İçeriğe atla

Gürgan Büyük Duvarı

Gürgan Büyük Duvarı ya da Gürgan Seddi, Hazar Denizi'nin güneydoğusundan başlayıp kuzeydoğu İran'ın Gülistan eyaletindeki modern Gürgan kentinin yakınına değin devam eden Sasaniler döneminden kalma bir savunma sistemidir. Duvarın batı ucu Hazar Denizi kıyısında 37°08′23″N 54°10′44″E / 37.13981°K 54.1788733°D / 37.13981; 54.1788733 konumunda; doğu ucu ise Pişkemer kasabası yakınlarında bulunan 37°31′14″N 55°34′37″E / 37.5206739°K 55.5770498°D / 37.5206739; 55.5770498 konumundaki kale kalıntılarının yanındadır.

Set, Hazar Denizi ile kuzeydoğu İran'ın dağları arasındaki coğrafî darlıkta yer almaktadır. Antik çağda Hyrcania olarak bilinen bölgenin doğu kesiminde, kuzey bozkırlarından İran'ın merkezine giden göçebe yol üzerinde bulunan birkaç Hazar kapısından biridir. Duvarın; güneydeki Sasani İmparatorluğu’nu kuzeydeki halklardan, muhtemelen Ak Hunlardan, koruduğu düşünülmektedir. Ancak Mohammad A. Chaichian (2014), “Empires and Walls” adlı kitabında, bölgedeki potansiyel siyasî-askerî tehditlerin tarihsel kanıtlarını ve Gürgan Seddi’nin çevresini ekonomik açıdan değerlendirerek bu yorumun geçerliliğine kuşkuyla yaklaşmıştır. Gürgan Büyük Duvarı "dünyada şimdiye kadar yapılmış en iddialı ve sofistike sınır duvarları arasında" ve Sasani savunma tahkimatlarının en önemlisi olarak tanımlanmaktadır.

Gürgan Seddi, 195 km uzunluğunda ve 6–10 m genişliğinde olup 10 ile 50 km aralıklarla yerleştirilmiş 30'dan fazla kaleye sahiptir. Çin Seddi'nden sonra dünyanın bilinen en uzun tek parçalı binası ve savunma duvarıdır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Asya</span> kıta

Asya veya Asya Kıtası, Avrupa'nın doğusunda, Büyük Okyanus'un batısında, Okyanusya'nın kuzeyinde ve Arktik Okyanus'un güneyinde bulunan kıta, yüz ölçümü olarak Dünya'nın en büyük kıtası, aynı zamanda nüfus açısından en kalabalık kıtasıdır. Sınırları değişkenlik gösterse de Avrupa ve Afrika kıtaları ile kara sınırı vardır. Avrupa ile birlikle Avrasya'yı, Avrupa ve Afrika kıtalarıyla birlikte Eski Dünya'yı oluşturur. İnsanlığın Afrika'dan çıktıktan sonra ayak bastığı ilk kıta olan Asya, aynı zamanda Dünya üzerindeki birçok dinin çıkış bölgesidir. Ortadoğu kökenli İslam, Hristiyanlık gibi İbrani dinler ile Hint Yarımadası kökenli Budizm ve Hinduizm gibi Dharmatik dinler buna örnektir. Kuzey Kutup Dairesi'nden Ekvator'a kadar uzanan Asya Kıtası, yeryüzünün en alçak noktası olan Lut Gölü ve en yüksek noktası olan Everest gibi çok farklı yeryüzü şekillerini içinde barındırır.

<span class="mw-page-title-main">Çin Seddi</span> Ayrı Çin krallıklarının inşa ettiği dünyanın en uzun savunma duvarı

Çin Seddi, Çin'in kuzeybatısı boyunca uzanan, dünyanın en uzun savunma duvarıdır. Kalıntıları Po Hay Körfezi'nde deniz kıyısında başlar. Pekin'in kuzeyinden geçerek batıya yönelir ve Huang-Ho Nehri'ni ikiye bölerek güneybatıya uzanır. Gobi Çölü'nün güneyinden batıya yönelerek devam eder.

