İçeriğe atla

Gürcistan'da İslam

Gürcistan'da İslam'ın görünürlüğü 654'te İslam'ın üçüncü halifesi Osman tarafından gönderilen bir ordunun Doğu Gürcistan'ı fethettiği ve Tiflis'te Müslüman yönetimini kurduğu zaman başladı. Halen Müslümanlar Gürcistan nüfusunun yaklaşık %9.9'unu[1] oluşturmaktadır. Diğer kaynaklara göre Müslümanlar Gürcistan nüfusunun %10-11'ini oluşturmaktadır.[2]

Temmuz 2011'de, Gürcistan Parlamentosu, “Gürcistan ile tarihi bağları” olan dini azınlık gruplarının tanınmasına izin veren yeni bir yasa çıkardı. Yasa taslağında özellikle İslam'dan ve diğer dört dini cemaatten bahsediliyor.[2] Gürcistan'daki camiler, Mayıs 2011'de kurulan Gürcistan Müslüman İdaresi'nin gözetiminde faaliyet göstermektedir. O zamana kadar Gürcistan Müslümanlarının işleri Bakü merkezli Kafkas Müslümanları İdaresi tarafından yurt dışından yönetiliyordu.[3]

2010 yılında Türkiye ve Gürcistan, Türkiye'nin üç camiyi tamir ve onarım etmek ve Gürcistan'da dördüncü camiyi yeniden inşa etmek için finansman ve uzmanlık sağlayacağı bir anlaşma imzaladı. Gürcistan ise Türkiye'de dört Gürcü manastırını tamir ve onarımını gerçekleştirecek.[4] Gürcistan-Türkiye anlaşması, geçen yüzyılın ortalarında yıkılan Batum'daki tarihi Azize Camii'nin yeniden inşasına izin verecek. Türkiye, Kobuleti Bölgesi, Samtshe-Cavaheti ve Ahıska bölgelerindeki camileri tamir edecek, 1940 yılında yakılan Azize Camii'sini inşa edecek ve Batum'daki Türk hamamını restore edecektir.

Tarihi

Timurlular

1386 ve 1404 yılları arasında Gürcistan, büyük imparatorluğu Orta Asya'dan Anadolu'ya kadar uzanan Türk-Moğol fatihi Timur orduları tarafından istila edildi. En az yedi işgalin ilkinde Timur, Gürcistan'ın başkenti Tiflis'i işgal etti ve 1386'da Kral V. Bagrat'i ele geçirdi. 1401'in sonlarında Timur, Kafkasya'yı bir kez daha işgal etti. Gürcistan Kralı barış için mücadele etmek zorunda kaldı ve kardeşini donatarak gönderdi. Timur, Osmanlı hanedanıyla büyük bir yüzleşmeye hazırlanmaktaydı ve görünüşe göre, bu yüzleşmede başa çıkana kadar Gürcistan'daki mevcut durumu dondurmak istiyordu. Böylece, Gürcistan kralının kendisiyle birlik sağlaması şartıyla barıştı.[5]

Demografi

Botanik Caddesi ve Sünni Camii. 1880 ortası.

Müslümanlar Gürcistan nüfusunun %9.9'u (463,062) ile %10-11'ini oluşturmaktadır. Gürcistan'da iki büyük Müslüman grup var. Etnik Gürcü Müslümanlar Sünni Hanefiler ve Türkiye sınırındaki Acara Özerk Cumhuriyeti'nde yoğunlaşmış durumdalar. Etnik Azeri Müslümanlar ağırlıklı olarak Şia İsnaaşeriyye'dendir ve Azerbaycan ve Ermenistan sınırında yoğunlaşmıştır. Pankisi Vadisi'nde yaşayan Gürcistan Çeçenleri Nakşibendi Tarikatına mensup Müslümanlardır.

Sünni Hanefi grubu olan Ahıska Türkleri, Türkiye sınırındaki Gürcistan'ın Mesheti bölgesinin eski sakinleridir. 15-25 Kasım 1944'te Josef Stalin tarafından Orta Asya'ya sürüldüler ve Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan'a yerleştiler. Zorla sürülen 120.000 kişiden toplam 10.000 kişi öldü.[6] Bugün eski Sovyetler Birliği'nin diğer bazı ülkelerine dağılmış durumdalar. Azerbaycan ve Orta Asya'da sürgünde 500.000 ila 700.000 Ahıska Türkü var.[7][8]

