İçeriğe atla

Güzelce Ali Paşa Çeşmesi

Koordinatlar: 41°02′12″K 28°57′50″D / 41.03667°K 28.96389°D / 41.03667; 28.96389
Güzelce Ali Paşa Çeşmesi
Harita
Diğer ad(lar)Ali Paşa Çeşmesi
Genel bilgiler
TürDuvar çeşmesi
KonumBeyoğlu, İstanbul, Türkiye
Koordinatlar41°02′12″K 28°57′50″D / 41.03667°K 28.96389°D / 41.03667; 28.96389
YaptıranGüzelce Ali Paşa
Tamamlanma1619 ya da 1620
Yenileme1712 ya da 1713 · 1763 ya da 1764 · 1990'lar
YenileyenNezir Ağa (1712 ya da 1713) · III. Mustafa (1763 ya da 1764)
Teknik ayrıntılar
MalzemeMermer
Kitâbesini yazanHükmî

Güzelce Ali Paşa Çeşmesi ya da Ali Paşa Çeşmesi, İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde bulunan bir çeşmedir.

Tarihi

Kitâbesine göre çeşme, Sadrazam Güzelce Ali Paşa tarafından 1619 ya da 1620 yılında yaptırıldı.[a] 1712 ya da 1713 yılında Nezir Ağa,[b] 1763 ya da 1764 yılında ise III. Mustafa tarafından onarıldı.[c][1] İbrahim Hilmi Tanışık'in 1945 tarihli kitabında kırık olduğu keydedilen teknesi günümüzde de aynı durumdadır.[1][2] Çeşme, 1990'larda bir onarımdan daha geçti.[3]

Konumu ve mimarisi

İstanbul'un Beyoğlu ilçesinin Kulaksız Mahallesi'nde, Saçlı Emir Tekkesi'nin avlu kapısı bitişiğinde konumlanan, mermer kaplamalı bir duvar çeşmesidir. Dalgalı bir kaş kemerin oluşturduğu nişin içindeki ayna taşı, yatay ve dikey silmelerle sınırlandırılmıştır. Ayna taşındaki sağır bir kaş kemerin her iki yanında birer, kaş kemer motifiyle musluk arasında ise daha büyük boyutlu bir rozet kabartması yer alır. Ayna taşının yukarısında ve nişin içinde, sağ ve solda birer adet daha rozet kabartması konumlanır. Bu iki rozetin yukarısında, sağ ve sol kenarları; uçları rumi dolgulu kırık kaş kemerlerle sonlanan dikdörtgen bir kartuş içerisinde, tarihsiz bir beyit yazılıdır.[2][3][4]

Nişi çevreleyen kemerin her iki yanında oluşan ve silmelerle çevrelenen üçgen alanların merkezlerinde birer rozet kabartması vardır. Bu kısmın üstündeki, silmelerle oluşturulan dikdörtgen çerçevede çeşmenin inşa kitâbesi vardır. Hükmî imzalı, sülüs üslubuyla yazılan kitâbe metni şu şekildedir:[2][3][5]


Metin
Transkripsiyonu

Devr-i adl-i hazret-i Sultân Osmân Ḫân'da
Âsaf-ı azam Ali Paşa-yı sâhib-i kadr u şân
Şeyh Osmân-ı siyâdet-ensâbın merkadin
Eyledi bu çeşmesiyle icrâ mânend-i cinân
Kıldı ikmâl âhir [...] [...] [...]
Hükmiyânun bu cennet [...] icrâsın tamâm
Âb aḳınca içinden bâkîsi târîh olur
Kıldı âb-ı pâk-i selsâli Alî Paşa revân
1029

İnşa kitâbesinin yukarısında çeşmenin ilk onarım kitabesi yer alır ve bu iki kitâbe ile niş dahil tüm ön cephe, silmelerle oluşturulan dikdörtgen bir çerçeveyle çevrelenir. Çerçevenin dışında ve onarım kitâbesinin yukarısında, ikinci bir onarım kitâbesi yer alır. Yapı, düz bir beton saçakla sonlanır. Mermer teknesi ise kırıktır.[2][3]

Ayrıca bakınız

Notlar

  1. ^ Kitâbesindeki 1029 yılı, miladi takvimde 1619 ya da 1620'ye denk gelir.
  2. ^ Kitâbesindeki 1124 yılı, miladi takvimde 1712 ya da 1713'e denk gelir.
  3. ^ Kitâbesindeki 1177 yılı, miladi takvimde 1763 ya da 1764'e denk gelir.

