Biçimsel galaksi sınıflandırması, astronomların gökadaları görünüşlerine göre gruplara ayırdıkları bir sınıflandırma sistemidir. Gökadaları görünüşlerine göre sınıflandırmak için kullanılan birkaç şema bulunmaktadır. Bunların en bilineni Edwin Hubble tarafından tasarlanan ve Gérard de Vaucouleurs ile Allan Sandage tarafından genişletilen Hubble düzenidir. Gökada sınıflandırması ve morfolojisi artık büyük ölçüde hesaplama yöntemleri ve fiziksel morfoloji kullanılarak yapılır.
Aşağıda dikkate değer gökadaların bir listesi bulunmaktadır.
Süperkümeler küçük gökada kümelerinden ve gökada gruplarından oluşan büyük kümeler olup Evren'de şimdilik gözlemlenebilen en büyük yapı birimleridir. Süperkümelerin varlığı gökadaların Evren'de tek biçimli dağılmamış olduğunu gösterir.
Bu sayfa bazı Galaksi kümelerini listeler.
Stephan Beşlisi, Kanatlıat takımyıldızı yönünde beş gökadadan oluşan görsel bir gökada grubudur. Keşfedilen ilk gökada grubuydu. Fransız gök bilimci Édouard Stephan tarafından 1877'de Marsilya Gözlemevi'nde keşfedildi. Karmaşık bir etkileşim süreci içinde olan diğer dört gökada bir süre sonra birbirleriyle birleşecekler. Bu grup, üzerinde en çok çalışılan yoğun gökada grubudur. Görsel grubun en parlak üyesi, aktif yıldız oluşumunun meydana geldiği kırmızı lekeler olarak tanımlanan geniş H II bölgelerine sahip olan NGC 7320'dir. Yaklaşık olarak 44,68 MIy (13,7 Mpc)uzaklığıyla NGC 7320'nin bize diğerlerinden sekiz kat daha yakın olduğu 1961 yılına kadar keşfedilememişti. HCG 92 olarak tanımlanan ve etkileşim halinde gerçek bir grup oluşturan diğer dört gökada, muhtemelen birleşeceklerdir.
XMMXCS 2215-1738, yaklaşık 10 milyar ışık yılı uzaklıkta bulunan galaksi kümesi. 2006 yılında XMM Cluster Survey ile keşfedilmiştir
James Webb Uzay Teleskobu, kızılötesi astronomiye yönelik bir uzay teleskobudur. Uzaya gönderilmiş en güçlü teleskoptur. Eskiyen Hubble Uzay Teleskobu'nun kısmen ardılı olacak şekilde planlanmış, NASA öncülüğünde ve ESA ile CSA'nın desteğiyle geliştirilmiştir. Aralık 2021'de fırlatılmış ve Ocak 2022'de yörüngesine girmiştir.
UDFj-39546284, 2009 yılında Hubble Uzay Teleskobu tarafından kızılötesi Hubble ultra derin alan (HUDF) gözlemleri sırasında keşfedilen yüksek kırmızıya kayma gösteren bir Lyman kesiği gökadasıdır. Ocak takımyıldızında bulunan nesne, 2009 ve 2010 yılları arasında G. Illingworth, R. Bouwens ve HUDF09 Ekibi tarafından tanımlanmıştır. Hubble ve Spitzer Uzay Teleskobu fotometrik verileri kullanılarak z~ 10'luk bir kırmızıya kayma değeriyle rapor edilmiş, fakat 2012'de yapılan daha sonraki çalışmalar bu değerin z = 11,9 kadar yüksek olabileceğini öne sürmüştür.
GN-z11, Büyükayı Takımyıldızı'nda bulunan yüksek derecede kırmızıya kaymış bir galaksidir. GN-z11, yaklaşık 32 milyar ışık yılı gerçek mesafeye karşılık gelen z= 11,09'luk bir spektroskopik kırmızıya kaymaya sahiptir. 13,4 milyar yıl önce, büyük patlamadan sadece 400 milyon yıl sonra var olduğu haliyle gözlemlendi. Sonuç olarak, GN-z11'in uzaklığı bazen uygun olmayan bir şekilde 13,4 milyar ışık yılı, yani ışığın aldığı yol mesafesinin ölçümü olarak belirtilir.
Bir Galaksiler arası yıldız, kümeler arası yıldız, haydut yıldız veya göçmen yıldız olarak da bilinir, herhangi bir gökadaya kütleçekim bakımından bağlı olmayan bir yıldızdır. 1990'da büyük tartışma konusu olsa da, artık diğer yıldızlar gibi galaksilerde oluştukları ama gökadaların çarpışması veya bir yıldız sisteminin bir kara deliğe çok yakınlaşması sonucu oluştukları genel kabul görmüştür.
IC 2006, Irmak takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 58,38 MIy (17,9 Mpc) uzaklıkta bulunan bir eliptik gökadadır. Lewis A. Swift tarafından 3 Ekim 1897 tarihinde keşfedildi. Ocak kümesi içerisinde yer alır ve 35.000 ışık yılı çapıyla kümenin en küçük gökadalarından birisidir.