Gürcistan'da Güney Kafkasya'daki Osetler, Ermeniler ve Pontus Rumları gibi diğer etnik gruplara ait daha az sayıda Müslüman da var. Bunlar daha çok Osmanlı döneminden kalma Hristiyan Ortodoksluktan İslamiyete dönmelerinden kaynaklanmaktadır. Lala Mustafa Paşa'nın 1570'lerde Gürcistan'ın Osmanlı fethine yol açan Kafkasya seferi sonrasında Gürcistanlı Müslümanların birçoğu 'Osmanlı' olarak tanımlanan, aslında Doğu Anadolu'daki ataları Türk İslamını benimsemiş olan Ermeni veya Pontus Rum kökenliydi. Gürcistan'dan Kafkasya Rum kökenli bir Osmanlı Müslümanının önde gelen örneklerinden biri, 1822-33 Yunan İsyanı'nı bastırmada ironik bir şekilde önemli rol oynayan Reşid Mehmed Paşa idi.

Kaynakça

  1. ^ Religion and education in Europe: developments, contexts and debates, By Robert Jackson, pg.67
  2. ^ a b Robia (8 Temmuz 2011). "Georgia Adopts Law on the Status of Religious Minorities". crrc-caucasus.blogspot.com. 1 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2018. 
  3. ^ Georgia Establishes New Muslim Affairs Department Independent of Azerbaijan 13 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. IslamToday. 13 May 2011. Accessed February 11, 2012.
  4. ^ "Georgia to fund restoration of historical monastery in eastern Turkey". 29 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020. 
  5. ^ Sicker, Martin (2000), The Islamic World in Ascendancy: From the Arab Conquests to the Siege of Vienna, p. 155. Praeger, 0-275-96892-8.
  6. ^ https://www.theguardian.com/news/2003/apr/05/guardianobituaries.usa 20 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. as retrieved on 29 April 2008 20:59:44 GMT
  7. ^ "East of Center  » Blog Archive  » Meskhetian Turks Bouncing From Exile to Exile". eastofcenter.tol.org. 5 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2018. 
  8. ^ "ECMI - European Centre for Minority Issues: Publications". www.ecmi.de. 2 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2018. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Karapapaklar</span> Azerbaycan Türklerini oluşturan etnik boylardan birisi

Karapapaklar veya Terekemeler, Kuzey Kafkasya'da Derbent, Gürcistan'da Kvemo Kartli, Azerbaycan'da Kazah, İran'da Sulduz ve Türkiye'de de genel olarak Kuzeydoğu Anadolu'da yaşayan Azerbaycan Türklerini oluşturan etnik boylardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Batum</span> Gürcistan, Acarada Karadeniz kıyısındaki bir liman kenti

Batum, Gürcistan'ın Özerk Cumhuriyeti Acara'nın başkenti olan Karadeniz kıyısındaki liman kenti. Nüfusu 169.100 olan Batum, önemli bir liman ve ticaret merkezi olarak hizmet vermektedir. Subtropikal bir bölgede yer almaktadır. Narenciye ve çay gibi tarımsal ürünler bakımından zengindir.

<span class="mw-page-title-main">Acara Özerk Cumhuriyeti</span> Gürcistana bağlı özerk bölge.

Acara Özerk Cumhuriyeti, Gürcistan'ın güneybatı kesiminde yer alan özerk cumhuriyet. Yönetim merkezi Batum'dur. Türkiye'nin hemen kuzeydoğusunda Artvin ve Ardahan illeri sınırında yer alır. Artvin'in Kemalpaşa ilçesinde bulunan Sarp Sınır Kapısı Batum'a açılır. Bir süre Osmanlı İmparatorluğu yönetiminde kalmış olan Acara Özerk Cumhuriyeti, 1921'de imzalanan Kars Antlaşması'nın bir sonucu olarak Acara Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti adıyla kurulmuş, Sovyetler Birliği'nin dağılıp Gürcistan'ın bağımsız olmasından sonra bugünkü adını almıştır. Gürcistan'ın merkezî yönetimine tabi olan Acara Özerk Cumhuriyeti, Türkiye ile tarihî, dinî ve kültürel yakınlığa sahiptir. 1921 Kars Antlaşması metnine göre Türkiye, bölgeyi dinî toplulukların bütün haklarını garanti altına alan geniş bir yönetimsel özerkliğe sahip olması ve Batum limanından vergisiz şekilde serbest ticaret yapabilmesi koşuluyla Gürcistan'a bırakmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ahıska Türkleri</span> Türk dilli etnik grup

Ahıska Türkleri, Gürcistan'ın güneybatı ucunda, merkezi Ahıska (Ahaltsihe) olan Mesheti bölgesinde yaşayan Müslüman nüfusa 20. yüzyılın ikinci yarısında verilen addır. Bölgenin adından dolayı Meshet Türkleri ya da Mesket Türkleri ve Türkçede bölgenin adının Misketya biçiminde yanlış yazılmasından dolayı Misket Türkleri olarak da adlandırılmaktadır. Bu farklı adlandırmalar "Ahıska Türk'ü" teriminin yeni olmasından ve tarihsel kaynaklarda yer almamasından kaynaklanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Lazlar</span> Etnik grup

Lazlar (Lazca: Lazepe, Lazi Güney Kafkas dillerinden Lazca konuşan ve Türkiye ve Gürcistan'ın Karadeniz kıyısındaki bölgelerinde yaşayan bir etnik gruptur.

