İçeriğe atla

Güzelova Höyük

Arkeolojik Höyük
Adı:Güzelova Höyük
il:Erzurum
İlçe:Merkez
Köy:Güzelova
Türü:Höyük
Tahribat:Tümüyle tahrip olmuştur
Tescil durumu:Tescilli[1]
Tescil No ve derece:3173 / 1
Tescil tarihi:14.05.1987
Araştırma yöntemi Kazı

Güzelova Höyük, Erzurum il merkezinin 15 km. kuzey-kuzeydoğusunda yer alan bir höyüktür. Fırat'ın bir kolu olan Karasu Çayı kıyısında yer alan höyük ova seviyesinden 12,5 metre yüksekliktedir. Bununla birlikte höyükte yürütülen kazılarla ova seviyesinin 20 metre altına inildiği halde ana toprağa ulaşılamamıştır.[2]

Kazılar

Höyükteki kazılar ilk olarak 1961 yılında Dr. Hamit Zübeyir Koşay[3] ve Macar arkeolog Hermann Vary başkanlığında yapılmıştır.[2] Aynı kazı ekibi Güzelova'nın 2,4 km. güneybatısında 75 x 50 metre boyutlarında, 3 metre yükseklikte bir höyükte de kazı yapmış, bir iskelet ve Erken Tunç Çağı'na ait çanak çömlek parçaları bulmuştur.[4]

Tabakalanma

Höyükteki kültür dolgusu pek fazla buluntu vermemektedir. Yüzeyden iki metre derinde yer yer kavrulmuş arpa dolgusu, 4,5 metrede çok az buluntu veren kısır bir dolguya ulaşılmaktadır. Bu nedenlerle tabakalanma hakkında net bir sonuç bulunmamaktadır. Mimari kalıntılar ancak 4,5 metre derinde görülmekte olup, bunlar da tam bir plan vermeyen taş duvarlardır. Sekiz metre derinde tabanı ahşap, kenarları taş döşeli hayvan yemliklerine ulaşılmıştır. Daha derine inildiğinde, 9-9,5 metrede kulübe tipinde olduğu düşünülen yapılar bulunmaktadır.[2]

Buluntular

Kazılarda ele geçen çanak çömlek Karaz malı olarak bilinen (koyu yüzlü açkılı mal) çanak çömlektir. Bunlar, küp, güveç, çanak, maşrapa ve tepsi formunda mallardır.[2]

Kemik ve boynuzdan yapılma bizler ve taraklar yaygın biçimde deri işçiliği yapıldığını göstermektedir. Ayrıca kemik tarakların kilim dokumada kullanılmış olması mümkündür.[2]

Bazalt öğütme taşlarından 75 adet ele geçmiştir. Bu buluntu, yerleşmede tahıl (arpa ve buğday) tarımı yapıldığı yönünde yorumlanmaktadır.[2][5]

Kazı ve müze envanter kayıtlarına göre Güzelova Höyük'te ele geçen metal obje sayısı beştir. Ancak bugün için Erzurum Müzesi'nde bunlardan iki tanesi bulunmaktadır. Bunlardan biri tunç mızrak ucudur ve bir benzerine Güney Kafkasya'daki (Transkafkasya) Orta Tunç Çağı mezarlarında rastlanmıştır.[6]

Değerlendirme

Güzelova kazıları da, Karaz Höyük ve Pulur Höyük kazıları gibi, Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi'nde gelişkin bir madenciliğin ve metal işleme teknolojisinin olduğu yönünde bir kanıt vermemektedir. Hatta, bulunan az sayıdaki metal objenin, yerel üretim mi, yoksa bölge dışından getirilen mal mı olduğu yönünde de bir bulgu yoktur.[7]

Tahribat durumu

Höyük günümüzde tümüyle yok olmuş durumdadır. Uzun süredir höyükten toprak alınması, bu alanda evler yapılmasıyla şu anda köyün yollarından bile daha aşağıda kalmış, neredeyse bir çukur halini almıştır.[8]

