İçeriğe atla

GAL

GAL tarafından katledilen Xabier Galdeano anısına hazırlanmış olan poster

GAL, Grupos Antiterroristas de Liberación (Antiterörist Özgürlük Grupları) İspanyol hükûmetince Euskadi Ta Askatasuna (Bask Ülkesi ve Özgürlük) ETA örgütüne karşı savaşmak için yasa dışı olarak kurulmuş ölüm timleridir. GAL, İspanyol Sosyalist İşçi Partisi hükûmeti dönemi olan 1983-87 yılları arasında aktif olmuştur. Mahkemelerde açılan dava sonuçlarına göre GAL örgütünün İspanya İçişleri Bakanlığınca finansmanının sağlandığı ve desteklendiği ispat edilmiştir. İspanyol günlük gazetesi El Mundo'nun GAL örgütünün bağlarının açığa çıkartılmasında büyük payı olmuştur.

Tarihi

GAL çoğunlukla Bask Bölgesinde ve özellikle Fransa'da aktif olmuş, buna rağmen adam kaçırma, işkence, ekonomik zarar verme gibi suçları tüm İspanya'da işlemiştir. Kurbanlar arasında ETA üyeleri ve sempatizanları olmakla beraber çoğunlukla suçsuz insanlar da öldürülmüş, işkenceye uğramış veya maddi hasara uğramıştır. GAL 1983-87 yılları arasında 27 cinayetten sorumludur. Bu dönem İspanya tarihinde La guerra sucia (kirli savaş) dönemi olarak bilinir.

İdeolojisi

GAL örgütünün tutarlı veya belli bir ideolojisi bulunmamaktadır. Tek amaç ETA üyelerine saldırmak veya ETA ile ilgili hedeflerin vurulmasıdır. Bu açıdan bakıldığında GAL üyeleri siyasi anlamda militan değil birer paralı askerlerdir, ayrıca bazı olaylara polis memurları da dahil olmuştur. Lasa-Zabala ve Larraetxea duruşmasında Guardia Civil üyeleri suçlanmış ve hüküm giymişlerdir.

Sahneye çıkışı

Ekim 1983'te Joxe Antonio Lasa ve Joxe Ignacio Zabala'nın önce kaçırılıp sonradan öldürülmesi, yılın sonuna doğru Segunda Marey'in kaçırılması GAL'in faaliyetlerinin başlangıcı sayılır.

Kontrgerilla örgütlenmesi ve sosyal-demokrasi

İspanya İç Savaşından sonraki dönemde uzun yıllar boyunca Franco faşizminin yönetimi altında yönetilen ülke Franco'nun ölümünden sonra özellikle kral I. Juan Carlos'un önderliğinde demokrasiye dönmeye çalışmıştır. Bu sancılı süreç sırasında sayısız askeri darbe girişimi olmasına rağmen Franco döneminde hapse atılan siyasi suçlular affedilmiş, özellikle siyasi yaşamdan uzak tutulan sol partilere ve özellikle yasa dışı konumda olan İspanyol Komünist Partisine alan açılmıştır. Yapılan ilk demokratik seçimlerde sola olan özleme yaslanarak başa gelen İspanya Sosyalist İşçi Partisi PSOE büyük umutlarla başa gelecektir. Partinin başkanı ve başbakan olan Felipe González ise ETA örgütünü bahane ederek kurduğu kontrgerilla örgütlenmesiyle tüm ülkedeki sol grup ve aydınlar üzerinde baskı kuracaktır. Hükûmetle yasa dışı kontrgerilla örgüt arasındaki organik bağ, İspanyol basın kuruluşlarının, özellikle El Mundo gazetesinin yoğun ve ısrarlı çalışmaları sonucu ortaya çıkarılmıştır. Buna rağmen Gonzalez İspanyol siyasi kurumlarına olan güvenin sarsılmaması adına hakim karşısına çıkartılmayacaktır. Aynı zamanda dava süreçlerinde ortaya çıkan gerçeklere göre örgüte paralı asker sağlayan polis memurları ve hükûmet yetkilileri kirli savaşın yanı sıra kara para aklama işine girerek halka ait kaynakları da yağmalamışlardır. Aynı zamanda iktidardaki PSOE, yasa dışı kontrgerilla terörü mağdurlarını önce hapse atmış daha sonra da şikâyetçi olmamaları için büyük meblağlar ödemiştir.

