İçeriğe atla

Gırgır (dergi)

Gırgır
Gırgır Dergisi’nin 5. yıl sayısının kapağı. Kapakta Bülent Ecevit ve kendisine suikast girişiminde bulunan Stavros Psihopedrisdes resmedilmiştir.
EditörOğuz Aral
KategorilerSüreli yayın
SıklıkHaftalık
İlk sayı26 Ağustos 1972
Son sayı1993
ÜlkeTürkiye Türkiye
DilTürkçe

Gırgır Dergisi, 1972'de yayına başlayan, Türkiye'nin en çok satmış kült mizah dergisidir.

Tarihçe

İlk önce Gün gazetesinin iç sayfalarından birinde Oğuz Aral tarafından hazırlanan dörtte bir sayfa boyutunda bir köşe olarak yayına başladı. Daha sonra okuyucunun ilgisi ve talebinin artmasıyla önce yarım sayfa, sonra tam sayfa, en son da gazete içinde arkalı önlü yaprak halinde ilave olarak verilmeye başladı. 13 Ağustos 1972’de, Gün gazetesi tarafından verilen ücretsiz ilave bir dergiye dönüştü, bu hızlı büyümenin sonunda 1973’te Haldun Simavi’nin isteğiyle, bağımsız bir dergi oldu.

1973-1989

Oğuz Aral'ın mizah yönetmenliğinde yayına başlayan Gırgır eski kuşak çizerlerden kopup kendi çizer kuşağını kendisi yetiştirdi. İlk yıllardaki sloganı; Geçim derdini, can sıkıntısını, aşk yarasını, karı-koca kavgasını şipşak keser. Her derde devadır, gırgır da gırgır idi. Dergi, kendisinden önceki mizah dergilerinin elitist tavrını terkedip, döneminde "sulu mizah" denilerek küçümsenen, argo, cinsellik ve mahalle hayatını işlekten çekinmeyen bir anlayışa sahipti. Bu anlayış doğrultusunda, yayına başladığı ilk yılın sonunda dergi 45 bin satıyordu. 1978'lerde 280 binlere ulaşan Gırgır, 1981-1983 döneminde 500 bine ulaşan tirajıyla Türkiye'de gelmiş geçmiş en çok satan mizah dergisi oldu ve kendinden sonra gelen bütün mizah dergilerinin tarzını belirleyen bir ekol haline geldi.

Rus Krokodil ve Amerikan Mad'den sonra dünyanın en çok satan üçüncü dergisi olduğuna dair bilgi ise muhtemelen bir efsaneden ibarettir.[1]

Gırgır kadrosu Gırgır'la aynı zamanda, yine Oğuz Aral ve onun kardeşi Tekin Aral yönetiminde Fırt ve Laklak gibi başka dergiler de çıkardılar.

Dönem dönem bazı çizerler Gırgır'dan ayrılarak başka dergiler çıkardılar. 1978'de Engin Ergönültaş ve arkadaşları ayrılıp Mikrop'u çıkardılar. Mikrop kısa zaman sonra kapanınca çizerleri tekrar Gırgır'a döndü. 1985'te Tuncay Akgün, Mehmet Çağçağ ve bir grup çizer ayrılıp Limon'u kurdular. Limon daha sonra Leman'a dönüşerek en çok satan dergi oldu. Fakat bu kopmalar, o dönemde Gırgır'a büyük bir zarar vermediler.

1989 ve sonrası

1989 ilkbaharında, aralarında dönemin popüler isimlerinden Latif Demirci, Bülent Arabacıoğlu, Hasan Kaçan, Ergün Gündüz, Atilla Atalay, İrfan Sayar ve Abdülkadir Elçioğlu'nun da bulunduğu 20'den fazla Gırgır yazar-çizer dergiden ayrılarak Hıbır adlı yeni bir dergi çıkardı. Aynı yılın kasım ayında Gırgır'ın Simavi ailesi tarafından Gölge Adam lakabıyla tanınan ve aynı isimde bir gazete çıkaran Ertuğrul Akbay'a satılması üzerine, editör Oğuz Aral, yanına hemen hemen bütün çizerleri alıp Gırgır'dan ayrılarak Oğuz Aral'ın Gırgır'daki sevilen tipinden ismini alan Avni dergisini yayımlamaya başladı.

Bu olay sonrasında tüm kadrosu değişen Gırgır, aynı ismi taşısa da bambaşka bir dergiye dönüştü. Tirajı kısa zamanda çok düştü. Pek çok çizer bu yeni Gırgır'da çalışıp şanslarını deneyip ayrıldılar. Dergi 90'ların ortalarından itibaren kendi kadrosunu oluşturduysa da eski Gırgır'la alakası kalmadı. İsim hakkı gibi sebeplerden dolayı 1993'te kapanıp yeniden çıktı ise de bu yeni Gırgır da aslında Ertuğrul Akbay'ın 1989'dan sonraki Gırgırı'dır.

16 Mayıs 2015 tarihinden itibaren artık Sözcü gazetesi ile bedava verilmektedir. 2017 şubat ayı içerisinde yayımladığı son sayısında Musa ile ilgili derginin Yazı İşleri Müdürü de olan Seyfi Şahin'in çizdiği karikatürden dolayı 17 Şubat 2017 tarihinde yayıncı kuruluş tarafından basımı durdurulmuş ve çalışanların iş akdine son verilmiştir.

