Gıduts Manastırı - Turkipedia

Gıduts Manastırı
Ermenice: Կտուց Անապատ Gdudz Anabad
Temel bilgiler
Arka planda Süphan Dağı bulunan Ktuts manastırı (1986)

Konum	Çarpanak Adası, Tuşpa, Van Türkiye
Koordinatlar	38°36′35″K 43°05′06″D / 38.60972°K 43.08500°D / 38.60972; 43.08500
İnanç	Ermeni Apostolik Kilisesi
Mezhep	Ermeni
Açılış	15. yüzyıl
Durum	Harap durumda
Mimari
Mimari tür	Manastır
Mimari biçim	Serbest haç
Özellikler
Kubbe sayısı	1
Çan kulesi sayısı	1
Malzemeler	Ahlat taşı

Gıduts Manastırı (Ermenice: Կտուց Անապատ Gdudz Anabad), 9. yüzyılında inşa edilmiş ve Van ilinin Tuşba ilçesine bağlı bugünkü Çitören köyünün ve Van Gölü'nün Çarpanak (eski Ermenice Gıduts) adasında bulunmakta olan tarihî Ermeni Apostolik manastır. Ktuts Manastırı olarak kayıtlara geçen manastır, adanın kuzey bölümünde bulunmaktadır.

Adadaki manastır tarihçesi

Bugün ada olarak beliren bölümün üstünde 9. yüzyıla tarihlendirilen dinî yapılar vardır. Büyük bir manastır olarak inşa edilmiş olan yapının günümüzde yalnızca kilise bölümü ayaktadır. Manastırın şapel, vaaz salonları, kütüphane, konukevleri, yemek ve yatma odaları ile diğer oda bölümleri bugün mevcut değillerdir. Manastırın mezarlığı da bugün bütünüyle kaybolmuştur. Bu manastır, başka bir söylenceye göre ise göre Kutsal Haç, Azize Hripsime, Aziz Gragorie, Aziz Jean'dan oluşan kutsal dörtlü adına yaptırılmıştır. Manastırın 1700'lü yıllardan kalma yazıtındaki bilgiler dışında bu yapıya ilişkin bir bilgi yoktur. Kilisenin 1462 yılında Etyen adında bir usta tarafından büyük ölçüde yenilendiği söylenmektedir. 15. yüzyılda Adır Adası'ndaki manastırda yaşayan keşişler, bölgede uzun süre yapılan savaşlardan birinde başrahipleri Nerses ölünce Adır'daki manastırdan ayrılmış ve Çarpanak Manastırı'na yerleşmişlerdir.

Manastırın mimari özellikleri

Kütüphanesi, şapelleri ve misafirhaneleri ile geniş bir kompleks olarak inşa edilen yapının bugün yalnızca kilise kısmı ayakta kalabilmiştir.

Dışarıdan bakıldığında dikdörtgen bir görünümü olan yapı içten haç planlıdır. Haçın kısa kollarının üstü beşik tonozla kapatılmıştır. Kubbesi iki adet ayak üstüne oturtulmuştur. Serbest haç planı olarak adlandırılan mimari biçimine göre yapılan kilise bölümünün dış duvarları yalın süslemelerle kaplıdır.

Yakın bir bölgede, aynı göl içindeki Akdamar Adası'nda bulunan kilisedekinin aksine iç duvarları freskler ile süslü değildir. Yine Akdamar Kilisesi ile karşılaştırıldığında buranın dış duvar süslemeleri de oldukça gösterişsizdir. İç duvarlarda sıva kullanılmamıştır. Kilisenin taç kapısı geometrik pano ve haç dizileri ile süslenmiştir.^[1] Kuzey ve güney duvarlarında nişler, doğu duvarında ise büyük bir pencere bulunmaktadır. Bütün kilise beyaz, krem ve kahverengi ahlat taşından yapılmış olup, yalnızca kubbesinde siyah tüf dekoratif amaçlı kullanılmıştır. Kilisenin aydınlatması büyük ölçüde sekiz küçük pencereden sağlanır. Kilisenin çan kulesi, iki kolon tarafından taşınmaktadır. Üst bölümleri büyük ölçüde yıkılan kulenin altları Osmanlı motifleri ile süslüdür.

