İçeriğe atla

Gürcistan'daki Kürtler

Geleneksel kıyafetleriyle Gürcistan'lı Yezîdî-Kürt tasviri, 1920

Gürcistan'daki Kürtler'in büyük bir bölümü I. Dünya Savaşı esnasında Kars ve Ardahan'dan bu ülkeye göç eden Yezidilerden oluşur. Diğer kısmı ise daha önce 18. yüzyılda Gürcistan'a yerleşmiş Yezîdîlerdir.

Gürcistan'daki Kürtlerin büyük bir bölümü doksanlı yıllarda Avrupa'ya ve SSCB'nin dağılmasıyla bağımsız olan ülkelere yerleşmişlerdir.

Kafkasya'da birçok farklı kültürü bir arada yaşatan Gürcistan, Yezidi Kürtlere de ev sahipliği yapmaktadır. Gürcistan'ın 1991'de bağımsız olmasının ardından Yezidiler, hiçbir ayrımcılığa maruz kalmamıştır. Yezidiler, diğer devletlerdeki soydaşlarından daha yüksek bir yaşam standardına sahiptir. Gürcistan Cumhurbaşkanlığı Resmi Sitesi'nde, Yezidiler etnik unsur olarak belirtilmiştir; Gürcistan nüfusuna oranla, Yezidi nüfus oranı %0.4 olarak belirtilmiştir.[1] Ayrıca Gürcistan'da yaşayan Yezidiler için, başkent Tiflis'e tapınak inşa edilmiştir. Kürtçe "Quba Siltan Êzîd" adını taşıyan bu tapınağın içi, Ezidi dininde kozmogonik yaklaşımın ifadesi olan ağaç üzerinde tavus motifleri ve Ezidi dualarıyla süslenmiştir.[2][3]

Nüfus

1926-2002 yılları arasındaki Yezîdî ve Müslüman Kürtlerin toplam nüfusu:

Yıl Nüfus Ülke
1926[4][5]10,217Gürcistan SSC
(Transkafkasya SFSC)
1939[4][6]12,915Gürcistan SSC
1959[4][7]16,212Gürcistan SSC
1970[4][8]20,690Gürcistan SSC
1979[4][9]25,688Gürcistan SSC
1989[4][10]33,331Gürcistan SSC
2002[4]20,843Gürcistan

Müslüman Sürgünü

Gürcistan'lı Yezîdî kadınların geleneksel kıyafetleri

1939 yılında yapılan nüfus sayımına göre Gürcistan'da 12,915 [4] Müslüman ve Yezidi Kürt yaşıyordu. 13 bin civarında Kürd'ün yaklaşık 4,000'ni [11] Mesheti-Cavaheti bölgesinde, 3,000'ni [11] Batum ve Acara Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde, 6,000 kişi ise diğer büyük sanayi merkezlerine yerleşmişti. Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Josef Stalin'in emriyle 1944 yılında Gürcistan'ın Türkiye sınırı boyunca yerleşmiş yaklaşık 100,000 Müslüman (Ahıska Türkleri, Kürtler ve Müslüman Hemşinliler) nüfusu genellikle Kazakistan, kısmen Kırgızistan, Türkmenistan ve Özbekistan'a sürülmüşlerdir. Sürgün edilenlerin yaklaşık 9,000 [11] kişisini Müslüman Kürtler oluşturmaktadır.

Galeri

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ https://www.president.gov.ge/en/Georgia/AboutGeorgia/ 9 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.?
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2016. 
  3. ^ ""თბილისის ეზიდური ტაძარი (Quba Siltan Êzîd – "ზიარატა ეზიდ")" - საქართველოს ეზითა სასულიერო საბჭო". 4 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2023. 
  4. ^ a b c d e f g h "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 22 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Temmuz 2014. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2014. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2014. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2014. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2014. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2014. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2014. 
  11. ^ a b c "Arşivlenmiş kopya". 23 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2014. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Karapapaklar</span> Azerbaycan Türklerini oluşturan etnik boylardan birisi

Karapapaklar veya Terekemeler, Kuzey Kafkasya'da Derbent, Gürcistan'da Kvemo Kartli, Azerbaycan'da Kazah, İran'da Sulduz ve Türkiye'de de genel olarak Kuzeydoğu Anadolu'da yaşayan Azerbaycan Türklerini oluşturan etnik boylardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Batum</span> Gürcistan, Acarada Karadeniz kıyısındaki bir liman kenti