Kaynakça

  1. ^ a b Tanışık, İbrahim Hilmi (1945). "11 - Sadrazam Ali Paşa Çeşmesi". İstanbul Çeşmeleri. 2. İstanbul: Maarif Matbaası. ss. 17, 19. 
  2. ^ a b c d Ertuğ, Necdet, (Ed.) (2006). "213 Güzelce Ali Paşa Çeşmesi". İstanbul Tarihî Çeşmeler Külliyatı. 2. İstanbul: İSKİ Genel Müdürlüğü. s. 121. ISBN 9789944100335. 
  3. ^ a b c d Egin, Ergün (1996). Kasımpaşa'nın Tarihi Gelişimi, İskân Özellikleri ve Mimari Eserleri (yüksek lisans). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Bölümü. ss. 169-170. 
  4. ^ Egemen, Affan (Ekim 1993). "160 - Ali Paşa (Sadrazam) Çeşmesi". İstanbul'un Çeşme ve Sebilleri. İstanbul: Arıtan Yayınevi. s. 124. 
  5. ^ "Ali Paşa (Sadrazam) Çeşmesi - Yapım kitabesi". Osmanlı Kitabeleri Projesi. 21 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bereketzade Çeşmesi</span>

Bereketzade Çeşmesi, İstanbul'un Beyoğlu semtinde yer alan bir duvar çeşmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Sineperver Valide Sultan Çeşmesi (Fatih)</span> İstanbulun Fatih ilçesindeki bir çeşme

Sineperver Valide Sultan Çeşmesi ya da Kanlı Çeşme, İstanbul'un Fatih ilçesindeki bir çeşmedir. Ayşe Sineperver Sultan tarafından 1825 ya da 1826'da yaptırıldı. 1994 yılı itibarıyla suyu akmayan çeşme, 2009'daki restorasyonu sonucunda işlevsel hâle getirildi. Musluğunun tahrip edilmesinin ardından 2015 itibarıyla bir kez daha işlevini yitirse de 2018'deki restorasyonuyla birlikte tekrar faaliyete geçti.

<span class="mw-page-title-main">Hasan Rıza Paşa Çeşmesi (Osmanağa)</span> İstanbul, Kadıköyde yer alan tarihî bir çeşme

Hasan Rıza Paşa Çeşmesi ya da Rıza Paşa Çeşmesi, İstanbul'un Kadıköy ilçesindeki bir çeşmedir. Hasan Rıza Paşa tarafından 1845 ya da 1846 yılında yaptırıldı. 1970'lerden itibaren tahrip edilmeye başlayan çeşme, işlevini de yitirdi. 2014'te tamamlanan restorasyon çalışmasıyla birlikte tekrar faaliyete geçti.

<span class="mw-page-title-main">Mısırlı Osman Ağa Çeşmesi (Kadıköy)</span> İstanbul, Kadıköyde yer alan tarihî bir çeşme

Mısırlı Osman Ağa Çeşmesi ya da kısaca Osman Ağa Çeşmesi, İstanbul'un Kadıköy ilçesinde yer alan bir çeşmedir. Üzerindeki kitâbesine göre Bâbüssaâde Ağası Mısırlı Osman Ağa tarafından 1621 ya da 1622'de yaptırılsa da bu kitâbenin bu çeşmeye ait olmayabileceği ihtimali de ortaya atılmıştır. Bir müddet sonra teknesi çukurda kalan ve işlevini de yitiren çeşme, 1980'lerde yapılan çalışmayla imar hattına taşındı ve kot farkı giderildi. Zaman içerisinde ön cephesine, dinlenme taşları ile onları birbirine bağlayan tekne ağzı taşı eklendi. 2020'de yapılan restorasyon çalışmasıyla birlikte tekrar faaliyete geçti.

<span class="mw-page-title-main">Ali Paşa Çeşmesi (Kadıköy)</span>

Ali Paşa Çeşmesi, İstanbul'un Kadıköy ilçesinde yer alan bir çeşmedir. 1732 ya da 1733 yılında yaptırılmıştır. Kitâbesinde, Ali Paşa tarafından yaptırıldığı belirtilir ve bunun önünde, Osmanlı sadrazamları tarafından kullanılan "âsaf" sıfatı vardır. Bazı kaynaklar bu kişinin Sürmeli Ali Paşa olduğunu belirtse de; daha güncel değerlendirmelere göre, inşa yılından ötürü Hekimoğlu Ali Paşa tarafından yaptırıldığı belirtilir.

<span class="mw-page-title-main">Hoşyar Kadın Çeşmesi</span> İstanbul, Beyoğlunda yer alan tarihî bir çeşme

Hoşyar Kadın Çeşmesi ya da Huşyar Kadın Çeşmesi, İstanbul'un Beyoğlu ilçesindeki bir çeşmedir. Osmanlı Padişahı II. Mahmud'un eşi Hoşyar Kadın tarafından, kitâbesine göre "ölen kızı Mihrimah Sultan'ın ruhu için" 1840 ya da 1841 yılında yaptırıldı. Zaman içerisinde çeşmenin teknesi, yol hizasının altında kaldı. Günümüzde mülkiyeti Vakıflar Genel Müdürlüğünde olan ve suyu akmayan çeşmenin bir bölümü yıkık hâldedir.

<span class="mw-page-title-main">Yahya Ağa Çeşmesi</span>

Kethüda Yahya Ağa Çeşmesi, Yahya Ağa Çeşmesi ya da Hatipzâde Yahya Paşa Çeşmesi, Türkiye'nin İstanbul ilinin Beyoğlu ilçesinde yer alan bir çeşmedir. O dönem, Osmanlı Sadrazamı Hekimoğlu Ali Paşa'nın kâhyası Yahya Ağa tarafından 1732 ya da 1733 yılında yaptırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Kazlı Çeşme</span> İstanbulda çeşme

Kazlı Çeşme, İstanbul'un Zeytinburnu ilçesinde bulunan ve adını aynasındaki kaz kabartmasından alan klasik üslupta bir Osmanlı çeşmesi.

