İçeriğe atla

Gadeş

Bakü'de "gadeş" resminin bulunduğu grafiti .

Gadeş [1] veya Balagadeş [2] — Azerbaycan'daki bir alt kültür.

Sadece Bakü ve Bakü banliyöleri için karakteristik kabul edilir. 2010'ların sonlarından bu yana, bu alt kültüre nadiren yalnızca Bakü'nün kırsal bölgelerinde rastlanmaktadır. Gadeşlik, Azerbaycan'a, özellikle Bakü'ye özgü yerel bir alt kültürdür.

Etimoloji

Çeşitli kaynaklara göre "gadeş" kelimesi, tüm Türk dillerinde bulunan "kardeş" kelimesinden türemiş ve Tat dili aracılığıyla Abşeron lehçesine uyarlanmıştır. Karakalpak ve Kırgız dillerinde de "küçük kız kardeş" anlamına gelen bir kelimedir. Ayrıca "karındash//kerenteş//kharantesh", dilin güney lehçelerinde "küçük kız kardeş" anlamına gelen Başkurtça bir kelimedir.[3]

Tarih

Gadesh alt kültürü 1950'lerde ortaya çıkmıştır. Bunlar Azerbaycan'a, özellikle Bakü ve çevre bölgelere özgü bir kültür olma özelliğini taşır. Gadeş'le aynı dönemde var olan ve Gadeş'in tam tersi olan Stilyagalar arasındaki düşmanlık, çoğunlukla Gadeş'in Stilyagalara baskı yapması ve onlara şiddet uygulamasıyla kendini göstermekteydi. Gadeş, stilgaları milli ve manevi ideallerden uzak, zihinsel değerlere aykırı davranan, köklerinden kopan bir grup olarak görmekteydi. Benzer şekilde Bakü'de de gadeşler 1970'lerde var olan hippilere ve rock'çılara karşı aynı tavrı sergilemişlerdir. Bakü'nün merkezinde bulunan bazı sokaklar ve yerleşim yerleri, Batı alt kültürlerinin yerel temsilcileri için özellikle tehlikeli görülüyordu. Genel olarak bar, İkinci Dünya Savaşı'ndan 1980'lerin ortalarına, yani yeniden yapılanma dönemine kadar Azerbaycan'da var olan alt kültür modellerini bir araya getiren tek kavramdı.[3]

Özellikleri

Gadeşler, muhafazakarlık ve erkeklik tercihleri ile ulusal geleneklere bağlılıklarıyla karakterize edilmektedir. Sovyet döneminde onlara günlerini sokaklarda geçiren, kavgacı, holigan bir yaşam tarzına sahip bir sosyal grubun üyeleri muamelesi yapılmaktaydı. Gadeş, Batı müziğine ve kültürüne karşıydı.[3] Aynı zamanda yayıldıkları bölgelerde yetişen Vakıf Mustafazade'nin ülkeye caz müziği getirmesi de bu alt kültürün bazı temsilcilerini endişelendirmiştir.[4]

Genellikle Bakü lehçesiyle konuşan bir gruptur.[5] Ayrıca Gadeşler, edebi dilin standartlarından saparak kendi jargonlarını ve terimlerini kullanmışlardır. İsimleri sıklıkla anlaşmazlıklarda, sokak kavgalarında ve bazı küçük suçlarda geçmiştir. Gadeşlerin ayırt edici özelliklerinden biri de yeraltı dünyasını ve geleneklerini yücelten şarkıların yanı sıra chanson müziği ve pub müziği gibi şiirsel-müzik türlerini dinlemeyi tercih etmeleriydi. Özellikle Sovyet döneminde yazılı olmayan bazı kanunların etkisi altındaydılar ve anlaşmazlıklarda özel servislere ve polise başvurmanın yanlış olduğunu düşünmekteydiler. Bu gibi durumlarda olay yerine polisi dahil etmek yerine anlaşmazlıkları kendi aralarında çözmeyi tercih ettiler. Kadeşler ayrıca devletin kanunlarına uymanın yanlış olduğunu düşünüyor ve devlet görevlilerine aşağılayıcı isimlerle hitap ediyordu. Gadeşler ve rud-boy'lar, modlar, yağcılar arasında benzerlikler vardı.[3]

Gadeşler giyimde özellikle beyaz ve siyah olmak üzere iki renk olmak üzere daha klasik bir giyim tarzını tercih ediyorlardı. Batılı giyimi kadınlığın bir unsuru olarak görüyorlardı. Çoğu Gadesh genellikle "havaalanları" olarak bilinen büyük şapkalar takardı ve sıklıkla bir tespih taşırdı. Bu iki özellik onlar için sembolik kabul edilmiştir.[3]

