İçeriğe atla

Gürcü kaligrafisi

Gürcü kaligrafisi (Gürcüce: ქართული კალიგრაფია) bir kaligrafi formudur. Bunun yanı sıra üç yazı biçimi kullanan Gürcü dilinin sanatsal yazısıdır.

Tarih

Gürcistan yüzlerce yıllık bir kaligrafi ekolüne sahiptir. Gürcistan'da erken tarihlerde el yazması kitaplar, kültürel ve milli bir fenomen haline geldi. Gürcü Ortodoks Kilisesi ve rahipleri Gürcü milleti için elyazmaları ve tarihi kayıtlar oluşturma suretiyle hayatlarını Gürcü yazısına adamış olduklarından dolayı Hristiyanlık Gürcü edebiyat hayatında muazzam bir rol oynadı.[1][2][3]

Gürcistan her yıl 14 Nisan'da "Gürcüce Günü"nü kutluyor. O günde kaligrafi yarışmaları tertip edilir, kazananlar isimlendirilir ve Gürcistan Millî El Yazmaları Merkezi'nde hediyeler en iyi hattatlara verilir.[4]

Gürcü kaligrafisi etkin olarak Gürcistan dışında da oluşturulmuştu.

Gürcüler kaligrafik, dini ve akademik çalışmalarını aşağıdaki şu yerlerde oluşturdular:

Gürcistan'a dahil Tao-Klarjeti, ülkenin kültürel merkezi olmasıyla Gürcü kaligrafisi, sanatı, edebiyatı ve mimarisinin en seçkin ustalarını yetiştirmişti.

Önemli Gürcü hattatları

  • İakob Tsurtaveli (5. yüzyıl)
  • İberyalı Petrus (5. yüzyıl)
  • Martviri Sabatsmindeli (6. yüzyıl)
  • Basili Sabatsmindeli (8. yüzyıl)
  • Mikaeli (9th century)
  • Makari of Leteti (9. yüzyıl)
  • Giorgi Merçule (10. yüzyıl)
  • Tbetili Stefanos (10. yüzyıl)
  • Mikael Modrekili (10. yüzyıl)
  • Aynorozlu Efthimios (10. yüzyıl)
  • İberyalı İoane (10. yüzyıl)
  • Taolu II. Bagrat (10. yüzyıl)
  • Gabrieli (hattat) (10. yüzyıl)
  • Gabriel Patarai (10. yüzyıl)
  • Ioane-Zosime (10. yüzyıl)
  • Ioane Berai (10. yüzyıl)
  • Aynorozlu Giorgi (11. yüzyıl)
  • Mikael Mtserali (11. yüzyıl)
  • Arsen Ninotsmindeli (11. yüzyıl)
  • Basili (11. yüzyıl)
  • Mose Handzteli (11. yüzyıl)
  • İoane Mesvete (11. yüzyıl)
  • İovane Meli (11. yüzyıl)
  • İoane Dvali (11. yüzyıl)
  • Giorgi Dvali (11. yüzyıl)
  • Şav-Zakaria (11. yüzyıl)
  • İakob İtsrelisdze (11. yüzyıl)
  • İovane Pukaralisdze (12. yüzyıl)
  • İkaltolu Arsen (12. yüzyıl)
  • Saba Svingelozi (12. yüzyıl)
  • Petre Gelateli (12. yüzyıl)
  • İovane Kartveli (12. yüzyıl)
  • İoane (12. yüzyıl)
  • Arseni (12. yüzyıl)
  • Giorgi Dodisi (12. yüzyıl)
  • Giorgi Khutsesmonazoni (12. yüzyıl)
  • Nikrai (12. yüzyıl)
  • Nikoloz Kataratsisdze (13. yüzyıl)
  • Epremi (13. yüzyıl)
  • Avgaroz Bandaisdze (14. yüzyıl)
  • Ambrose (15.–16. yüzyıllar)
  • Nikoloz Çolokaşvili (16. yüzyıl)
  • Mikadze ailesi (16.–18. yüzyıl)
  • Kargareteli ailesi (16.–17. yüzyıl)
  • Magaladze ailesi (17.–18. yüzyıl)
  • Aleksi-Meshişvili ailesi (17.–19. yüzyıllar)
  • Bedismtserlişvili ailesi (17. yüzyıl)
  • Zaal-Zosime Orbeliani (17. yüzyıl)
  • Mariam-Makrina (17. yüzyıl)
  • I. Demetre Mgalobeli (17. yüzyıl)
  • Mamuka Tavakalaşvili (17. yüzyıl)
  • Begtabeg Taniaşvili (17. yüzyıl)
  • Gabriel Saginaşvili (17. yüzyıl)
  • Givi Tumanişvili (17. yüzyıl)
  • Ioseb Tbileli (17. yüzyıl)
  • İberyalı Anthimos (17. yüzyıl)
  • Davit Tumanişvili (18. yüzyıl)
  • Davit Rektori (18. yüzyıl)
  • Davit Bodbeli Vaçnadze (18. yüzyıl)
  • Ose Gabaşvili (18. yüzyıl)
  • Gabriel Mtsire (18. yüzyıl)
  • İsaak Mtsire (18 yüzyıl)
  • Petre Laradze (18. yüzyıl)
  • Nikoloz Sionis Dekanozi (18. yüzyıl)
  • Nikoloz Onikaşvili (18. yüzyıl)
  • Erasti Turkestanişvili (18. yüzyıl)
  • Onana Mdivani (18. yüzyıl)
  • İoane Pentelaşvili (18. yüzyıl)
  • Goderdzi Piralişvili (18. yüzyıl)
  • Çaçikaşvili ailesi (18.-19. yüzyıllar)
  • Alexander Sulhanişvili (19. yüzyıl)
  • Laşa Kintsuraşvili (çağdaş)
  • Levan Çaganava (çağdaş)
  • Lile Çhetiani (çağdaş)
  • Nina Sublatti (çağdaş)

