İçeriğe atla

Gürcü sineması

Gürcü sineması ya da Gürcistan sineması, Avrupa’nın önde gelen sinematografilerinden biridir. İtalyan film yönetmeni Federico Fellini, Gürcü sinemasının hayranlarından biriydi: "Gürcü sineması tamamen benzersiz bir fenomen, canlı, felsefi açıdan ilham verici, çok bilgece, çocuk ruhlu. Beni ağlatabilecek her şey var ve söylemeliyim ki (ağlamam) kolay bir şey değil.”[1]

İlk filmler

Sinema yönetmeni Kote Marcanişvili.

Gürcü sinemasının ortaya çıkışı tarihi 1910’lara kadar geri uzanır. İlk Gürcü filmi, Vasil Amaşukeli’nin 1912 yılında çektiği Akaki’nin Raça-Leçhumi’de Yolculuğu (აკაკი წერეთლის მოგზაურობა რაჭა-ლეჩხუმში) adlı belgeseldir. Egnate Ninoşvili’nin aynı adlı öyküsünden Aleksandre Tsutsuvana’nın 1916’da sinemaya uyarladığı Kristine (ქრისტინე), Gürcü köylüsünün yaşamını konu edinir. Bolşeviklerin bağımsız Gürcistan’ı 1921 yılında işgal etmesinin hemen ardından İvane Perestiani Arsena Corciaşvili (1921), Kızıl Şeytanlar (1923; წითელი ეშმაკუნები) gibi ilk Sovyet Gürcü filmlerini çekti. Aleksandre Tsutsunava, İvane Perestiani, Kote Marcanişvili, Zakaria Berişvili gibi yönetmenlerin 1920’lerde çektiği filmler Gürcü sinemasının öncü eserleriydi. Bu arada, sonradan “Kartuli Pilmi” adını alan ve sinema sanatını destekleyen stüdyo kuruldu.[2]

Yükseliş

Gürcü tiyatrosunun kurucularından olan ünlü yönetmen Kote Marcanişvili 1927’de, Davit Kldiaşvili’nin romanı Samanişvili'nin Üvey Annesi’ni (სამანიშვილის დედინაცვალი) 1927’de sinemaya uyarladı. Bu film Gürcü orta sınıfının çöküşünü elen alan bir tür kara mizahtı. Marcanişvili 1920’lerde birkaç film daha çekti ve tiyatro oyunları sahneye koydu. Marcanişvili'nin izleyicisi olarak ortaya çıkan yönetmen Nikoloz Şengelaia 1920’lerin sonları ile 1930’ların başlarından kendini kabul ettiren öneli filmlere imza attı. Şengelaia’nın 1928 yılında Alaksandre Kazbegi’nin aynı adlı uzun öyküsünden uyarladığı Eliso, Sovyet Gürcü sinemasının başyapıtlarından bir kabul edilir. Film, Kafkasya’daki ulusal azınlıkların Çarlık rejimine karşı mücadelede dayanışmasını sergilemektedir.

Bu arada, Gürcü sinemasının önemli adlarından biri olan Miheil Çiaureli, sinema oyunculuğundan yönetmenliğe geçiş yaptı. Aynı zamanda ressam ve heykelci olan Çiaureli, Gürcü sessiz sinemasının önemli oyuncusuydu. Sovyet sineması yönetmeni olarak çektiği Saba (1929) ve Habarda (1931) adlı filmleriyle “halkın zihninden feodalizm ile kapitalizmin kalıntılarını söküp atmayı” hedef almıştı. Özellikle, Azerice bir kelime olan ve çekil yolumdan diye çevrilebilecek olan Habarda adlı filmi, bu tür ideolojik sinema türünün eşsiz örneklerinden biri sayılmaktadır.[2]

Gürcü sessiz sinemasının yönetmenlerinden biri olan Miheil Kalatozişvili, Kartuli Pilmi’nin desteğiyle belgesel sinemada yeni yollar denedi. 1930’da Svaneti Tuzu (ჯიმ შვანთე) adıyla ilk önemli filmini çekti. Filmde Svaneti’nin eşsiz doğasını buradaki hayat şartlarının zorluğuyla içi içe anlattı. Kalatozişvili’nin daha sonra çektiği Valeri Çhalov, Postalanmamış Mektup (გაუგზავნელი წერილი) ve Kırmızı Çadır (წითელი კარავი) da insan-doğa mücadelesini konu alır.

