklarıyla birbirlerine sarılarak iri bir top meydana getirirler. Bu zamanlarda yuvarlak kafalarındaki geniş, ince ve tüysüz kulaklar arkaya dönmüş ve katlanmıştır. Uyku yeri bir ağaç kovuğu, yahut sık yaprakların arasıdır.

Galago, güneşli saatlerde bir şey yüzünden rahatsız olmadıkça, nadiren insanlara gözükür. Güneş batarken bu küçük hayvanlar canlanır ve aralıklı olarak, bütün gece tekrarlayacakları dokunaklı bir ses çıkarırlar. Bu bağırışlarından ötürü bazı lisanlarda «orman bebeği» diye anılırlar. Otçul olmakla beraber, kuş yumurtası da yiyecekleri arasındadır. Bu çevik mahluklar, orman gecesinin loşluğunda 6 metre ötedeki bir dala tam isabetle sıçrayabilirler. Aralarında çıkan kavga ekseriya ölüme kadar giden bir dövüşle sonuçlanırsa da, terbiye edilmeleri ve gayet uysal birer evcil hayvan olmaları mümkündür.

Notlar

  1. ^ İngilizce
  2. ^ Afrikanca

Dipnotlar

  1. ^ a b "Mindat.org". www.mindat.org. 16 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2021. 
  2. ^ "Galagidae". Mindat.org. 
  3. ^ "Fossilworks: Galagidae". fossilworks.org. 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kemiriciler</span> memeli takımı

Kemiriciler, yaşadıkları çevreye uyum bakımından çok başarılı olan bir memeli takımıdır.

<span class="mw-page-title-main">Orman</span> büyük bir alandaki yoğun ağaç topluluğu

Orman, belirli yükseklikteki ve büyüklükteki çeşitli ağaçlar, çalılar, otsu bitkiler, mantarlar, mikroorganizmalar, böcekler ve hayvanlar bütününü içeren, topraklı alanda genellikle doğal yollardan oluşmuş bir kara ekosistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Vaşak</span> orta büyüklükte etçil omurgalı ve yabani hayvan türlerinin ortak adı

Vaşak, kedigiller (Felidae) familyasından Lynx cinsini oluşturan orta büyüklükte etçil omurgalı ve yabani hayvan türlerinin ortak adı.

<span class="mw-page-title-main">Baykuş</span>

Baykuş ya da Gece yırtıcı kuşları, Strigiformes takımından gece avlanan yırtıcı kuş türlerine verilen genel ad.

<span class="mw-page-title-main">Köpekgiller</span> etçil memeli familyası

Köpekgiller (Canidae), etçiller (Carnivora) takımına ait bir familya.

<i>Yaban domuzu</i> Memeli Bir Hayvan

Bayağı yaban domuzu, domuzgiller (Suidae) familyasından evcil domuzun vahşi atası olarak sayılan çift toynaklı.

<span class="mw-page-title-main">Bayağı tarla sıçanı</span> Kemirgen türü

Bayağı tarla sıçanı, tarla sıçanları cinsleri ile birlikte Arvicolinae alt familyasından bir kemirici türü. En yaygın memeli hayvan türlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Anadolu sığla ağacı</span> bitki türü

Anadolu sığla ağacı, Altingiaceae familyasındandır. Türkiye'de Güney Ege ve Batı Akdeniz bölgelerinde sınırlı alanlarda yetişir. Yerel dilde "Günlük ağacı" olarak bilinen sığla, 20 metreye kadar boylanabilir ve görünüş olarak çınara benzer. 200-300 yıla kadar yaşayabilir. Marmaris ve Datça bölgelerinde dere boylarında, Köyceğiz ve Fethiye civarında ise taban suyu yüksek olan düzlüklerde korulukları vardır. Köyceğiz'de bulunan doğal yayılış alanlarının, portakal bahçelerine dönüşmesi ile daraldığı belirtilir. Orman Genel Müdürlüğü tarafından korunan alanlarda yeni korulukları tesis edilmektedir. Türkiye dışında sadece Rodos Adasında bulunur. Subtropikal iklim özellikleri görülen sıcak, nemli ve suyu bol yerlerde yetişir.