İç siyasete etkileri

1996 yılındaki seçimlerini PSOE'nin kaybetmesindeki etkenlerden bir tanesi de yasa dışı kontrgerilla örgütlenmesidir. Muhafazakâr Partido Popular (Halk Partisi) partisinin lideri José María Aznar seçimlerden sonra başbakan olacak ve 2004 yılına kadar iktidarda kalacaktır.[1] Seçimde başarısız olan Gonzalez parti liderliğinden ayrılsa da Ricardo Garcia hariç parti liderliği GAL ile parti arasında kurulan bağlantıları sürekli yalanlamıştır. Gonzalez, GAL örgütü kapsamında hiçbir suçtan dolayı suçlanmazken, kendisi konuyla ilgili olarak altında çalışanlar adına kamuoyundan özür dileyecektir. Başa geçen Aznar hükûmeti de GAL ile ilişkili suçlardan hüküm giyenlere kolaylık sağlamış ve bazılarını affetmiştir.

Örgütün sonu

1987 yılında GAL lağvedildiğinde Fransız hükûmeti Bask bölgesinden ülkesine gelen mültecilere daha kötü muamele etmeye başlamış, çoğunu İspanyol makamlarına teslim etmeye başlamıştır. Bu politika değişikliği ETA'nın üyelerini kötü yönde etkileyecektir. Kuruluş yıllarından itibaren sol eğilimli bir ulusal kurtuluş örgütü olan ETA, Franco yıllarında faşizme karşı savaştıktan sonra GAL örgütü sayesinde hâlâ despotik devlete karşı halk için savaşan örgüt görüntüsünü korumuş ve Bask halkı arasında örgütlülüğünü güçlendirmiştir.

Saldırıların tarih sırası

  • 1983:
17 Ekim: ETA üyesi oldukları iddia edilen Joxe Lasa Arostegi ve José Ignacio Zabala kaçırılır ve öldürülür. Parçalanmış cesetleri 1995 yılında Alicante şehrinde bulunacaktır. Cinayetlerden dolayı birçok polis hüküm giymiştir.
18 Ekim: ETA lideri olduğu iddia edilen José Mari Larretxea Goñi Fransa’da dört İspanyol polisince yakalanmak istenirse de polisler Fransız jandarmasınca yakalanır.
4 Aralık: İspanyol polisince tutulan paralı askerlerce Segundo Marey kaçırılır. GAL örgütü daha önce başarısız olan kaçırma olayından dolayı tutuklu bulunan 4 üyesinin serbest bırakılmasını ister. GAL üyeleri serbest bırakılınca Marey de özgürlüğüne kavuşacaktı. Marey’in ETA ile ilgili hiçbir bağlantısı yoktur.
19 Aralık: Bayonne’da ETA üyesi olduğu iddia edilen Ramón Oñaederra’nın öldürülmesi.
29 Aralık: Bayonne’da ETA lideri olduğu iddia edilen Mikel Goikoetxea’nın paralı asker olan bir keskin nişancı tarafından öldürülmesi.
  • 1984:
8 Şubat: Bayonne’da ETA üyesi olduğu iddia edilen Vicente Perurena ve Angel Gurmindo’nun öldürülmesi.
25 Şubat: Mendi’de ETA üyesi olduğu iddia edilen Eugenio Gutiérrez Salazar’ın keskin nişancı tarafından öldürülmesi.
1 Mart: Hendaye’de demiryolu işçisi Jean Pierre Leyba’nın öldürülmesi.
23 Mart: Biarritz’de ETA üyesi olduğu iddia edilen Javier Pérez Arenaza’nın öldürülmesi.
Mart (tam gün belirsiz): Bayonne’de ETA üyesi olduğu iddia edilen Ramón Basañez Jauregi’ye suikast girişimi başarısız olur, Jauregi ağır yaralansa da hayatta kalır.
3 Mayıs:Baigorri’de ETA üyesi olduğu iddia edilen Rafael Goikoetxea’nın öldürülmesi. Yanındaki Jesús Zugarramurdi ağır yaralanır.
26 Mayıs: Algorta’daki Anti-Nükleer komite üyeleri Rafael ve Endika Lorenzo’nun kaçırılıp, işkenceye maruz bırakılması.
15 Haziran: Biarritz’de ETA üyesi olduğu iddia edilen Tomás Pérez Revilla’nın motosikletine gizlenen bombanın patlatılması sonucu öldürülmesi. Yanındaki Ramón Orbe de saldırıda yaralanmıştır.
10 Temmuz: Consolation isimli gece kulübüne bombalı saldırı. Saldırıda üç kişi yaralanacaktır: José Oliva Gallastegi, Bonifacio García ve Juan Jauregi Aurria.
18 Kasım: Biriatou’da ETA ile hiçbir bağlantısı bulunmayan dansçı Christian Olaskoaga’nın öldürülmesi.
20 Kasım: Bilbao’da muyenehanesinde Dr.Santiago Brouard’ın öldürülmesi.
11 Aralık: Hendaye’de José Iradier saldırıya uğrar ve yaralanır.
  • 1985:
1 Şubat: Herri Taldeak lideri Xabier Manterola’ya yapaılan saldırıdan Manterola yaralı kurtulur.
5 Şubat: Bayonne’da ETA ile hiçbir ilgili bulunmayan Christian Casteigts kendisine karşı yapılan bombalı saldırıdan yaralı olarak kurtulur.
29 Mart: Bayonne’daki Les Pyreneés gece kulübüne yapılan bombalı saldırıda Benoit Pecasteing ölür, Jean Marc Mutio ve Pedro José Pikabea yaralanır.
30 Mart: Saint-Jean-de-Luz’da fotoğrafçı ve gazeteci Xabier Galdeano öldürülür.
26 Haziran: Bayonne’da ETA üyesi olduğu iddia edilen Santos Blanco González’in öldürülmesi.
Haziran (tam gün belirsiz): Ciboure’de Trinkete adlı gece kulübüne saldırı. ETA ile hiçbir ilgileri bulunmayan Emile Weiss ve Claude Doer hayatını kaybeder.
31 Ağustos: St. Jean de Luz’da ETA ile hiçbir ilgisi bulunmayan Dominique Labeyrie’nin öldürülmesi.
2 Eylül: Saint-Jean-Pied-de-Port’da ETA üyesi olduğu iddia edilen Juan Manuel Otegi’nin öldürülmesi.
25 Eylül: Bayonne’daki Monbar Oteline saldırı. ETA üyesi oldukları iddia edilen José Mari Etxaniz, Iñaki Asteazu Izarra, Agustín Irazustabarrena ve Sabin Etxaide Ibarguren öldürülürler.
24 Aralık: Biarritz’de ETA ile hiçbir ilgili bulunmayan Robert Caplanne ağır yaralanır ve 6 Ocakta hayatını kaybeder.
  • 1986:
8 Şubat: Batxoki gece kulübüne saldırı. Karmele Martínez, Federick Haramboure ve Nagore Otegui yaralanır.
17 Şubat: ETA ile ilgileri bulunmayan Christophe Matxikote ve Catherine Brion’un öldürülmesi.
  • 1987:
24 Temmuz: ETA ile hiçbir ilgisi bulunmayan Juan Carlos García Goena’nın öldürülmesi. Saldırıyı GAL üstlenmese de saldırıyı gerçekleştiren paralı askerler yakalandıklarında emrin GAL tarafından verildiğini doğrulayacaktır.