Komedi

Gürcü sineması, sessiz sinemadan sesli sinemaya geçişten bir süre sonra komedi türünde önemli filmlerin ortaya çıkmasına sahne oldu. Bu tür 1930’larda bir bakıma zirvesine ulaştı. Siko Palavndaşvili’nin Jujuna’nın Çeyizi (ჟუჟუნას მზითევი) ile Giorgi Makarov’un Hoşça Kal (ნახვამდის) adlı filmler bu türün en iyi örneklerinden kabul edilir. Davit Rondeli’nin çektiği Kayıp Cennet (დაკარგული სამოთხე) ise, gerçek toplumsal karakterler üzerine kurulmuş bir komediydi. Gürcü komedi sineması sonraki yıllarda da bu başarılı çizgiyi sürdürdü. Daha önce opera olarak ünlenmiş olan Keto ve Kote’yi Vahtang Tabliaşvili ile Şalva Gedevanişvili 1948’de beyaz perdeye aktardı. Siko Dolidze 1954’te, Marine Barataşivili’in tiyatro oyunu Marine’yi Yusufçuk (ჭრიჭინა) adı altında sinemaya uyarladı. Gürcü sinemasının dünyaca ünlü yönetmenlerinden Tengiz Abuladze, Nodar Dumbadze’nin 1960 yılında basılmış olan romanı Ben, Ninem, İliko ve İlarion’u (მე, ბებია, ილიკო და ილარიონი) beyaz perdeye taşıdı. Eldar Şengelaia da 1968’de Tuhaf Bir Sergi’yi (არაჩვეულებრივი გამოფენა) yönetti.[3]

Sinema oyuncuları

Sinema yönetmenleri

  • Tengiz Abuladze
  • Miheil Çiaureli
  • Revaz Çheidze
  • Otar İoseliani
  • Miheil Kobahidze
  • Merab Kokoçaşvili
  • Guram Meliava
  • Kote Mikaberidze
  • Guram Pataraia
  • Eldar Şengelaia
  • Giorgi Şengelaia
  • Aleksandre Tsutsunava

Kaynakça

  1. ^ "FILMFESTIVAL: NEW GEORGIAN CINEMA at TOFIFEST Film festival in Poland (tofifest.pl)". georgien.blogspot.ca. 18 Haziran 2010. 31 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2018. 
  2. ^ a b Fahrettin Çiloğlu, Gürcülerin Tarihi, "Sinema", 1993, İstanbul, s. 143
  3. ^ Fahrettin Çiloğlu, Gürcülerin Tarihi, "Sinema", 1993, İstanbul, s. 144

İlgili Araştırma Makaleleri

24 Ocak, Miladi takvime göre yılın 24. günüdür. Yıl sonuna kadar kalan 341 gün vardır.

<span class="mw-page-title-main">Erivan</span> Ermenistanın başkenti

Erivan, Ermenistan'ın en büyük şehri ve 1918'den beri başkentidir. Erivan, Ermenistan'ın on ikinci başkentidir.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan</span> Kafkasyada bir ülke

Gürcistan, Karadeniz'in doğu kıyısında, Güney Kafkasya'da yer alan ülkedir. Eski Sovyet cumhuriyetlerinden biri olan Gürcistan'ın kuzeyinde Rusya, doğusunda Azerbaycan, güneyinde Ermenistan ve güneybatısında Türkiye yer alır. Ülkenin batı sınırını Karadeniz belirler.

<span class="mw-page-title-main">Gürcüler</span> Gürcistana özgü Kafkas etnik grubu

Gürcüler veya Kartveliler, günümüzde büyük bölümü Gürcistan’da yaşamakta olan Kafkasya halkı. Gürcüler ayrıca Azerbaycan, İran, Rusya, Türkiye, ABD ve Avrupa’nın bazı ülkelerine de dağılmıştır. Tarihsel antropoloji açısından Gürcüler; Svanlar, Lazlar ve Megreller ile aynı kökenden gelen bir Kartveli halkı olarak kabul edilir. Halkın büyük çoğunluğu bir Kartveli dili olan Gürcüce konuşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan tarihi</span>

Gürcistan tarihi, Gürcistan'da tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan dönem boyunca yaşanan olayları kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Kutaisi</span> Gürcistanın yasama başkenti ve en kalabalık üçüncü şehri

Kutaisi, Gürcistan'da İmereti Bölgesi'nde yer alan dünyanın en eski sürekli yerleşim yerlerinden biri ve geleneksel olarak başkent Tiflis'ten sonra Gürcistan'ın en büyük ikinci ve en kalabalık üçüncü şehridir. Tiflis'in 221 kilometre batısında, Rioni Nehri üzerinde yer alır. İmereti Bölgesi'nin merkezidir ve nüfusu 147.635'dir (2014).