Earendel olarak da bilinen WHL0137-LS, bilinen en uzak bireysel yıldızdır. Hubble Uzay Teleskobu tarafından görüntülenen yıldız, yerçekimi merceğinden gözlendi ve 6,2±0,1 kırmızıya kaymaya sahip olduğu belirlendi. Yıldızdan gelen ışık, Büyük Patlama'dan 900 milyon yıl sonra yayıldı ve Dünya'ya seyahat etmesi 12.9 milyar yıl sürdü. WHL0137-LS muhtemelen büyük bir yıldızdı, muhtemelen 50 güneş kütlesinden fazlaydı. Büyük kütlesi nedeniyle, yıldız muhtemelen uzun zaman önce bir süpernova olarak patladı.
Gökada iplikçikleri kozmolojide kütleçekimsel olarak bağlı olan gökada süperkümelerinin duvarlarından oluşan evrendeki bilinen en büyük yapılardır. Bu devasa iplik benzeri oluşumlar, 80 megaparsek h−1'e ulaşabilir ve büyük boşluklar arasındaki sınırları oluşturur.
Turna Duvarı, evrenin erken zamanlarında oluşan ve adını bulunduğu Turna takımyıldızı'ndan alan bir gökada süper yapısıdır. Kırmızıya kayma verisi ortalama z= 2.38'dir ve yaklaşık olarak 10,8 milyar ışık yılı uzaklıkta yer alır. Duvar, Sloan Seddi ile karşılaştırılabilir boyutta, yaklaşık 300 milyon ışık yılı uzunluğundadır. Ocak Duvarı ve Heykeltıraş Duvarı'na "dik" bir konumdadır.
Webb's First Deep Field, James Webb Uzay Teleskobu tarafından elde edilen ve 4,6 milyar ışık yılı uzaklıkta bulunan SMACS 0723 gökada kümesinin hedeflendiği ilk işlevsel görüntüdür. Güney Yarımküre'den görülebilen bir gökyüzü alanını kapsayan ve 11 Temmuz 2022'de ABD başkanı Joe Biden tarafından Beyaz Saray'da düzenlenen bir etkinlik sırasında kamuoyuna açıklanan bu bileşik görüntü, teleskopun Yakın Kızılötesi Kamerası (NIRCam) tarafından elde edildi.
SMACS J0723.3-7327, Uçanbalık takımyıldızı'nda yer alan ve comoving mesafesi yaklaşık olarak 5,12 milyar ışık yılı olan bir gökada kümesidir. SMACS 0723, Güney yarımküre'den görülebilen ve genellikle Hubble ve diğer teleskoplar tarafından derin geçmişi araştırmak için gözlemlenen bir gökyüzü bölgesi olmuştur. James Webb Uzay Teleskobu tarafından NIRCam kullanılarak elde edilen ilk tam renkli görüntünün hedefiydi. Daha önce SMACS araştırmasının bir parçası olarak Hubble Uzay Teleskobu, Planck ve Chandra tarafından da gözlemlenmişti.
Cüce sarmal gökada, bir sarmal gökadanın cüce türüdür. Cüce gökadalar; düşük aydınlatma güçleri, küçük çapları, düşük yüzey parlaklıkları ve düşük hidrojen kütleleri ile karakterizedir. Bu tip gökadalar, düşük yüzey parlaklığına sahip gökadaların (LSB) bir alt sınıfı olarak düşünülebilir.
Phoenix Kümesi (Anka Kümesi, SPT-CL J2344-4243), kendisiyle aynı adı taşıyan güney takımyıldızı Anka'da yer alan devasa, Abell sınıfı tip I gökada kümesidir. İlk olarak 2010 yılında Güney Kutbu Teleskobu işbirliğiyle Sunyaev-Zeldovich etkisi kullanılarak güney gökyüzünün 2.500 metrekarelik bir araştırması sırasında tespit edildi. Kütlesi 2 ×1015 M☉ mertebesinde olan bilinen en büyük gökada kümelerinden biridir ve bilinen diğer tüm büyük kümelerden daha fazla X-ışınları üreten, keşfedilen en parlak X-ışını kümesidir. Dünya'dan 8,61×10^9 ly (2,64 Gpc) uzaklıkta yer almaktadır. Yaklaşık 42 üye gökada tanımlandı ve şu anda SIMBAD Astronomi Veri tabanında listeleniyor, ancak gerçek sayı 1.000 kadar yüksek olabilir.
Bezelye gökadaları adı verilen gökadalar, son derece yüksek oranlarda yıldız oluşumu gösteren parlak mavi kompakt türü gökadalar olabilir. Bu ismi, küçük boyutları ve Sloan Dijital Gökyüzü Araştırması (SDSS) tarafından elde edilen görüntülerdeki yeşilimsi görünümlerinden dolayı almışlardır.
Lyman kesiği gökadaları, Lyman sınırının konumuna bağlı olarak çeşitli görüntüleme filtrelerinde farklı görünümler sergileyen, yüksek kırmızıya kaymalı ve yıldız oluşumu aktif olan gökadalardır. Bu teknik, esas olarak z = 3–4 kırmızıya kayma aralığındaki gökadaları seçmek için ultraviyole ve optik filtrelerle kullanılmıştır. Bununla birlikte, ultraviyole astronomisi ve kızılötesi astronomisindeki ilerlemeler, bu tekniğin daha düşük ve daha yüksek kırmızıya kayma aralıklarında, ultraviyole ve yakın kızılötesi filtreler kullanılarak uygulanmasına olanak sağlamıştır.
Wikimedia Commons'ta ilgili ortam