Hüküm giyen GAL üyeleri

Saldırılar çoğunlukla İspanyol polisince gerçekleştiriliyor, sıklıkla da Portekizli ve Fransız paralı askerler kullanılmaktaydı. GAL örgütünün hüküm giyen liderleri aşağıdadır:

  1. José Barrionuevo Peña, 1982-88 yılları arasında PSOE hükûmetlerinde İçişleri Bakanı
  2. Rafael Vera, Devlet Güvenlik Sekreteri
  3. Ricardo García Damborenea, PSOE Bask Bölge sekreteri
  4. Francisco Álvarez, Paralı asker
  5. Miguel Planchuelo, Bilbao Polis İstihbarat Başkanı
  6. José Amedo Fouce, polis şefi.
  7. Julián Sancristóbal, Bask Bölgesi valisi
  8. General (o zaman albay) Emilio Rodríguez Galindo, Intxaurrondo polis şefi.

Kaynakça

  1. ^ Bu dönemde İspanya ABD’nin dış politikasının en koyu izleyicisi olacak ve İspanyol halkının yoğun tepkisini de alacak olan 2003 yılında ABD’nin Irak’ı yasa dışı işgaline ortak olarak asker gönderecektir.

Ayrıca bakınız

Konuyla ilgili yazılan eser

  • Dirty War, Clean Hands - ETA, the GAL and Spanish Democracy, Paddy Woodworth - ISBN 0-300-09750-6

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">ETA (ayrılıkçı grup)</span>

Bask Yurdu ve Özgürlük ya da ETA, İspanya ve Fransa sınırları içinde yaşayan Bask kökenli topluluğa ait bağımsız bir devlet kurma amacı güden Marksist-Leninist, ayrılıkçı örgüt. 20 Ekim 2011'de silahlı mücadeleye son verdiğini açıklamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Basklar</span>

Basklar, İspanya'nın kuzeyi ve Fransa'nın güney batısındaki özerk bölgede yaşayan bir halktır.

