İçeriğe atla

Günlük yaşam aktiviteleri


Günlük yaşam aktiviteleri(GYA), sağlık hizmetlerinde insanların günlük öz bakım aktivitelerini ifade etmek için kullanılan bir terimdir. Sağlık çalışanları, bir ölçüm olarak genellikle bir bireyin günlük yaşam becerilerini gerçekleştirme yeterliliğine veya yetersizliğine bakarlar. Günlük yaşam aktiviteleri yani GYA kavramı ilk olarak 1950'lerde Sidney Katz ve ekibi tarafından Cleveland, Ohio'daki Benjamin Rose Hastanesinde önerildi. GYA kavramı, o zamandan beri çeşitli araştırmacılar tarafından düzenlenmiş ve geliştirilmiştir.[1] 1969'da bağımsız yaşamı destekleyen faaliyetleri daha kapsayıcı olması için Lawton ve Brody, araçsal günlük yaşam aktiviteleri kavramını (IADL'ler) geliştirdiler.[2] Günlük yaşam aktivitelerinde sıkıntı yaşayan gruplar genellikle yaşlılar veya yetersizliğe sahip bireylerdir.[3] Bu yüzden Gereksinimlerin karşılanması için bakıma ihtiyaç duyarlar.

Günlük yaşam aktiviteleri arasında yemek yeme, banyo yapma, giyinme, çalışma, ev işleri, tuvalet temizliği ve boş zaman kullanımı yer alır.[4]

GYA'lar, bebeklikten başlayarak edinilen temel öz bakım becerileri ve ergenlik boyunca öğrenilen araçsal becereiler olarak sınıflandırılır.[5] Temel GYA'ları gerçekleştiremeyen bir kişi, daha düşük yaşam kalitesine sahip olabilir ve mevcut yaşam koşullarında güvensiz olabilir; bu nedenle başka kişilerin veya mekanik cihazların yardımına ihtiyaç duyabilirler.[6] GYA'lara yardımcı olacak araçlara örnek olarak elektrikli kaldırma koltukları, küvet ve rampa merdivenler örnek verilebilir.

Temel

Temel Günlük yaşam aktiviteleri, aşağıdaki kişisel bakım becerilerinden oluşur:[7]

  • Banyo ve duş
  • Kişisel hijyen ve bakım (fırçalama/tarama/saç şekillendirme dahil)
  • Pansuman
  • Tuvalet hijyeni (tuvalete gitme, kendini temizleme ve tekrar kalkma)
  • Yürüme, yatağa girip çıkma ve bir sandalyeye oturup kalkma
  • kendi kendine beslenme (pişirme çiğneme veya yutma dahil değil)

Kaynakça

  1. ^ Noelker. "Sidney Katz, MD: A New Paradigm for Chronic Illness and Long-Term Care". The Gerontologist. 54 (1): 13-20. doi:10.1093/geront/gnt086. PMID 23969255. 
  2. ^ "Assessment of Older People: Self-Maintaining and Instrumental Activities of Daily Living1". The Gerontologist. 9 (3_Part_1): 179-186. 1 Ekim 1969. doi:10.1093/geront/9.3_Part_1.179. ISSN 0016-9013.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  3. ^ "Activities of Daily Living Evaluation." Encyclopedia of Nursing & Allied Health. ed. Kristine Krapp. Gale Group, Inc., 2002. eNotes.com. 2006.Enotes Nursing Encyclopedia 27 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Accessed on: 11 Oct, 2007
  4. ^ "MedicineNet.com Medical Dictionary". 25 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2022. 
  5. ^ "What are ADLs & IADLs?". Better Health While Aging (İngilizce). 13 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2021. 
  6. ^ "Activities of Daily Living", StatPearls, Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, 2021, PMID 29261878, 22 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 9 Eylül 2021  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  7. ^ "Consideration of Function & Functional Decline". Current Diagnosis and Treatment: Geriatrics, Second Edition. New York, NY: McGraw-Hill. 2014. ss. 3-4. ISBN 978-0-07-179208-0.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dört Halife</span>

Dört Halife ya da Râşid Halifeler; Sünnilik'te Râşid halifeler, doğru yola yönlendirilen ve doğru bir model olduğu kabul edilen halifelerdir. Bazıları bu kategoriye Muhammedin torunu Hasan'ın 6 aylık hilafetini de sokarlar. İslam peygamberi Muhammed'in ölümünden sonra ümmete önderlik eden ilk dört halifedir:

<span class="mw-page-title-main">Birleşik Krallık tarihi</span> Büyük Britanya tarihi

Birleşik Krallık tarihi, 18. yüzyılın başlarında Birlik Antlaşması ve Birlik Yasaları ile başlar. Birleşik Krallık'ın çekirdeği, 1707'de İngiltere ve İskoçya krallıklarının siyasi birliği yoluyla Büyük Britanya adlı yeni bir üniter devletin kurulmasıyla oluştu. Tarihçi Simon Schama, bu yeni Büyük Britanya devleti hakkında şunları söylemiştir:

Düşmanca bir birleşme olarak başladı, ancak dünyanın en güçlü ve sağlam birliğine dönüştü... Bu Avrupa tarihindeki en hayret verici dönüşümlerden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Cinsel taciz</span>

Cinsel taciz, cinsel iyilik karşılığında istenmeyen ve uygunsuz ödül vaatleri dahil olmak üzere, açık veya örtülü cinsel imaların kullanılmasını içeren bir taciz türüdür. Cinsel taciz, sözlü ihlallerden cinsel istismara veya saldırıya kadar bir dizi eylemi içerir. Taciz işyeri, ev, okul veya dini kurumlar gibi birçok farklı sosyal ortamda meydana gelebilir. Tacizciler veya kurbanlar herhangi bir cinsiyetten olabilir.