Galeri

"წყალობითა მღუთისათა ჩვენ იესიან დავითიან სოლომანიან ბაგრატოვანმან ძემან ცხებულის მეფის თეიმურაზისამან მეორე ირაკლი მეფემან საქართველოისამან ქართლისა კახეთისა.."
"Tanrının insafıyla biz İsa, Davut, Süleyman, Bagrationilerin II. Teimuraz'ın oğlu ve II. Erekle Gürcistan Kralı, Kartli, Kakheti.."

Kaynakça

  1. ^ "ქართველ მხატვარ-კალიგრაფთა კავშირი". 27 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2015. 
  2. ^ "ქართული კალიგრაფია". 12 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2015. 
  3. ^ "Gürcü kaligrafisi hakkında". 14 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2015. 
  4. ^ "Tflis kaligrafi festivali". 7 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2015. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kutaisi</span> Gürcistanın yasama başkenti ve en kalabalık üçüncü şehri

Kutaisi, Gürcistan'da İmereti Bölgesi'nde yer alan dünyanın en eski sürekli yerleşim yerlerinden biri ve geleneksel olarak başkent Tiflis'ten sonra Gürcistan'ın en büyük ikinci ve en kalabalık üçüncü şehridir. Tiflis'in 221 kilometre batısında, Rioni Nehri üzerinde yer alır. İmereti Bölgesi'nin merkezidir ve nüfusu 147.635'dir (2014).

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Krallığı</span> Orta Çağda kurulmuş Gürcü krallığı

Gürcistan Krallığı ya da Gürcü İmparatorluğu, Orta Çağ'da kurulmuş olan Gürcü devleti. Gürcistan pek çok alanda, Altın Çağ olarak adlandırılan dönemi bu krallık zamanında yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">V. Giorgi</span> 1299-1302 ve 1314-1346 arası Gürcistan Kralı

V. Giorgi 1299 – 1302 ve yeniden 1314 – 1346 yılları arasında hüküm sürmüş olan Bagrationi Hanedanına mensup Gürcü Krallığı hükümdarı. Esnek ve uzak görüşlü bir hükümdar olarak ülkesinde neredeyse yüzyıl süren Moğol İmparatorluğu egemenliğine son verecek ve krallığının yeniden eski gücüne kavuşmasını sağlayacaktır.