Gadesh alt kültürü, kendine özgü özellikleri nedeniyle Sovyet döneminde bir azınlık grubu olarak görülüyordu. Bunun nedeni ise onların herhangi bir toplumsal değere sahip işlerle uğraşmayan kişiler olarak görülmesi, hem toplumda hem de devlet düzeyinde Sovyet aydınlarına ve soylularına karşı çıkmasıydı.[3] Gazeteci Hazar Akhundov, Gadeşleri "psikolojik olarak kent ortamı ile taşra ortamı arasında sıkışıp kalmış" kişiler olarak tanımlamıştır.[6]

Aslen Bakü'lü olan sanatçı Mir Teymur Memmedov, "gadeş" karakterinin kullanımını Bakü halkını küçümsemekle ilişkilendirmiştir.[7]

Popüler kültürde

Bir zamanlar Eski Şehir'e tespihli, şapkalı ve "şaşapi"li bir gadeş heykeli yerleştirilmişti ancak bu heykel daha sonra kaldırıldı.[7] Film yönetmeni Eldar Guliyev, Rustam İbrahimbeyov'un senaryosundan yola çıkan “ Güneyli Bir Şehirde ” filminde Bakü halkının düşünce biçimini ve yeniliklere karşı olumsuz tutumunu yansıtmayı başardı. [8] [9] Said Riad'a göre film, geçmişin kalıntılarının insanların düşüncelerine nasıl kök saldığını ve insanın manevi özgürlüğe kavuşmasının ne kadar zor olduğunu vurguluyor. "Çocukluğun Son Gecesi"ndeki Davut karakteri ve "Baladadaş'ın İlk Aşkı"ndaki Baladadaş karakteri gadeş kalıbına uymaktadır. [3] Yazar Kamil Afşaroğlu'nun "Sovyet Sokağı Serenadı" adlı eseri Gadeş alt kültürü açısından önemli bir yere sahiptir. [10] Gündüz Ağayev'in Azadlıg Radyosu için hazırladığı karikatürlerden birinde "gadeş" tabirini kullanan bir karakter tasvir edilmiştir. [11]

Kaynakça

  1. ^ İmanquliyev 2019.
  2. ^ İmanov 2018.
  3. ^ a b c d e f g Riad 2020.
  4. ^ Abbaslı 2011.
  5. ^ Pənahqızı 2013.
  6. ^ Axundov 2017.
  7. ^ a b Vahid 2021.
  8. ^ Axar 2015.
  9. ^ Sportarena 2015.
  10. ^ Əfsəroğlu 2016.
  11. ^ Azadlıq Radiosu 2015.

Bibliyografya

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bakü</span> Azerbaycanın başkenti

Bakü, Azerbaycan'ın, Hazar Denizi'nin batı kıyısında yer alan başkentidir. Kafkasya’nın en büyük şehri, en önemli kültür ve ticaret merkezidir. Ülkenin en doğusundaki ve en önemli sanayi, ticaret ve kültür merkezi olmanın yanı sıra bir liman kenti olarak da önemlidir. Şehirde yaşayanların büyük çoğunluğunu Azerbaycanlılar oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Cafer Cabbarlı</span>

Cafer Cabbarlı, Azerbaycanlı oyuncu, şair, yazar, senaryo yazarı, yönetmen.

<span class="mw-page-title-main">Muğam</span>

Muğam,, esas Azerbaycan müziğidir. Tasnif ve âşık ile tezat oluşturur. Muğam sözü, Arapçadaki makam sözünden türemiştir. Tahminen 14. yüzyıla kadar yakın doğu ülkelerinin ortak müziği olmuş ama daha sonra ortaya çıkan siyasi-iktisadi değişikliklerden dolayı parçalara ayrılmıştır. Klasik doğu muğamı aslen 12 tür ve 6 koldan oluşmaktadır. Asli muğamlar: Uşşak, Neva, Buselik, Rast, Irak, İsfahan, Zirefkand, Büzürk, Zengüle, Rehavi, Hüseyni ve Hicaz; kolları ise, Şahnaz, Selmek, Maya, Nevruz, Kerdaniye ve Güvaşt'tan oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mübariz İbrahimov</span> Azerbaycan ulusal kahramanı

Mübariz Ağakerim oğlu İbrahimov, Azerbaycan Silahlı Kuvvetlerinin askeriydi, gedikli subay olarak görev yapmaktaydı. İbrahimov, 2010 yılında ölümünden sonra Azerbaycan'da yılın adamı ve Azerbaycan ulusal kahramanı unvanlarına layık görüldü.