Gallery

Yok edilmeden önce giriş kapısı
Manastır ve Van Gölü
Haçkar veya K(h)açkar (Ermenice: Խաչքար, yani "haç-taşı")
Gıduts Manastırı
Duvarlara çizilen vandalizm amaçlı karalamalar

Ayrıca bakınız

Akdamar Kilisesi

Wikimedia Commons'ta Gıduts Manastırı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Kaynakça

^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2007.

İlgili Araştırma Makaleleri

Akdamar Adası, Türkiye'nin Van ve Bitlis illeri arasında bulunan Van Gölü'nün içinde yer alan ikinci büyük adadır.

Fenari İsa Camii, Molla Fenari Camii ya da eski adıyla Lips Manastırı Kilisesi, İstanbul'da, eskiden Ortodoks kilisesi olarak kullanılırken Türklerin şehri ele geçirmesi ile birlikte camiye çevrilen bir ibadethanedir.

Zeyrek Camii veya Pantokrator Manastırı, İstanbul'un Fatih ilçesine bağlı Fazilet Sokağı'nda Haliç'e bakan büyük bir camidir. İki eski Bizans kilisesi ve birleştirilmiş bir şapelden oluşur ve Konstantinopolis'teki Orta Bizans mimarisinin en iyi örneğini temsil eder. Ayasofya'dan sonra İstanbul'da ayakta kalan en büyük Bizans dinî yapısıdır.

Akdamar Kilisesi, Ahtamar Kilisesi, Surp Haç Kilisesi veya Kutsal Haç Katedrali, Türkiye'nin doğusunda, Van Gölü üzerindeki Akdamar Adası'nda yer alan bir kilisedir. Kudüs'ten İran'a kaçırıldıktan sonra 7. yüzyılda Van yöresine getirildiği rivayet edilen Hakiki Haç'ın bir parçasını barındırmak maksadıyla Kral I. Gagik'in emriyle 915-921 yıllarında Mimar Manuel tarafından inşa edilmiştir. Ermeni Kırımı'ndan sonra cemaatsiz kalan dini yapı bugün müze olarak hizmet vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kuş Adası</span> Van Gölünde ada

Kuş Adası, Kuzu Adası ya da Arter Adası, Van Gölü içinde bulunan 4 adadan en küçüğü ve en az bilinenidir.

Çarpanak Adası, Van Gölü'nün kuzeydoğu bölgesinde, Van ilinin merkeze bağlı Çitören Köyü mevkiinde bulunan bir adadır. Köyün iskelesinden teknelerle ulaşımın sağlanabildiği ada, üstündeki doğal yaşamın bozulma tehlikesine karşı turizme kapalı tutulmaktadır. Adanın üzerinde 9. ya da 11. yüzyılda yapılmış olduğu sanılan, Aziz Yuhanna'ya (Sen Jan) adanmış bir de manastır vardır. Ktuts Manastırı adı ile anılan yapının bugün yalnızca kilise bölümü ayaktadır. Adada, Türkiye'nin başka bir yerinde bulunmayan pek çok tür bulunmaktadır.

Göreme'deki kiliseler listesi, Türkiye'deki Nevşehir şehrinin bir beldesi olan Göreme'de bulunan ilk Hristiyanlar tarafından inşa edilen kiliseleri kapsar.

Alahan Manastırı, Mersin ili Mut ilçesi civarında büyük bir kilise örenidir.

Narega Anabad ya da Nareg Manastırı, 908 yılında Vasburagan krallığı döneminde inşa edilmiş Van Gölü'nün güney kıyısında bulunmakta olan tarihî Ermeni Apostolik manastır, 1915 Ermeni Kırımı'ndan sonra yıkılmıştır. Bugün arazisinin üstünde Gevaş ilçeye bağlı Yemişlik köyü'nün camisi yer almaktadır.