<span class="mw-page-title-main">İmereti Krallığı</span>

İmereti Krallığı 1258-1330 ve 1446-1810 yılları arasında Gürcistan Krallığı dağıldığında ortaya çıkan krallıktır. Gürcistan ve Kafkasların Moğollar tarafından istilası döneminde Moğol boyunduruğuna başkaldıran VI. Davit Narin’in batıya çekilerek burada İlhanlı egemenliğinden bağımsız şekilde ilan ettiği krallık olarak 1258-1330 yılları arasında varolmuştur. İmereti Krallığının başkenti Kutaisi olmuştur. Bu dönemde başkent Tiflis Moğol işgali altında olmuş ve Gürcü kralları Moğollar tarafından onaylanarak atanmıştır. Moğollara karşı Gürcü halkının isyanlarına bölgeden destek verilmiştir. Krallık, V. Giorgi döneminde Moğolların ülkeden atılmasıyla yeniden Gürcü Krallığıyla birleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kartli Krallığı</span>

Kartli Krallığı Batı Gürcistan'ın Kartli bölgesinde başkenti Tiflis olan Geç Orta Çağ / Yakın Çağ Gürcü monarşisidir. 1478 yılında Gürcistan Krallığı'nın dağılma süreciyle ortaya çıkmış ve Bagrationi Hanedanı'nın Kahetili kolunun başarısı sayesinde 1762 yılında komşusu Kaheti Krallığı ile birleşene dek varlığını sürdürmüştür. Bu dönemin çoğunda krallık Safevi hanedanlıklarının vasalıydı ancak belirli aralıklarla özellikle 1747 yılından sonra bağımsızlığını sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Parhali Manastırı</span> Gürcü Ortodoks Manastırı

Parhali Manastırı, tarihsel Tao bölgesinde, Türkiye'nin Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı Altıparmak köyünde bulunan Gürcü Ortodoks manastırıdır. 9-10. yüzyıllarda inşa edilen manastır yapı topluluğundan ana kilise ile iki şapel günümüze ulaşmıştır. Parhali kelimesi Türkçede Barhal biçimini almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Samtavro Manastırı</span>

Samtavro Transfigurasyon Ortodoks Kilisesi ve Mtsheta, Gürcistan'daki Aziz Nino Rahibe Manastırı, İberia Kralı III. Mirian tarafından 4. yüzyılda inşa edilmiştir. Kilise 11. yüzyılda Kral I. Giorgi ve Katolikos-Patrik Melkisedek tarafından yeniden inşa edilmiştir. Ünlü Gürcü keşiş Gabriel, Samtavro Kilisesi'nin bahçesinde gömülüdür.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan'ın Altın Çağı</span>

Altın Çağ ya da Gürcistan'ın Altın Çağı, Geç Orta Çağ döneminde, Gürcistan Krallığı'nın 11. yüzyılın sonundan 13. yüzyıla değin dönemine verilen addır. Bu dönemde Gürcistan'ın gücü ve gelişmesi zirveye ulaşmıştır. Bunun dışında askeri başarılarla ülke sınırlarının genişlemesi, Gürcü mimarisinin, resim sanatının ve edebiyatının gelişmesine olanak sağlamıştır. Bu dönemdeki kilise sanatı ve din dışı edebiyat eserlerinin pek çoğu günümüze ulaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Giorgi Kazbegi</span>

Giorgi Kazbegi, Rus ordusunda görev yapmış Gürcü general ve coğrafyacıdır. Tao-Klarceti ve Lazeti bölgelerine 1874 yılında yaptığı seyahatın günlükleriyle tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Opiza Manastırı</span>

Opiza Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Opiza olan Bağcılar köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü manastırıdır.