Batum, Gürcistan'ın Özerk Cumhuriyeti Acara'nın başkenti olan Karadeniz kıyısındaki liman kenti. Nüfusu 169.100 olan Batum, önemli bir liman ve ticaret merkezi olarak hizmet vermektedir. Subtropikal bir bölgede yer almaktadır. Narenciye ve çay gibi tarımsal ürünler bakımından zengindir.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan</span> Kafkasyada bir ülke

Gürcistan, Karadeniz'in doğu kıyısında, Güney Kafkasya'da yer alan ülkedir. Eski Sovyet cumhuriyetlerinden biri olan Gürcistan'ın kuzeyinde Rusya, doğusunda Azerbaycan, güneyinde Ermenistan ve güneybatısında Türkiye yer alır. Ülkenin batı sınırını Karadeniz belirler.

<span class="mw-page-title-main">Yezîdîler</span> Etno-dinsel Kürt topluluğu

Yezîdîler veya Ezîdîler, çoğunlukla Kürtçe konuşan etnodinsel bir topluluğa verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan Bölgesel Yönetimi</span> Iraka bağlı özerk bölge

Kürdistan Bölgesel Yönetimi, Kürdistan Bölgesi veya Irak Kürt Bölgesel Yönetimi, Irak'a bağlı, anayasal düzeyde varlığı olan özerk bir bölgedir. Yaklaşık 40.000 km2'den oluşan idari birim; batıda Suriye, doğuda İran, kuzeyde ise Türkiye ile komşudur. Bölgesel yönetimin başkenti Erbil'dir. Kürdistan Parlamentosu Erbil'de yer almaktadır, ancak Kürdistan Bölgesi anayasası tartışmalı Kerkük kentini Kürdistan Bölgesi'nin başkenti olarak tanımaktadır. Bölgenin nüfusu, 2023 itibarıyla 6.556.752'dir. Resmî dilleri Kürtçe ve Arapça'dır.

<span class="mw-page-title-main">Acara Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Acara Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti veya Acara ÖSSC, Gürcistan SSC sınırları içinde 16 Temmuz 1921'de kurulan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan'daki Kürtler</span>

Ermenistan Kürtleri, büyük kısmı I. Dünya Savaşı esnasında Kars'tan Ermenistan'a göçen Kürtlerden oluşur. Kürt nüfusunun ezici çoğunluğu Yezidi dinine mensup olmakla beraber kalan kısmı Şii Kürtlerden oluşur.

<span class="mw-page-title-main">YPJ</span> Suriyede çoğunluğu Kürt kadınların oluşturduğu silahlı örgüt

YPJ veya Kadın Koruma Birlikleri YPG 'nin kadın koludur. 2012 yılında YPG'nin kadın tugayı olarak kurulmuştur. 2014'te 18 ile 40 yaşları arasında 7000'den fazla gönüllü savaşçı kadroya ulaşmıştır. Jineoloji YPJ'nin fikir bütünlüğünü oluşturan düşüncelere temel olan doktrinlerden biridir. Irak ve Şam İslam Devleti'nin Yezîdî soykırımına karşı savaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sincar</span> Irakın Ninova İline bağlı bir şehir

Sincar, Kuzey Irak'ta Musul kentine bağlı ilçe. Bölgede DEAŞ öncesi, üçte ikisini Ezidilerin, diğer bölümünü ise Sünni Kürt ve Arapların oluşturduğu yaklaşık 300 bin kişinin yaşadığı tahmin ediliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Ezidi Kadın Birimleri</span>

Ezidi Kadın Birimleri, Irak'ta gerek Irak ve Şam İslam Devleti'nin Yezîdî soykırımına karşı gerekse diğer cihatçı İslami gruplar tarafından saldırıya uğrayan kadın Yezidiler tarafından 2015'te kurulan, IŞİD saldırılarına karşı gelebilmek ve Yezidi toplumunu korumak için oluşturulan kadın paramiliter milis grubu. Şengal Direniş Birlikleri'nin kadın kolu olarak kurulan örgüt, Yekîneyên Parastina Jin ê Şengalê adıyla kuruldu. 26 Ekim'de günümüzdeki adını aldı.