Garmravank Manastırı veya Kırmızı Kilise ya da Göründü Kilisesi, 10. yüzyılında Vasburagan kralı I. Kakig tarafından inşa edilmiş Van Gölü'nün güney kıyısında bulunmakta olan tarihî Ermeni Apostolik manastır, fakat 1915 Ermeni kırımı'nda yıkılmıştır. Naregavank manastırı ve Akdamar adasındaki Kutsal Haç Katedrali'nin arasında bulunan Garmravank Manastırı, Gevaş ilçeye bağlı Göründü mahallede yer almaktadır.

Parhali Manastırı, tarihsel Tao bölgesinde, Türkiye'nin Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı Altıparmak köyünde bulunan Gürcü Ortodoks manastırıdır. 9-10. yüzyıllarda inşa edilen manastır yapı topluluğundan ana kilise ile iki şapel günümüze ulaşmıştır. Parhali kelimesi Türkçede Barhal biçimini almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Aziz Stepanos Manastırı</span>

Aziz Stepanos Manastırı, İran'ın Doğu Azerbaycan Eyaleti'nin kuzeybatısındaki Ermeni manastırıdır. Culfa şehristanının merkezi olan Culfa kentinin yaklaşık 15 km kuzeybatısında, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ile İran arasındaki sınırın İran tarafındaki Aras nehri boyunca derin bir kanyonun içinde bulunmaktadır.

Dzordzor Şapeli veya Tzortzor Şapeli, İran'ın Batı Azerbaycan Eyaleti'nin Maku şehristanında, Zangmar Nehri üzerindeki Barun köyünde bulunan bir Ermeni manastırı ve kilisesidir.

Hirsa Aziz Stephen Manastırı Doğu Gürcistan'ın Kaheti bölgesindeki bir Gürcü Ortodoks manastırıdır. Manastırın temelinin, 6. yüzyılda yaşamış On Üç Süryani Babadan biri olan keşiş Stephen'a dayandığı düşünülmektedir. Kubbeli bir kilise olan mevcut yapı, 886 ve 1822 arasındaki bir dizi yeniden yapılanmanın sonucudur. Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

Othta Eklesia, tarihsel Klarceti bölgesinde Gürcü Ortodoks manastırı. 10. yüzyılda kurulmuş olan manastır bugün Türkiye sınırları içinde, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı Tekkale köyünde yer alır. Othta Eklesia Manastırı Tekkale Manastırı, Dört Kilise Manastırı olarak da bilinir.

Hahuli Manastırı, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Hahuli olan Bağbaşı köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü dinsel yapılar topluluğudur. 10. yüzyılda kurulmuş olan manastırın ana kilisesi 19. yüzyılda camiye dönüştürülmüş ve adına da "Taş Cami" denmiştir.

Gürcistan mimarisi, Gürcistan'da bulunan mimari tarzları ifade eder. Ülke mimari anıtlar açısından son derece zengindir. Gürcü mimarisinin karakteristik özellikleri, anıtsallık, net kompozisyon, katı orantılar, makul derecede dekorasyon kullanımı ve hepsinden önemlisi doğa ile uyumlu etkileşimdir.

Peribleptos Manastırı ya da Theotokos Peribleptos Manastırı, Konstantinopolis'in en önemli Rum Ortodoks manastırlarından biridir. İstanbul’un Fatih ilçesi, Samatya semtinde, Kocamustafapaşa Mahallesi, Marmara Caddesi ve Cambaziye Mektebi Sokak arasında, Surp Kevork Ermeni Kilisesi’nin bulunduğu alanda konumlanmıştır. Meryem Ana’ya adanan yapı, Orta Bizans döneminde, 11. yüzyılda inşa edilmiştir.

Aparank Kutsal Haç Manastırı veya Abarank Manastırı (Ապարանք), Van ilinin Bahçesaray ilçesinde yer alan bir Ermeni manastırıdır.

Vaçedzori Manastırı, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Olur ilçesine bağlı ve eski adı Niakomi olan Keçili köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü manastırıdır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.