<span class="mw-page-title-main">Akura Kilisesi</span> manastır

Akura Aziz Davit Kilisesi Doğu Gürcistan'ın Kaheti bölgesindeki bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks manastırıdır. Stilistik olarak 9. yüzyıla tarihlenen yapı, On Üç Süryani Babadan biri olan Aziz Davit Gareca'ya adanmış üç nefli bir bazilikadır. Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hahuli Manastırı</span> tarihsel Gürcistan’ın güneybatı kesiminde, Tao bölgesinde orta çağ Gürcü Ortodoks manastırı

Hahuli Manastırı, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Hahuli olan Bağbaşı köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü dinsel yapılar topluluğudur. 10. yüzyılda kurulmuş olan manastırın ana kilisesi 19. yüzyılda camiye dönüştürülmüş ve adına da "Taş Cami" denmiştir.

I. Giorgi Dadiani 13. yüzyılın sonlarından öldüğü tarihe kadar Megrelya'nın eristaviliğini ("dük") yapmış Dadiani hanedanı üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Ude</span>

Ude, Gürcistan’da, Adigeni Belediyesi’nde bir köydür. Ahaltsihe Havzası'nın güneyinde, deniz seviyesinden 940 metre yükseklikte yer alır. Adigeni kasabasına 14 km uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mtatsminda Panteonu</span>

Mtatsminda Panteonu, Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te, Mtatsminda tepesindeki panteondur. Gürcü yazarların ve toplum adamlarının toprağa verildiği bu mezarlık, Gürcü Yazarlar ve Toplum Adamları Mtatsminda Panteonu olarak da bilinmektedir. Mezarlık Mama Davit Manastırı etrafında yer alır. Tiflis kentinde, Didube Panteonu'ndan sonraki ikinci panteon olan Mtatsminda Panteonu'nun kuruluş fikri, 1915 yılında, Gürcü şair ve yazar Akaki Tsereteli'nin toprağa verildiği günlerde ortaya çıktı. Ne var ki panteon ancak 1929 yılında açılabildi. Bugün burada 53 mezar bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İoane Petritsi</span>

İoane Petritsi, Çimçimeli İoane olarak da bilinir, 11-12. yüzyılda yaşamış Yeni Platoncu Gürcü filozofudur. Bizans İmparatorluğu ve Gürcistan Krallığı'nda özellikle Proklos'tan yaptığı çevirilerle tanınır. Stanford Encyclopedia of Philosophy, Petritsi'yi "en önemli Gürcü ortaçağ filozofu" ve "en çok okunan Gürcü filozof" olarak tanımlamıştır.

Gürcistan kültürü, ülkenin uzun tarihi ile beraber gelişmiş, Gürcü dili ve alfabesi üzerine dayanan güçlü bir edebiyat geleneği ve eşsiz bir ulusal kültür barındırmaktadır. Bu özelliği güçlü bir ulusal kimlik sağlayarak tarih boyunca tekrarlanan yabancı işgali ve asimilasyon çabalarına rağmen Gürcü kimliğinin korunmasına yardımcı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Parhali İncili</span>

Parhali İncili, Artvin ilinin Yusufeli ilçesinde bulunan Parhali Manastırı'na ait elyazması Gürcüce iki İncil'in ortak adıdır.

<span class="mw-page-title-main">İviron Manastırı</span>

İviron Manastırı, Yunanistan'ın kuzeyinde Aynaroz'da bulunan bir tarihi Gürcü, Doğu Ortodoks manastırıdır.

<span class="mw-page-title-main">On üç Süryani Peder</span>

On Üç Süryani Peder, Gürcü kilise geleneğine göre, 6. yüzyılda ülkede Hristiyanlığı güçlendirmek için Mezopotamya'dan Gürcistan'a gelen bir grup manastır misyoneriydi. Gürcü kilise tarihçileri tarafından birkaç manastırın ve zaviyenin kurulması ve Gürcistan'daki münzevi hareketin başlatılmasıyla anılıyorlar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.