<span class="mw-page-title-main">Bask Milliyetçi Partisi</span>

Bask Milliyetçi Partisi İspanya'nın Bask Özerk Bölgesi'ndeki Bask milliyetçisi ve Hristiyan demokrat bir siyasi partidir.

<span class="mw-page-title-main">İspanyol Komünist Partisi</span>

İspanya Komünist Partisi ya da İspanyol Komünist Partisi, İspanya'daki üçüncü büyük ulusal partidir. Izquierda Unida koalisyonunun en büyük partisidir ve İspanya'nın en büyük işçi sendikası olan İşçi Komisyonları (CC.OO) üzerinde etkilidir.

<span class="mw-page-title-main">Stefano Delle Chiaie</span> İtalyan siyasetçi

Stefano Delle Chiaie, İtalyan neo-faşist Avanguardia Nazionale adlı örgütün kurucusudur. İtalya'daki kontrgerilla örgütünün bir parçasıdır ve Latin Amerika'daki Condor Operasyonuna dahil olmuştur. Propaganda Due (P2) Mason locasının başı olan Licio Gelli'nin yakın dostudur. Salazar Portekiz'inde 1965 yılında anti-komünist Fransız paralı asker ve rahip Yves Guérin-Sérac tarafından kurulan ve bir kirli savaş örgütü olan Aginter Press içinde yer alır. 1970 yılında Prens Borghese'nin İtalya'da darbe planının içinde yer alır, darbenin başarısız olması sonucunda Franco İspanyası'na kaçar. Kaçarken beraberinde, gelecekteki İspanyol kontrgerilla gücü GAL örgütünün lideri olacak olan Vincenzo Vinciguerra olacaktır. 20 Haziran 1973 günü Arjantin'e 18 yıllık sürgünden sonra dönen Juan Peron'u karşılamaya gelen kalabalığa ateş açılması olayı olan Ezeiza Katliamında yer alır. 1975 yılında yapmayı planladığı Şili Hristiyan Demokrat Bernardo Leighton suikastı başarısız olur. 1976 yılında İspanya Bask Bölgesinde solculara karşı saldırılara katılır. 1980 yılında darbeyle Bolivya'da iktidara gelecek olan kötü şöhretli Luis García Meza Tejada’nın askerî darbesinde eski Nazi Klaus Barbie ile birlikte yer alır. Chiaie, Pinochet'e bağlı DINA, Arjantin Antikomünist İttifakı ve Bolivya'daki Hugo Banzer diktatörlüğü için çalışmıştır. 1989 yılında Venezuela'nın başkenti Caracas'ta yakalanır. Lakabı olan caccola (kısa), boyu çok kısa olduğu için takılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İspanya'da demokrasiye geçiş süreci</span> İspanya’nın Francisco Franco diktatörlüğünden liberal demokratik yönetime geçişi

İspanya’da demokrasiye geçiş süreci, İspanya’nın Francisco Franco diktatörlüğünden liberal demokratik yönetime geçişini kapsar. Geçiş süreci Franco’nun 20 Kasım 1975 günü ölmesiyle başlar, sürecin tamamlanması ise 1978 yılında kabul edilen Anayasa ile tamamlayan tarihçiler olmakla beraber, 23 Şubat 1981 günü Antonio Tejero’nun başarısız darbe girişimini veya 28 Ekim 1982 günü İspanyol Sosyalist İşçi Partisi PSOE’nin seçim zaferini sürecin tamamlandığı olay olarak kabul eden tarihçiler de bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Adolfo Suárez</span> İspanya eski başbakanı (1976–1981)

Adolfo Suárez González, Temmuz 1976-Ocak 1981 arasında İspanya başbakanı. Francisco Franco'nun Falanj örgütünü yeniden düzenleyen Milliyetçi Hareket'in genel sekreterliğini yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">1 Ekim Anti-Faşist Direniş Grupları</span>

1 Ekim Anti-faşist Direniş Grupları (GRAPO), İspanya'da Marksist-Leninist bir örgüt olup İspanya Cumhuriyeti'nin yeniden kurulmasını hedeflemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mariano Rajoy</span>

Mariano Rajoy Brey, 2011'den 2018'e kadar İspanya Başbakanı olarak görev yapan ve güvensizlik oylamasıyla hükûmeti düşürülen İspanyol siyasetçidir. 5 Haziran 2018'de Halk Partisi liderliğinden istifa ettiğini açıkladı.

<span class="mw-page-title-main">İspanya Komünist Partisi</span>

İspanya Komünist Partisi İspanya'daki üçüncü büyük ulusal partidir. Izquierda Unida koalisyonunun en büyük partisidir ve İspanya'nın en büyük işçi sendikası olan İşçi Komisyonları (CC.OO) üzerinde etkilidir.