Gürcistan'daki Yezîdîler, Gürcistan sınırları içerisinde içinde doğan veya ikamet eden tam veya kısmi Yezîdî kökenli kişi veya grupları betimler.

<span class="mw-page-title-main">Yezîdî Soykırımı</span> IŞİD tarafından Yezîdîlere yapılan soykırım

Yezidi Soykırımı, Irak ve Şam İslam Devleti'nin Irak'taki Yezîdîlere yönelik 3 Ağustos 2014 tarihinde gerçekleştirmiş olduğu katliamlar silsilesi. Birleşmiş Milletler tarafından soykırım olarak kabul edilmiştir. Kürdistan Bölgesel Yönetimi'ndeki Yezîdî kadınlar ve küçük yaştaki kızlar IŞİD mensupları tarafından cinsel köleliğe zorlandı, erkekler sürgün edildi ve binlercesi topluca infaz edildi. Birçoğu Sincar'de olmak üzere toplamda yaklaşık 5 bin kişinin öldürüldüğü 10 bine yakın kişinin ise esir düştüğü ifade edilmektedir. Soykırım 2014 yılında Peşmerge'nin IŞİD saldırıları sonucunda geri çekilmesinden sonra başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde Kürtler</span>

Sovyetler Birliği'nde Kürtler, Sovyetler Birliği sınırları içerisinde içinde yaşayan Kürt kişi veya grupları betimler.

Sovyetler Birliği'ndeki Kürtlerin sürgünü Sovyetler Birliği yaşayan bazı Sovyet Kürtlerinin göç ettirilmesi olayıdır. 1937 yılında bazı Ermenistan Kürtleri ile Azerbaycan Kürtleri, 1944 yılında da bazı Gürcistan Kürtleri Kazakistan SSC'ye, Kırgızistan SSC'ye ve Orta Asya'ya göç ettirildi. 1937 yılındaki göçe sebep olarak; Sovyet sistemi karşıtlığı, sosyal ve ekonomik ilişkilerinde şeyhlik, seyyidlik, kan davası gibi geleneklerin varlığıyla birlikte ataerkil ilişkilerden kaynaklı zengin ağaların hüküm sürmeye devam etmesi, kolhoz ve sovhoz sistemini aksatma gibi nedenler sayıldı. 1944'teki göçler için ise II. Dünya Savaşı döneminde kırsal bölgelerde yaşayan bazı Kürtlerin Türkiye'ye istihbarat ilgileri verdikleri gerekçesiyle Devlet Savunma Komitesi tarafından gerçekleştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Keremê Anqosî</span>

Keremê Anqosî, Gürcistan Kürdü yazar, bilim insanı ve politikacı. Sovyetler Birliği'nde Kürtler hakkındaki çalışmalarıyla tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde İslam</span>

Sovyetler Birliği'nde İslam, Sovyetler Birliği'nde İslam inanışına ait konuları betimler.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan'da konuşulan diller</span>

Ermenistan'daki resmî dil Ermenicedir; ülkenin etnik açıdan homojen olmasından dolayı, burada yaşayan insanların çoğu Ermeniceyi anadil olarak konuşur.

Ahıska Kürtleri, Gürcistan'ın güneybatı ucunda, merkezi Ahıska (Ahaltsihe) olan Mesheti bölgesinde yaşayan Müslüman ve kendini "Kürt" olarak tanımlayan etnik grup.

Yezîdîler, Türkiye'de küçük bir topluluktur. Türkiye'de yaklaşık olarak 5.000 Yezîdî yaşamaktadır. Bu sayının aslında 100.000 olduğu ancak nüfusun asimile olduğu, kendilerini Kürt ya Türk Sünni gördükleri belirtilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Quba Mêrê Dîwanê</span>

Quba Mêrê Dîwanê, dünyanın en büyük Yezidi tapınağıdır. Etno-dini grubun en büyük azınlık olduğu Armavir ilindeki Ermeni Aknalich köyünde yer almaktadır. Aknalich köyü, Ermenistan'ın başkenti Erivan'ın 35 kilometre batısında yer almaktadır.