<span class="mw-page-title-main">Kınalık, Kuba</span>

Kınalık, veya yerel dilde: Kətiş — Azerbaycan Cumhuriyeti Kuba rayonunun aynı adlı idari biriminde köy ve bu birimin merkezi. Kınalık Belediyesinin merkezidir. Tufan Dağı ile Kızılkaya, Şahdağ ve Kınalık Dağı arasındaki yükseklikte yerleşiyor. Kınalık yerleşim yeri deniz seviyesinden 2350 metre yüksekliktedir.

<span class="mw-page-title-main">Zeynep Hanlarova</span> Azeri şarkıcı

Zeyneb Hanlarova, Azerbaycanlı şarkıcı ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Neriman Nerimanov</span> Nariman Narimanov

Neriman Nerimanov, Azerbaycanlı Bolşevik devrimci, yazar, yayıncı, politikacı ve devlet adamıydı. Kızıl Ordu'nun Azerbaycan'ı işgalinden sonra, Mayıs 1920'de kurulan Sovyet Azerbaycanı hükûmetinin başına geçti ve bu görevini yaklaşık bir yıl sürdürdü. Daha sonra Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti yürütme konseyi başkanlığına seçildi. Ayrıca 30 Aralık 1922'den öldüğü güne kadar Sovyetler Birliği Merkez Yürütme Kurulunun parti başkanı olarak görev yapmıştır.

<i>Yedi Oğul İsterim</i>

Yedi Oğul İsterim, 1970 Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti yapımı film. Filmin senaryosu, yönetmen Yusif Samedoglu'nun babası şair Samed Vurgun'nun Azerbaycan'da Sovyet iktidarının kurulması üzerine yazdığı Komsomol Poeması şiire dayanır.

<span class="mw-page-title-main">Mirvarid Dilbazi</span>

Mirvarid Dilbazi, Sovyet Azerisi komünist şair.

Gam penceresi - Celil Memmedguluzade'nin 1894 yılında yazdığı "Danabaş köyünün öyküleri" ve 1921'de yazdığı "Danabaş köyünün öğretmeni" esasında yazdığı senaryoya uygun olarak çekilmiş 1986 yapımı Azerbaycan Sovyet filmidir.

Azerbaycan Ulusal Konservatuvarı Bünyesinde Müzik Koleji, Bakü Müzik Koleji, Asef Zeynallı Müzik Koleji, Bakü'de profesyonel bir orta öğretim devlet kurumudur ve Azerbaycan'ın önde gelen ortaokul müzik okullarından biridir.

Azerbaycan'da din özgürlüğü, anayasasının 18. maddesine göre laik bir ülkedir. Azerbaycan'da laiklik, özellikle Sovyetler Birliği döneminde yaygınlaşmış ve yerleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Aliağa Vahid</span> Azeri şair

Aliağa İskenderov veya Aliağa Vahid, Azerbaycanlı şair. Azerbaycan SSC'nin "Onurlu Sanatçı" (1943) unvanına sahiptir. Sovyet Azerbaycan şiirinde Orta Çağ gazel tarzını yeniden tanıtmasıyla biliniyordu.

<span class="mw-page-title-main">Ali Kerimli</span>

Ali Kerimli - Azerbaycanlı siyasetçi; avukat ; Yerel Yönetimler üzere Devlet Müşavirliği Bölgesel Yönetimlerle İş Daire Başkanı (1992); Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Kâtipi (1993); Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi 1. ve 2. dönem milletvekili; Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 2. Genel Başkanı (2001); Azatlık İttifakı kurucu üyesi (2005-2010); AHCP-Müsavat İttifakı kurucu ortağı (2010); Milli Şura kurucu üyelerinden biri (2013-) ve Koordinasyon Kurulu Üyesi (2014-)

Tamilla Sait kızı Rüstemova-Krastınş, Azeri kökenli Sovyet ve Rus oyuncusu ve piyanisttiydi.

Yegane Asker kızı Ahundova, Azeri piyanist, besteci ve öğretmen. 2012'de Azerbaycan Halk Sanatçısı unvanına layik görülmüştür.

Tokay Memmedov Azeri heykeltıraş ve halk sanatçısı.

Azerbaycan-Kazakistan ilişkileri - Azerbaycan Cumhuriyeti ve Kazakistan Cumhuriyeti arasındaki mevcut ikili ilişkileri kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Muğam üçlüsü</span>

Muğam üçlüsü - Azerbaycan'ın ulusal müzik aletleri olan tar, kamança ve gaval ile performans gösteren klasik bir muğam üçlüsü, Azerbaycan muğam destgahını seslendiren geleneksel bir müzisyen topluluğu; şarkıcı ve sazende grubu.

Ağamusa Ahundov Ağasıoğlu, Azeri edebiyatçı, dilbilimci ve Türkolog.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.