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "TAY – Yerleşme Ayrıntıları". 30 Eylül 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2012. 
  2. ^ a b c d e f "TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları". 11 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2012. 
  3. ^ Türkiye Kültür Portalı[]
  4. ^ "TAY - Adsız (Merkez / Güzelova)". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2012. 
  5. ^ Süleyman Çiğdem, Birol Can, Erzurum Müzesi'nde Bulunan Tarım Aletleri Işığında Geç Kalkolitik ve Tunç Çağlarında Bölgedeki Tarımsal Aktiviteler 3 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi Anadolu, (2005) Sayı 29, Sh.: 14
  6. ^ Mehmet Işıklı, Erzurum'un İlk Madencileri 5 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. e-dergi-atauni-edu-tr Sh.: 62
  7. ^ Mehmet Işıklı, Sh.: 70
  8. ^ "TAY – Tahribat Raporu, Karadeniz –Doğuanadolu Dosyası". 13 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2012. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Karaz kültürü</span>

Karaz Kültürü,Erken Tunç Çağı'na ait bir kültürdür. Sovyet arkeolog Boris Kuftin'in çalışmalarında ortaya konulan, Geç Kalkolitik Çağ ve Tunç Çağı boyunca Doğu Anadolu Bölgesi, Transkafkasya, Azerbaycan ve Kuzeybatı İran'ı içine alan bir yayılma gösteren kültürdür.

Değirmentepe Höyüğü, Malatya ilinin 24 km. kuzeydoğusunda Karakaya Barajı Gölü suları altında kalmış olan bir höyüktür.

Şemsiyetepe Höyüğü, Elazığ il merkezinin batısında, Bilaluşağı Köyü'nün hemen güneyinde yer alan bir höyüktür. Höyüğün büyük bir bölümü günümüzde Karakaya Baraj Gölü kıyısında kalmıştır. Höyük, 70 x 90 metre ölçülerinde, 5-6 metre yükseklikte dairesel ve küçük bir tepedir. Esasen höyük orta boy bir yerleşme sayılırdı, fakat Fırat günümüze kadar yerleşmenin kuzey ve kuzeybatı kesimini yemiştir.

Hassek Höyük, Şanlıurfa ili, Siverek ilçesinin bir köyü olan Yukarı Tillakin Köyü yakınlarında yer alan bir höyüktür. Fırat Nehri'nin yarattığı erozyon nedeniyle tahrip olmadan önce 350 x 150 metre boyutlarında bir yerleşim olduğu düşünülmektedir.

Tilkitepe Höyüğü ya da eski kaynaklarda Şamramaltı Van il merkezinin 7 km. güneybatısında yer alan bir höyüktür. Günümüzde Van Havaalanı sınırları içinde olup kısmen havaalanı olarak kullanılmaktadır. Höyük 55 metre çapında, 6-7 metre yüksekliğindedir.

Karaz Höyük, Erzurum il merkezinin yaklaşık 16 km. batı – kuzeybatısında yer alan bir höyüktür. Yaklaşık 200 metre çapındaki tepe 16 metre yüksekliktedir. Karasu Çayı'nın suladığı ovanın kuzeyindedir.

Pulur / Sakyol Höyük, Sakyol köyünün kuzeydoğusunda günümüzde Keban Baraj Gölü altında kalmış olan bir höyüktür. Yakınında yer aldığı köyün eski adı Pulur, yeni adı ise Sakyol'dur. Anadolu'daki Pulur Höyük adıyla bilinen diğer höyüklerden ayırt etmek için Pulur / Sakyol ya da Sakyol / Pulur Höyük adıyla kayıtlara alınmıştır. Höyüğü ilk tespit eden İsmail Kılıç Kökten, yerleşmeden Pulur Köyü içindeki Kültepe olarak bahsetmektedir. Höyük, baraj gölü altında kamadan önce Murat Çağı ve Karasu Çağı'nın birleştiği bölgenin 4–5 km. uzağında idi. Tepe olarak 120 x 80 metre ölçüsünde olup ovadan 20 metre yükseklikteydi.