<span class="mw-page-title-main">Hasköy Çeşmesi</span> Beyoğlundaki bir çeşme

Hasköy Çeşmesi ya da Yasef Çeşmesi, İstanbul'un Beyoğlu ilçesindeki bir çeşmedir. 1524 ya da 1525 yılında Yasef adlı bir Yahudi tarafından yaptırılmıştır. Beyoğlu'nda tarihi tespit edilen ve günümüzde varlığını sürdüren en eski çeşmedir. Suyunun akmadığının kaydedildiği 1940'ların başından beri işlevsizdir.

Mahmud Efendi Çeşmesi ya da Mahmud Ağa Çeşmesi, İstanbul'un Beyoğlu ilçesindeki bir çeşmedir. 1538 ya da 1539 yılında yaptırılmıştır.

Abdi Kaptan Çeşmesi ya da Gedik Abdi Kaptan Çeşmesi, İstanbul'un Beyoğlu ilçesindeki bir çeşmedir. 1622 ya da 1623 yılında yaptırılmıştır.

Hacı Ahmed Camii ya da Hacı Ahmed Mescidi, İstanbul'un Beyoğlu ilçesindeki bir camidir.

<span class="mw-page-title-main">Yahya Efendi Çeşmesi (Beşiktaş)</span> Beşiktaştaki bir çeşme

Yahya Efendi Çeşmesi, İstanbul'un Beşiktaş ilçesindeki bir çeşmedir. 1557 ya da 1558 yılında yaptırılmıştır.

Kayışdağı Suyu Çeşmesi, İstanbul'un Kadıköy ilçesinde bulunan bir çeşmedir.

<span class="mw-page-title-main">İshak Ağa Çeşmesi (Beykoz Çayırı)</span>

İshak Ağa Çeşmesi, Terazibaşı Çeşmesi ya da Terazi Çeşmesi; İstanbul'un Beykoz ilçesindeki bir çeşmedir. Eski İstanbul Gümrük Emini İshak Ağa tarafından 1749 ya da 1750 yılında yaptırıldı. Önceleri dört cephesinde de birer lüle ve tekne varken, ilerleyen dönemde iki cephesindeki lüleleri kapatıldı ve bu cephelerdeki tekneleri dolduruldu. 1970'te yapılan kanalizasyon çalışmaları esnasında çeşmenin suyu kesilse de 1972'de kitâbesinin olduğu cephesinin toprak seviyesinin altına indirilmesiyle tekrar işlevsel hâle geldi. Bu çalışmanın ardından çeşmeye, yapılan bir merdivenden inilerek ulaşılmaya başlanmıştı. 2005'teki restorasyonla bu kot farkı giderilerek çevre düzenlemesi ile bu cephedeki teknesi yapıldı. 2014'te ön cephesindeki lülenin bir muslukla değiştirildiği çeşme, günümüzde işlevseldir.

<span class="mw-page-title-main">İshak Ağa Çeşmesi (Ortaçeşme, Beykoz)</span> İstanbulun Beykoz ilçesindeki bir çeşme

İshak Ağa Çeşmesi ya da Palamar Çeşmesi, İstanbul'un Beykoz ilçesindeki bir çeşmedir. İstanbul Gümrük Emini İshak Ağa tarafından 1752 ya da 1753 yılında yaptırıldı. İnşa edildiği dönemde Beykoz Çayırı içinde yer alsa da, bölgedeki yapılaşmanın artmasıyla kent dokusu içinde kaldı. 1972 sonrasında özgün teknesinin şekli değiştirilen çeşme, günümüzde işlevseldir.

Abbas Ağa Çeşmesi, İstanbul'un Beşiktaş ilçesindeki bir çeşmedir. 1669 ya da 1670 yılında yaptırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ali Bey Çeşmesi (Mevlanakapı)</span> Fatihteki yıkılmış bir çeşme

Ali Bey Çeşmesi ya da Halkalı Çeşmesi, İstanbul'un Fatih ilçesindeki bir çeşmeydi. Ali Bey tarafından, yine kendisinin yaptırdığı okulun bir duvarına bitişik olacak şekilde 1706 ya da 1707 yılında yaptırıldı. Millet Caddesi'nin inşası nedeniyle 1957 yılında yıkıldı.

<span class="mw-page-title-main">Zevki Kadın Çeşmesi</span>

Zevki Kadın Çeşmesi, İstanbul'un Beyoğlu ilçesindeki bir çeşmedir.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Hakkı Paşa ve Tiryal Hanım Çeşmesi</span> Fatihteki eski bir çeşme

İbrahim Hakkı Paşa ve Tiryal Hanım Çeşmesi, İstanbul'un Fatih ilçesindeki bir çeşmeydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.