<span class="mw-page-title-main">Franco İspanyası</span> İspanyanın 1939 yılında sona eren İspanya İç Savaşından 1975 yılında Francisco Franconun ölümüne kadar geçen dönemi

Franco İspanyası, İspanya'da kullanılan adıyla Franco Diktatörlüğü, resmî adıyla ise İspanyol Devleti 1939 yılında sona eren İspanya İç Savaşı'ndan 1975 yılında Francisco Franco'nun ölümüne kadar geçen dönemde İspanya'nın yönetildiği diktatörlük rejimidir.

Abertzale, Baskça'da "Yurtseverlik" anlamına gelir ancak çoğunlukla Bask Milliyetçiliği anlamında kullanılır. aberri(a) tarafından oluşturulmuştur. ve -(t)zale'nin birleşiminden meydana gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ernest Lluch</span>

Ernest Lluch Martin, İspanyol sosyalist siyasetçi, eski sağlık bakanı. Katalonya Sosyalist Partisi (PSC) üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Bask milliyetçiliği</span> Ulusal hareket

Bask milliyetçiliği, Baskların millet olduğunu ileri süren ve Bask kültürel birliğini savunan bir milliyetçilik türüdür. Son yıllarda, Bask milliyetçiliği, ayrılıkçı hareketler ile sıkı sıkıya bağlanmıştır.

Halkların Birleşik Devrim Hareketi (HBDH), 12 Mart 2016'da Türkiye'de yasa dışı, silahlı faaliyetler yürütmek üzere kurulan komünist ve Marksist-Leninist silahlı militan örgütler yapısıdır.

<span class="mw-page-title-main">1977 Atocha Katliamı</span>

1977 Atocha Katliamı, 24 Ocak 1977 tarihinde İspanya'nın başkenti Madrid'de Francisco Franco yanlısı aşırı sağ unsurlar tarafından yapılan silahlı terör saldırısıdır. Saldırıda 5 avukat ölmüştür. İspanya'da demokrasiye geçiş sürecindeki en kanlı olaylardan birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Pedro Sánchez</span> İspanya başbakanı

Pedro Sánchez Pérez-Castejon, Haziran 2018'den bu yana İspanya Başbakanı olan İspanyol siyasetçidir. Aynı zamanda Haziran 2017'den bu yana İspanyol Sosyalist İşçi Partisi'nin (PSOE) Genel Sekreteri olan Sánchez, daha önce bu görevi 2014-2016 yılları arasında yürüttü. Ayrıca Sánchez, Kasım 2022'de seçilen Sosyalist Enternasyonal'in mevcut başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">1981 İspanyol darbe girişimi</span>

1981 İspanyol darbe girişimi, İspanya'da 23-F ve Tejerazo olarak da bilinen, 23 Şubat 1981'de İspanya'da yaşanmış bir darbe girişimidir. Yarbay Antonio Tejero, Başbakan'ın seçileceği oylama sırasında 200 silahlı jandarma ile Milletvekilleri Kongresi'ni bastı. Askerler, parlamenterleri ve bakanları 18 saat boyunca rehin tuttu, bu sırada Kral I. Juan Carlos, darbeyi televizyonda çıkıp kınadı, hukukun üstünlüğü ve demokratik hükûmetin devamını istedi. Ateş edilmiş olsa da, rehineciler ertesi sabah kimseyi öldürmeden teslim oldu.

Juan Ambou Bernat İspanyol komünist devrimci ve İspanya Komünist Partisi üyesi siyasetçi. 1934 Asturias Madenci Ayaklanmasına ve İspanya İç Savaşına aktif olarak katılmıştır. Savaşın ardından sürgüne gitmiştir, burada da siyasetten kopmamıştır. Partisinin Genel Sekreteri Santiago Carrillo'nun Avrupa komünizmi siyasetine karşı çıkmış ve komünist ilkelerden kopulduğunu savunarak İspanya Halkları Komünist Partisi'nin kuruluşunda görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Josu Urrutikoetxea</span>

Josu Urrutikoetxea Bengoetxea olarak da bilinen José Antonio Urrutikoetxea Bengoetxea, Bask ayrılıkçı örgütü eski bir ETA üyesidir. Birkaç yıl süren ayrı davalarda, birlikte beşi çocuk olmak üzere 23 kişinin ölümüne neden olan 1986 Plaza República Dominicana bombalamasına ve 1987 Zaragoza kışlası bombalamasına karışmaktan suçlu bulundu.