V. Bagrat, "Büyük", Gürcü Kralı IX. David'in oğludur, 1355 yılından sonra onunla ortak hükümdar olmuş, 1360 yılında ölümünden sonra Kral olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı Rumları</span>

Osmanlı Rumları Osmanlı Devletinde yaşayan Rumlara verilen isimdir. Kuruluşundan itibaren pek çok Rum topluluğu Osmanlı sınırları içindeki İç Anadolu (Kapadokya), Ege ve Karadeniz bölgelerinde yaşamıştır ve devletin son dönemlerine kadar önemli rol oynamışlardır. Bugün büyük çoğunluğu Rum Kırımı ve Mübadele'den dolayı Yunanistan'da yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Suriye'de din</span> Suriyedeki dinî inançlar

Suriye'de din, Suriye vatandaşları tarafından uygulanan çeşitli dinleri ifade etmektedir. Tarihsel olarak bölge, bu dini toplulukların her biri içinde bir dizi farklı mezhebin bulunduğu çeşitli inançların bir mozaiği olmuştur. Suriyelilerin çoğunluğunu Müslümanlar oluşturmaktadır; bunların arasında en kalabalık grubu Sünniler oluştururken, onları Şii gruplar ve Dürziler takip etmektedir. Ayrıca, çeşitli Hristiyan azınlıklar bulunmaktadır. Ayrıca küçük bir Yahudi ve Yezidi topluluğu da bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Pontus Rumları</span> Geleneksel olarak Pontus bölgesinde, Karadeniz kıyılarında ve Kuzeydoğu Anadolunun Pontus dağlarında yaşayan etnik Yunan grubu

Pontus Rumları veya Karadeniz Rumları, geleneksel olarak Pontus bölgesinde, Karadeniz'in kıyısında Pontus Alpleri'nde yaşayan etnik Rum grubudur. Daha sonraları 1461'de Osmanlı İmparatorluğu'nun Trabzon İmparatorluğu'nu fethetmesi ve 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sonucu pek çok Pontuslu Rum Güney Kafkasya'daki Gürcistan'a ve Rus İmparatorluğu'nun Kars Oblastı'na göç etti. Güney Rusya, Ukrayna ve Kırım'dakiler Kuzey Pontus Rumu olarak adlandırılır. Gürcistan, kuzeydoğu Anadolu ve eski Rus bölgesi Güney Kafkasya'dakiler, çağdaş Yunan akademik çevrelerinde sıklıkla Doğu Pontus Rumu ya da Kafkasyalı Rumlar olarak anılır, ama aynı zamanda bu tabirler Rum asıllı olup Türkçe konuşan Urumları da içerir. Pontus Rumları, Çağdaş Yunancadan farklı bir evrim geçirmiş Pontus Rumcasını konuşurlar. Pontus Rumları, Pontus, Gürcistan ve Doğu Anadolu bölgelerinde en az MÖ 700'den 1922'ye kadar sürekli bir mevcudiyete sahiptiler. 1915'ten 1922'ye kadar Pontus Rumlarının bir kısmı Rum Kırımı'nda öldürülmüşlerdir, geri kalanların da büyük bir kısmı ise 1923'te, Yunanistan ile Türkiye arasında Lozan Antlaşması tarafından tanımlanan nüfus değişimi kapsamında Türkiye'den Yunanistan'a gönderilmişlerdir. Daha sonra Pontus Rumları, Yunanistan'da Nea Trapezounda gibi kasabalar kurmuşlardır. Günümüzde Trabzon'un doğusunda Pontus Rumcasını konuşmaya devam eden Müslüman Rumlar bulunmaktadır.