Sos Höyük, Erzurum il merkezinin 24 km kuzeydoğusunda, Pasinler ilçesinin 13 km batısında yer alan bir höyüktür. Yakınındaki Yiğittaşı Köyü'nün eski adının Sos olmasından, arkeoloji literatüründe bu adla geçmektedir. Aras Nehri'nin bir kolu olan Çökender Deresi'nin hemen güney kıyısındadır. Tepe olarak 270 x 150 metre boyutlarında 1,2 hektarlık bir alanı kaplamakta olup 20 metre yüksekliktedir.

Yeniköy / Gavur Höyüğü, Elazığ il merkezinin kuzeybatısında, Pulur / Sakyol Höyük'ün kuzeydoğusunda Laluşağı Köyü'nün 3 km. kuzeyinde yer alan bir höyüktür. Günümüzde Keban Baraj Gölü altında kalmıştır. Adını, yakınındaki göçerlerin mevsimlik köyü Yeniköy'den almaktadır. Tepe, kabaca 200 x 150 metre boyutlarında olup 14 metre yüksekliktedir. Höyükte yapılan kazıları kazı başkanı olarak yöneten Dr. Hamit Zübeyir Koşay, tepenin Huğu-Gavur Höyük olarak da bilindiğini yazmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Demircihöyük</span>

Demircihöyük, Bilecik il merkezinin yaklaşık olarak 25 km. batısında, Çukurhisar ilçesinin kuzeybatısında yer alan bir höyüktür. Eskişehir Ovası'nın batı kenarındaki höyük 80 metre çapında, 5 metre yüksekliktedir. Yerleşim gördüğü dönemlerde genişlik ve yüksekliğinin çok daha fazla olduğu yapılan sondajlardan anlaşılmaktadır. Buluntular Eskişehir Arkeoloji Müzesi'nde sergilenmektedir.

Tille Höyük, Adıyaman ilinin Kâhta ilçesinin 30 km. doğusunda, Fırat'ın batı tarafında yer alan bir höyüktür. Höyüğün doğu, batı ve güney yamaçlarında eski adı Tille, günümüzde adı Geldibuldu olan küçük bir köy yerleşimi vardır. Fırat'a katılan bir derenin dar vadisindeki yerleşme doğu terasıyla birlikte 200 x 140 metre, 26 metre yüksekliktedir ve üstünde bir düzlük vardır.

Zank Höyük, Nevşehir İl merkezinin kuzeydoğusunda, Avanos İlçesi'nin Sarılar kasabasının yaklaşık 4 km. kuzeybatısında yer alan bir höyüktür. Tepe yaklaşık 300 metre çapında ve 30 metre yüksekliktedir. Höyüğün 20 dönüm kadar bir alana yayılmış olduğu tahmin edilmektedir.

Büyüktepe Höyük, Bayburt İl merkezinin 35 km. güneybatısında, Demirözü İlçesi'nin 5 km. kuzeyinde, Çiftetaş Köyü'nün 1 km. kuzeyinde yer alan bir höyüktür. bölgenin en önemli höyüğü olarak görülmektedir. Höyük semer biçiminde bir boyunla birleşen iki tepeden oluşmakta olup su kaynakları yönünden zengin olan Beşpınar Vadisi'nde bulunmaktadır. Büyük olan tepe 180 x 25 metre boyutlarındadır ve vadi tabanından 20 metre yüksekliktedir. Erozyon nedeniyle kültür toprağı süpürülmüş ve yer yer ana kaya ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tell Tayinat</span>

Tell Tayinat Höyüğü, Hatay il merkezinin doğu – kuzeydoğusunda, Reyhanlı ilçesinin 17–18 km batısında, Asi Nehri'nin 1,5 km doğusunda yer alan bir höyüktür. Tepe, yamaçlar dahil olmak üzere 700 x 500 metre boyutlarında, 15 metre yüksekliktedir. Kazı yapılmadan önce üzerinde Tayinat Köyü bulunmakta idi.