<span class="mw-page-title-main">Hazar Denizi</span> Dünyanın en büyük gölü

Hazar Denizi dünyanın en büyük gölü veya eksiksiz bir deniz olarak sınıflandırılan dünyanın en büyük iç su kütlesidir. Adını Hazar Kağanlığı'ndan almıştır. Güneydoğu Avrupa ve güneybatı Asya'dadır ve dünyanın en büyük tuzlu su gölüdür. Hem deniz, hem de göl özelliklerini taşımaktadır. Petrol yataklarınca zengindir. Tektonik göllere örnektir. Endoreik bir havza olarak, Avrupa ile Asya arasında, Kafkasya'nın doğusunda, Orta Asya'nın geniş bozkırlarının batısında ve Batı Asya'daki İran platosunun kuzeyinde yer almaktadır. Denizin yüzey alanı 371.000 km2 ve hacmi 78.200 km3'tür. Tuzluluk oranı yaklaşık %1,2 olup, bu oran çoğu deniz suyunun tuzluluğunun yaklaşık üçte biri kadardır. Kuzeydoğuda Kazakistan, kuzeybatıda Rusya, batıda Azerbaycan, güneyde İran ve güneydoğuda Türkmenistan ile sınırlanmıştır. Hazar Denizi çok çeşitli canlı türlerine ev sahipliği yapmaktadır ve en çok havyar ve petrol endüstrileriyle tanınmaktadır. Petrol endüstrisinden kaynaklanan kirlilik ve Hazar Denizi'ne akan nehirler üzerine inşa edilmiş barajlar, denizde yaşayan organizmaları olumsuz etkilemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Türkistan</span> Orta Asyada tarihî ve coğrafi bölge

Türkistan, Orta Asya'da batıda Hazar Denizi ve Aşağı İdil'den başlamak üzere doğuda Moğolistan'daki Altay Dağları'na, güneyde Kopet-Hindukuş-Kunlun dağlarına, kuzeyde Aral ve Balkaş göllerinin ötesinde Kırgız bozkırına kadar uzanan yüzölçümü 6.000.000 km²'den geniş coğrafî ve tarihî bölge. Nüfusu 2001 yılı itibarıyla 43.210.802'dur.

<span class="mw-page-title-main">Aras</span> Türkiye, Ermenistan, Azerbaycan ve İrandan geçerek Hazar Denizine akan nehir

Aras Nehri, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde doğup, Kura Nehri ile birleşerek Hazar Denizi’de dökülen bir nehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Dağıstan</span> Rusyaya bağlı özerk ülke

Dağıstan, resmî adıyla Dağıstan Cumhuriyeti, Doğu Avrupa'nın Kuzey Kafkasya kısmında, Hazar Denizi kıyısında bulunan Rusya'ya bağlı, özerk bir cumhuriyettir. Kuzey Kafkasya Federal bölgesinin bir parçasıdır ve Büyük Kafkas Dağları'nın kuzeyinde konumlanır. Rusya'nın en güneyinde yer alan Dağıstan, güney ve güneybatıda Gürcistan ve Azerbaycan ile, batı ve kuzeyde Rusya'ya bağlı cumhuriyetler olan Çeçenistan ve Kalmukya ile kuzeybatıda ise Stavrapol Krayı ile sınır komşusudur. Mahaçkale, başkenti ve en büyük kentidir. Diğer büyük kentleri ise Derbent, Kizlyar, İzberbaş, Kaspiysk, Buynaksk'tır.

<span class="mw-page-title-main">Sardis</span> Türkiyede bir antik kent

Sardis, Manisa'nın Salihli ilçesine bağlı Sart kasabası yakınlarında bulunan ve Lidya (Lydia) devletine başkentlik yapmış antik kent. MÖ 1300'de kurulup MS 1200'de yıkılmıştır. Salihli merkezine 9 km, İzmir'e 82 km uzaklıkta olup, İzmir-Ankara karayolunun iki yanına yayılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gülistan (eyalet)</span>

Gülistan Eyaleti, İran'ın 31 eyaletinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Derbent, Dağıstan</span>