Gırgır çizerleri

Son otuz yılın, özellikle 80 ve 90 kuşağının önemli karikatüristlerinin pek çoğu Oğuz Aral'ın Gırgır'ında yetişti.

Eski Gırgır çizerleri

Güncel Gırgır çizerleri

  • Abdülkadir Tamer
  • Eda Oral
  • Seyfi Şahin
  • Deniz Kestane
  • Mehmet İlhan
  • Fatih Nadir
  • Ali Sürengil
  • Evrensel Barış
  • Efe Barış
  • Uğur Günel
  • Mehmet Ali Çatal

Grup Şirketleri

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "Çizgi roman araştırmacısı Levent Cantek'in makalesi". 10 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2013. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Oğuz Aral</span>

Oğuz Aral, Türk karikatürist. Gırgır dergisinin kurucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Avanak Avni</span> Oğuz Aral’ın Gırgır sayfalarında yarattığı çizgi kahraman

Avanak Avni, karikatürist Oğuz Aral'ın Gırgır sayfalarında yarattığı ünlü bir çizgi-kahramandır.

Rıza Külegeç, kaligraf ve Avanak Avni karakteri için Oğuz Aral'a, Bezgin Bekir karakteri için Tuncay Akgün'e esin kaynağı olmuş karikatür-adam.

<i>Fırt</i>

Fırt, yayın hayatına Mart 1976'da atılan, Tekin Aral editörlüğündeki haftalık gülmece dergisi. İsim babası, karikatürist Ferit Öngören'dir. Boyutu Gırgır'dan daha ufak olduğu ve bir çırpıda okunup bittiği için "Fırt" adını aldı.

<i>Penguen</i> (dergi) Türk mizah dergisi

Penguen, 2002 ile 2017 yılları arasında Türkiye ve Kuzey Kıbrıs'ta yayımlanmış haftalık bağımsız mizah ve hiciv dergisi.

<i>Hıbır</i>

Hıbır, 1989-1995 ve HBR Maymun olarak 1995-1998 yılları arasında yayınlanan Türk mizah dergisidir.

<i>Pişmiş Kelle</i> mizah dergisi

Pişmiş Kelle, 1990 ile 2001 yılları arasında Türkiye'de Milliyet gazetesi bünyesinde yayınlanmış mizah dergisi.

Zalim Şevki, Engin Ergönültaş'ın yazıp çizdiği çizgi karakter.

<i>Leman</i> aylık mizahi dergi

LeMan, 1991 yılından beri yayınlanmakta olan haftalık mizah dergisi.

L-Manyak, Leman dergisinin dergi grubu bünyesinden Ocak 1996-Ocak 2016 arasında çıkmış aylık mizah dergisidir.

Daha önceki dönemlerde de örnekleri olmasına karşın, çağdaş karikatür 19. yüzyılda kitle iletişim aracı olarak gazete ve dergilerin yaygınlık kazanmasıyla gelişmiştir. Türkiye'de ortaya çıkışı da bu alandaki gelişmelerle hemen hemen aynı döneme rastlar. Tanzimat döneminden sonra gazete ve dergilerin çoğalması ve baskı tekniklerindeki ilerleme anlatım aracı olarak grafik sanatlarından yararlanmayı da birlikte getirmiş, gazetelerde, dergilerde haberleri anlatan ya da destekleyen çizimler, resimleme çalışmaları görülmeye başlamıştır. Bir süre sonra bu anlatım biçimlerinden batıda olduğu gibi eleştiri ve gülmece amacıyla yararlanma düşüncesi ortaya çıkmış ve uygulanmıştır. Giderek bu işin uzmanı sanatçılar yetişmiş, hatta yalnız bu tür çizimlere dayanan gülmece gazete ve dergileri yayımlanmıştır.

Mehmet Çağçağ, Türk karikatürist.

<i>Uykusuz</i> (dergi) mizah dergisi

Uykusuz, Türkiye ve Kuzey Kıbrıs'ta haftada bir yayımlanan ve Türkiye'nin en çok satan mizah dergisi. Mürekkep Yayıncılık tarafından perşembe günleri çıkarılan dergi, 16 sayfadır.

<span class="mw-page-title-main">Tekin Aral</span>

Tekin Aral, Türk çizer ve karikatüristtir.

Limon, 1985 ile 1991 yılları arasında yayınlanan Türk mizah dergisi. 90'lı yılların en çok satan dergisi Leman'ın başlangıcı olması bakımından önemlidir. Derginin sloganı Haftalık Hastalığınız'dır.

Galip Tekin,, Türk fantastik ve bilimkurgu tarzdaki eserleriyle tanınan çizgi romancı.

Kemal Aratan Türk karikatürist, çizgiromancı.

Çarşaf, 1975 - 1992 yılları arasında Türkiye'de yayınlanmış mizah dergisi.

Tuncay Akgün, Türk karikatürist ve dergi yöneticisi.

Dıgıl, Oğuz Aral'ın sahipliğinde ve Galip Tekin'in yönetmenliğinde 4 Mayıs 1989 tarihinden itibaren yayınlanmaya başlayan haftalık mizah ve çizgi roman dergisidir.