Karaoğlan Höyüğü, Ankara İl merkezinin 25 km. güneyinde, Mogan Gölü'nün güneydoğu ucunda yer alan bir höyüktür. Bulunduğu bölge Ankara bölgesinden güneydoğu ve güneybatı yönlerine uzanan ana ticaret yollarının kavşağı durumundaydı. Tepe, 260 x 180 metre boyutlarında ve 18-20 metre yüksekliğindedir. Höyük Ankara – Konya kara yolu üzerindedir.

Yassıhöyük, Denizli İl merkezinin güneydoğusunda, Acıpayam İlçe'sinin 8 km. kuzeyinde, günümüzde belde olan Yassıhöyük Köyü'nün hemen kuzeyinde yer alan bir höyüktür. Höyüğü oluşturan iki tepeden büyük olanı 350 x 200 metre boyutlarında, 14 metre yükseklikte, diğer ise 190 x 150 metre boyutlarında ve 5 metre yüksekliktedir. Kültür toprağı ova tabanından en az 4 metre daha derine uzanmaktadır. Denizli İli, Acıpayam ilçesinin Yassıhöyük Köyü yakınlarındaki aynı adla bilinen höyük, arkeoloji yazınında Yassıhöyük 1 olarak geçmektedir.

Aşağı Salat Höyüğü, Diyarbakır'ın Bismil İlçesi'nin 20 km. doğusunda, Yukarısalat Belde'sinin 3 km. güneyinde, günümüzde 10 – 15 haneli Aşağı Salat Mahallesi'nin altında yer alan bir höyüktür. Dicle Nehri kıyısındaki höyük Salat Çayı'nın Dicle'ye katıldığı yerin 2 km. doğusundadır. Tepe, yaklaşık olarak 150 x 100 metre boyutlarında, nehir seviyesinden 3 metre yükseklikteki bir teras üzerindedir. Kültür dolgusu 5 metre kadar olan höyüğün güney yamacı Dicle taşkınlarıyla tahrip olmuştur. Güneydoğu kesiminin ise su ile aşınmıştır. Aşağı Salat Höyüğü Kuzey Mezopotamya kültür alanı içinde kurulmuş küçük bir köy yerleşimi olarak karşımıza çıkmaktadır. Salat Vadisi'nden gelen doğal yol, Dicle Nehrini Höyük'ün de yer aldığı Salat Mevkii'nde geçerek doğuya ve güneye yönelmektedir. Höyük'ün yaklaşık 50 metre güneybatısında bir mezarlık alanı yer almaktadır.

Çıldırın Hüyleri, Elazığ il merkezinin kuzeybatısında, Ağın İlçesi'nin yaklaşık olarak 6 km. batısında, Yenipayam Köyü'nün batısında, Arapkir Deresi'nin kenarındaki düzlükte yer alan çifte höyüktür. Höyükler Çıldırınbaşı Hüyleri, Çift Tepeler ya da İkiz Tepeler olarak da bilinir. Höyüklerin bulunduğu düzlüğün altında, Arapkir Deresi içinde Çıldırınini adı verilen bir mağara bulunmaktadır. İ. Kılıç Kökten, 1970 yılındaki araştırmalarında, mağara içinde kültür toprağı bulunmadığının yazmıştır. Dereye yakın ve diğerine göre güneyde yer alan höyük günümüzde Keban Baraj Gölü'nün suları altında kalmıştır.

Kanlıtaş Höyük, Eskişehir il merkezinin kuzeyinde, Aşağıkuzfındık Köyü'nün 1 km. doğusunda, "Kanlıtaş Mevkii" olarak bilinen yörede yer alan bir höyüktür. Yerleşme, vadinin ortasındaki kayalık bir yükseltinin kuzey yamacındadır. Tepe, 30 metre çapında olup 4 - 7 metre yüksekliktedir.

Karayavşan Höyüğü, Ankara il merkezinin güneybatısında, Polatlı İlçesi'nin 20 km. doğusunda, Karayavşan Köyü'nün hemen yanında yer alan bir höyüktür. Polatlı – Haymana kara yolunun hemen kuzeyindedir. Tepe, 13 metre yükseklikte orta boy bir höyüktür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.