Derbent, bugünkü Rusya'ya bağlı Dağıstan'da yer alan tarihi bir şehirdir. Şehrin tarihi yapıları 2003 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası olarak ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Gürgan</span>

Gürgan, Gorgan veya Cürcan,. Eski adı Esterâbâd olan, İran'ın kuzeydoğusunda yer alan Gülistan Eyaleti'nin yönetim merkezi konumunda bulunan şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Reşt</span>

Reşt, İran'ın kuzeydoğusundaki Gilan Eyaleti'nin yönetim merkezi olan şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Salmas</span> Batı Azerbaycan Eyaleti, İranda şehir

Salmas, İran'ın Batı Azerbaycan Eyaleti'nde şehir.

<span class="mw-page-title-main">Demavend</span>

Demavend, İran'ın Tahran eyaletindeki bir şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Amul</span>

Amul, İran'ın Mazenderan Eyaleti'nde şehir.

<span class="mw-page-title-main">Pakistan coğrafyası</span>

Pakistan coğrafyası, kuzeydoğusundaki Çin, kuzeybatısında ve batısındaki Afganistan, doğusundaki Hindistan ve güneybatısındaki İran sınırında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Tyne ve Wear</span>

Tyne ve Wear, İngiltere'nin Kuzey Doğu bölgesinde bir "metropoliten" kontluktur. Bu metropoliten kontluk 1974'te resmen yürürlüğe giren "1972 Yerel İdare Reformu Kanunu" ile kurulmuştur. Kurulduğu dönemde birinci seviyede seçilmiş bir konsey ve konseyin yürütülmesi için bir yerel bürokrasi idaresi vardı. Tyne ve Wear Metropoliten Kontluğu altında şu ikinci seviyeli beş şehir ve metropoliten borough bulunmaktaydı: Newcastle upon Tyne, Sunderland, Gateshead Metropoliten Borough, North Tyneside Metropoliten Borough ve South Tyneside Metropoliten Borough. Fakat 1989'da "Tyne ve Wear Metropoliten Kontluğu" konseyi ve buna bağlı bürokratik idare lağvedilip kapatıldı. Bu idarenin altında bulunan 5 şehir ve metropoliten "borough" tek-seviyeli-yerel-idare statüsü kazandılar. Fakat metropoliten kontluk bir törensel kontluk statüsü taşımaktadır. Ayrıca kuruluş kanunu kaldırılmadığı için hukuken halen yürürlükte olan bir kamu kuruluşu statüsüne haizdir. Bunun yanında coğrafyacılar ve coğrafya istatistikleri tarafından kullanılan bir tanımdır.

<span class="mw-page-title-main">Tahkimat</span> savunma savaşı ve üsler için tasarlanan savunma yapıları

Tahkimat veya istihkâm, savaşlarda kullanılmak üzere savunma amaçlı inşa edilmiş askerî yapılar ve binaları tanımlar. İnsanoğlu binlerce yıllık uygarlık tarihinde çok çeşitli şekillerde savunma amaçlı yapı inşa etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Batı Türkistan</span> Orta Asyada tarihî bir bölge

Batı Türkistan; bugünkü Özbekistan, Türkmenistan, Kırgızistan, Tacikistan'ın tamamı ile Kazakistan'ın büyük bir bölümü ve Afganistan'ın bir kısmını kapsamaktadır. Batı Türkistan'ın Afganistan'da bulunan bölümü Afgan Türkistanı olarak anılır ve Mezar-ı Şerif ve civarından oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Etrak Nehri</span>

Etrak Nehri, İran'ın kuzeydoğu dağlarından doğan, Türkmenistan'da Hazar Denizi'nin GD köşesine dökülen nehir.

<span class="mw-page-title-main">Türkmenistan coğrafyası</span>

Türkmenistan, Orta Asya'da karayla çevrili bir ülkedir ve batıda Hazar Denizi, güneyde İran ve Afganistan, kuzeydoğuda Özbekistan ve kuzeybatıda Kazakistan ile komşudur. 1991'in sonunda Sovyet sonrası devletlerin çoğu tarafından oluşturulan gevşek federasyon olan Bağımsız Devletler Topluluğu'nun (BDT) en güneydeki cumhuriyetidir.