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Krallığı</span> Orta Çağda kurulmuş Gürcü krallığı

Gürcistan Krallığı ya da Gürcü İmparatorluğu, Orta Çağ'da kurulmuş olan Gürcü devleti. Gürcistan pek çok alanda, Altın Çağ olarak adlandırılan dönemi bu krallık zamanında yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan sineması</span>

Azerbaycan sineması, Azerbaycan'ın uluslararası film kültürü ve sinematografisinin bir parçasıdır.

Sopiko Çiaureli, Gürcü Sovyet sinema ve tiyatro oyuncusu. Özellikle, Gürcü yönetmen Tengiz Abuladze ve Tiflisli Ermeni yönetmen Sergei Parajanov’un filmlerindeki rolleriyle ünlendi. Çiaureli’nin oynadığı filmler, Uluslararası İstanbul Film Festivali’nde de gösterildi. Çiaureli, Sovyetler döneminde uluslararası festivallerde yedi kez “en iyi kadın oyuncu” seçilen tek sinema oyuncusuydu.

<span class="mw-page-title-main">Giorgi Danelia</span>

Giorgi Danelia, Gürcü sinema yönetmeni. Sovyet döneminde "hüzünlü komedi" tarzı filmlerle ünlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sergey Paracanov</span> Gürcistanlı Ermeni Sovyet sinema yönetmeni, senaryo yazarı ve çok yönlü sanatçı

Sergei Paracanov ya da Sergo Paracanov, Gürcistan’lı Ermeni Sovyet sinema yönetmeni, senaryo yazarı ve çok yönlü sanatçı. Sovyet rejimi muhalifi olarak tanınır. Ağır baskılara ve üç kez hapis cezasına çarptırılmasına rağmen kendine özgü yaratıcılıktan ve sinema anlayışından geri adım atmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcüler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu liste; geçmişte yaşamış veya şu an yaşamakta olan, bir sebepten dolayı tanınan Gürcü vatandaşı kişilerin listesidir.

Didube Panteonu, Tiflis'in Didube semtinde yer alan ve Gürcistan'ın önde gelen yazarların, sanatçıların, bilim insanlarının ve siyasi aktivistlerin gömüldüğü mezarlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Dali (tanrıça)</span> Güney Kafkas mitolojisindeki bir tanrıça

Dali, Güney Kafkas halklarının mitolojisindeki bir tanrıçadır. Özellikle Svan efsanelerinde görülmekle beraber, Megreller gibi diğer Güney Kafkas halklarında da Dali'ye eş değer kabul edilen figürler bulunmaktadır. Dali, dağ keçisi ve geyik gibi vahşi dağ hayvanlarının koruyuculuğunu yapan bir av tanrıçasıdır. Dali'nin yasaklarına itaat eden avcılar avlarında başarıya ulaşırken kurallarına uymayanlar cezalandırılır.

Veriko Ancaparidze Gürcü sahne ve sinema oyuncusu.

<span class="mw-page-title-main">Nato Vaçnadze</span> Sovyet oyuncu

Natalia "Nato" Vaçnadze ya da Natalia Andronikaşvili Gürcü sinema oyuncusuydu. Kariyerine sessiz film döneminde başladı; genellikle masum ve tutkulu bir genç kadın olan Ingénue karakterini canlandırdı. 1953 yılında uçak kazasında ölene kadar oyunculuğa devam etti. Sovyetler Birliği'nin ilk film yıldızlarından biri olan Vaçnadze, Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti halk sanatçısı unvanı ve Stalin Ödülü de dâhil olmak üzere çok sayıda ödül aldı.

<span class="mw-page-title-main">Gürcü edebiyatı</span>

Gürcü edebiyatı, 4. yüzyılda Hristiyanlığın benimsenmesinden sonra dinsel kitapların ana dile çevrilmesine duyulan gereksinme sonucunda ortaya çıktı. Dinsel kitapların çevirilerini azizlerin yaşamlarını anlatan ürünler izledi.

Gürcistan kültürü, ülkenin uzun tarihi ile beraber gelişmiş, Gürcü dili ve alfabesi üzerine dayanan güçlü bir edebiyat geleneği ve eşsiz bir ulusal kültür barındırmaktadır. Bu özelliği güçlü bir ulusal kimlik sağlayarak tarih boyunca tekrarlanan yabancı işgali ve asimilasyon çabalarına rağmen Gürcü kimliğinin korunmasına yardımcı olmuştur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.