Lozan Sözleşmesi ve Türk ve Yunan Nüfuslarının Mübadelesine İlişkin Sözleşme olarak da bilinen Türk-Yunan Mübadele Sözleşmesi, Türk Kurtuluş Savaşı Batı Cephesi sonrasında, 30 Ocak 1923'te Lozan'da Yunan ve Türk hükûmetleri temsilcileri tarafından imzalanan arasında bir anlaşmadır. Anlaşma, Ortodoks Hristiyanların Türkiye'den Yunanistan'a ve Müslümanların Yunanistan'dan Türkiye'ye eşzamanlı olarak sınır dışı edilmesini sağladı. Bu gönülsüz nüfus transferleri, 1,5 milyon Anadolu Rumu ve 500.000 Yunanistan Müslümanı olmak üzere yaklaşık iki milyon insanı kapsıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan'da İslam</span>

Yunanistan'da İslam, iki ayrı topluluk tarafından temsil edilmektedir; Osmanlı İmparatorluğu döneminden beri Yunanistan'da yaşayan Müslümanlar ve 20. yüzyılın son çeyreğinde, özellikle Atina ve Selanik'e gelmeye başlayan Müslüman göçmenler.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde İslam</span>

Sovyetler Birliği'nde İslam, Sovyetler Birliği'nde İslam inanışına ait konuları betimler.

<span class="mw-page-title-main">Timur'un Gürcistan'ı işgali</span> 1386-1403 Gürcistan Krallığına Timurun istilaları

Kafkasya'da Hristiyan bir krallık olan Gürcistan, 1386-1403 yılları arasında, büyük imparatorluğu Orta Asya'dan Anadolu'ya kadar uzanan Türk-Moğol fatihi Timur'un orduları tarafından birçok felakete maruz kaldı. Bu çatışmalar, Timur (Tamerlane) ile Altın Orda'nın son hanı ve Timur'un İslam dünyasını kontrol eden en büyük rakibi Toktamış Han arasındaki savaşlarla yakından bağlantılıydı. Timur, işgallerinin bölgedeki gayrimüslimlere karşı cihat olduğunu resmen ilan etti. Timur, Gürcistan'ın bazı bölgelerini işgal edebilmesine rağmen ülkedeki insanları Müslüman yapamadı ve hatta Gürcistan'ı bir Hristiyan devlet olarak tanıdı.

Slovenya'daki Müslümanlar etnik olarak çoğunlukla Boşnaklar ve etnik Müslümanlardan oluşur. 2014 yılında Slovenya'da toplam nüfusun yaklaşık yüzde 2,4'ünü oluşturan 48.266 Müslüman vardı. Orta Asya'dan da birkaç Müslüman göçmen işçi vardır, ancak bunlar Slovenya vatandaşı olmadıkları için nüfus sayımına dahil edilmemektedirler.

İslam, Ukrayna'daki dördüncü en büyük din olup, nüfusun %0,6 -%0,9'unu temsil etmektedir. Dinin Ukrayna'da 15. yüzyılda Kırım Hanlığı'nın kuruluşuna kadar uzanan uzun bir tarihi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Sırbistan'da İslam</span>

Beş yüzyıl süren Osmanlı yönetimi sırasında İslam Sırbistan'a yayılmıştır. Sırbistan'daki Müslümanlar çoğunlukla Boşnaklar, Arnavutlar, Romanlar, etnik Müslümanlar, Goralılar ve Sırplar gibi grupların üyelerinden oluşmaktadır.

Karadağ'da İslam Hristiyanlıktan sonra ülkedeki en büyük ikinci dindir. 2011 nüfus sayımına göre, Karadağ'daki 118.477 Müslüman toplam nüfusun %20'sini oluşturmaktadır. Karadağlı Müslümanlar çoğunlukla Sünni mezhebe mensuptur. Pew Araştırma Merkezi'nin tahminine göre 2020 itibarıyla Müslümanların nüfusu 130.000'dir.

<span class="mw-page-title-main">Hırvatistan'da İslam</span>

İslam, Hristiyanlıktan sonra Hırvatistan'daki en büyük ikinci inançtır. 2011 nüfus sayımına göre ülke nüfusunun %1.47'si Müslüman iken, %91.06 Hristiyan ve %4.57 dindar olmayan, ateistler, agnostikler ve şüpheciler bulunmaktadır.

Kafkasa halkları-Rus savaşları ve Osmanlı-Rus savaşları nedeniyle 19. yüzyılda Kuzey Kafkasya ile Güney Kafkasya'dan, çoğunluğu zorunlu olarak Osmanlı ülkesine göç etmiş halkları ifade eder.

Ahıska Kürtleri, Gürcistan'ın güneybatı ucunda, merkezi Ahıska (Ahaltsihe) olan Mesheti bölgesinde yaşayan Müslüman ve kendini "Kürt" olarak tanımlayan etnik grup.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.