<span class="mw-page-title-main">Ankara kedisi</span> Kedi cinsi

Ankara kedisi veya Angora kedisi, dünyaca tanınan bir kedi ırkı. Ana yurdu Ankara olan Ankara kedisi, en eski uzun kıllı kedi soylarından birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Çita</span> Dünya üzerinde karada en hızlı koşan hayvan

Çita, kedigiller familyasının bir üyesi olup, diğer memelilerden daha hızlı koşabilmesiyle bilinir. Günümüzde türün çoğunluğu Güney ve Doğu Afrika'da yaşar. Çok küçük bir topluluk da İran'ın Horasan bölgesinde yaşamaktadır. 15, 16 ve 17. yüzyıllara ait Padişahların av sahnelerini gösteren minyatürlerde av yapan çitalar görülmektedir. Anadolu ve Ortadoğu’da zoolojik araştırmalar yapan İngiliz araştırmacı Charles Danford'un 1879 yılına ait notlarında Birecik'in güneyinde bir şeyh tarafından kendisine canlı bir çita hediye edildiği belirtilmektedir. Türkiye'de 19. yüzyıla kadar yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Chihuahua (köpek)</span>

Chihuahua ya da Çivava, dünyanın en küçük türlerinden biri olan köpek ırkı.

<span class="mw-page-title-main">Önmaymunlar</span> Eski primat taksonu

Önmaymunlar ya da prosimiyenler (Prosimii), çağdaş zooloji'de artık kabul edilmeyen bir sınıflandırmaya göre primatlar (Primates) takımının bir alt takımı. Makimsileri, lorisleri, galagoları, ay-ayları ve cadı makileri kapsar. Parafiletik bir grup olan önmaymunlar, kladistik sınıflandırmaya göre insansıları ve maymunları (simiyenler) da kapsar. Simiyenlere göre daha ilkel özelliklere sahiplerdir.

<span class="mw-page-title-main">Perodicticus potto</span> memeli türü

Perodicticus potto Perodicticus cinsine bağlı bir maymun türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Sincap</span>

Sincap, sincapgiller familyasından uzun kuyruk tüyleri ile dikkat çeken kemirici memelilerin ortak adıdır. Anadolu'nun çeşitli yörelerinde "çekelez" ya da "tiyin" olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Daman (hayvan)</span> Hyracoidea takımından küçük, tıknaz ve otçul memeliler.

Daman, kırsıçanı veya hiraks olarak da bilinir, yaklaşık tavşan büyüklüğünde otçul hayvanlardan oluşan memeli familyası Procaviidae üyelerine verilen genel ad. Procaviidae, birbirinden çok farklı vücut yapısına sahip hayvanlardan oluşan Afrotheria üst takımına ait Hyracoidea takımının tek familyasıdır. Bazı sınıflandırmalarda yaşayan en yakın akrabaları filler (Proboscidea) ve deniz inekleri (Sirenia) ile Paenungulata adlı grupta toplanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Makimsiler</span> Madagaskarlı gececil primatlar

Makimsiler veya lemursular, nemli burunlu maymunların yaklaşık 100 türünü kapsayan bir infra takımı. Bu taksonun üyeleri yalnızca Madagaskar adası ve çevresinde bulunan küçük adalarda yaşarlar. Bilimsel adını Roma Mitolojisi'nde yer alan lemures adlı hayaletlerden almıştır. Bu ad, makilerin gece etkin olup, iri gözleriyle bakışları ile tüyler ürpertici çığlıklarından dolayı onlara yakıştırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Lorisiler</span> primat üst familyası

Lorisiler, primatlar (Primates) takımının bir infra takımı veye üst familyası. Lorigiller ve Galagogiller familyalarını kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Kapuçingiller</span> primat familyası

Kapuçingiller (Cebidae), Yeni Dünya maymunlarına (Platyrrhini) dahil bir primat familyası. Bu familyanın sınıflandırılması çok kez değiştirilmiştir. Bu madde'de kullanılan şekli 14 türü içeren iki cinsi kapsamaktadır: Cebus ve Saimiri.

<i>Miacis</i> tarih öncesi memeli cinsi

Miacis, ilk olarak Erken Eosen'de ortaya çıkan ve Erken Eosen ila Geç Eosen dönemleri arasında yaşamış, soyu tükenmiş bir ilkel etçil memeli cinsidir. Miacis cinsi monofiletik değildir, Carnivoramorpha içindeki kök gruba ait çeşitli türlerin koleksiyonu haline gelmiş bir taksondur. Bu nedenle, Miacis türlerinin çoğu, "modern etçil memelilerin takımı olan Carnivora'nın atalarını temsil eden erken etçiller" olarak tanımlanırlar. Bununla birlikte, Miacis cognitus türü kök grubuna değil taç grubu Carnivora'nın iki alt takımından biri olan Caniformia'ya yerleştirilir.

<span class="mw-page-title-main">Senegal çalı bebeği</span> Afrikalı primat

Senegal çalı bebeği, Galagogiller familyasından, küçük, gececil bir primattır.