<span class="mw-page-title-main">İslam'da kadın</span> İslam toplumlarında kadının yeri

Müslüman kadınların deneyimleri farklı toplumlarda ve aynı toplum içinde büyük farklılıklar gösterir. Ortak yönleri ise, hayatlarını değişen derecelerde etkileyen, aralarındaki geniş kültürel, sosyal ve ekonomik farklılıklar arasında köprü kurmaya hizmet edebilecek ortak bir kimlik veren İslam dinine bağlılıklarıdır.

Uzmanlık, bir veya daha fazla alanda üstün performans gösterme olarak tanımlanır. Bir alanda uzman olan kişi bu alanın gerektirdiği becerilere ve bilgilere sahip olan kişidir. Uzmanlık, uzmanları acemilerden ve ilgili alandaki daha az deneyimli kişilerden ayıran özellikler, beceriler ve alanın bilgisi ile ilgilidir. Bilişsel psikoloji için önemli bir çalışma alanıdır. Literatürde müzik, satranç, spor gibi alanlardaki uzmanlıkla ilgili çalışmalar yapılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Rus kültürü</span>

Rus kültürü milletin tarihi, coğrafi konumu ve engin genişliği, dini ve sosyal gelenekleri ve Batı etkisi ile oluşturulmuştur. Rus yazarlar ve filozoflar Avrupa düşüncesinin gelişmesinde önemli bir rol oynamışlardır. Ruslar ayrıca klasik müziği, baleyi, sporu, resmi, ve sinemayı da büyük ölçüde etkilemişlerdir. Rus ulusu ayrıca bilim ve teknolojiye ve uzay araştırmalarına öncü katkılarda bulunmuştur.

Döngü diüretikleri, böbrekte Henle kulpunun kalın çıkan kolu boyunca Na-K-Cl kotransporterine etki eden diüretiklerdir. Esas olarak tıpta konjestif kalp yetmezliği veya kronik böbrek hastalığına bağlı hipertansiyon ve ödem tedavisinde kullanılırlar. Normal böbrek fonksiyonu olan hastalarda tiyazid diüretikleri daha etkili iken, böbrek fonksiyonu bozuk hastalarda kıvrım diüretikleri daha etkilidir.

<i>Reuben, Reuben</i>

Reuben, Reuben, Robert Ellis Miller tarafından yönetilen ve Tom Conti, Kelly McGillis, Roberts Blossom, Cynthia Harris ve Joel Fabiani'nin oynadığı 1983 yapımı komedi-drama filmi.

Jingoizm, bir ülkenin kendi ulusal çıkarları olarak tanımladığı şeyleri, barışçıl yöntemler yerine tehdit veya fiili güç kullanarak savunmak gibi saldırgan ve proaktif bir dış politika tercih eden milliyetçilik türüdür. Halk dilinde şovenizm, önyargılı birinin kendi ülkesini diğer ülkelerden üstün gören aşırı milliyetçiliktir.

"Give No Fxk" Amerikalı hip hop üçlüsü Migos'un Amerikalı rapçiler Travis Scott ve Young Thug'ın vokallerini içeren ve 14 Şubat 2020'de yayınlanan bir şarkısıdır. Şarkı ilk olarak 2019'da Travis Scott'ın Astroworld Festivali sırasında canlı olarak çıkış yaptı. Single'ın yayınlanmasından günler önce, kapak resmi ve şarkının bir snippet'i, Migos'tan Quavo tarafından Instagram'da tanıtıldı.

<span class="mw-page-title-main">Park Sol-mi</span>

Park Sol-mi Güney Koreli oyuncudur.

<span class="mw-page-title-main">Drag king</span>

"Drag king"ler çoğunlukla erkeksi drag giysileri giyen ve bireysel veya grup rutininin bir parçası olarak erkek cinsiyet klişelerini kişileştiren kadın performans sanatçılarıdır. Tipik bir drag gösterisi, dans, oyunculuk, stand-up komedi ve şarkı söylemeyi, canlı veya önceden kaydedilmiş parçalarla dudak senkronizasyonunu içerebilir. Drag kralları genellikle abartılı bir şekilde maço erkek karakterler olarak oynarlar, inşaat işçileri ve rapçiler gibi marjinalleştirilmiş erkeklikleri tasvir ederler ya da Elvis Presley, Michael Jackson ve Tim McGraw gibi erkek ünlüleri taklit ederler.

<span class="mw-page-title-main">Verily</span>

Verily Life Sciences ya da kısaca Verily (eski adıyla Google Life Sciences;, Alphabet Inc. bünyesinde bulunan, sağlık sektörü ve biyoteknoloji araştırmalarına odaklanmış şirket. Şirket, 10 Ağustos 2015'te Sergey Brin tarafından Alphabet Inc. çatısı altında bağımsız bir kuruluş olacağı açıklanana kadar Google'ın araştırma birimi Google X'in bünyesinde çalışmalarını sürdürüyordu. Şirketin yeniden yapılanma süreci 2 Ekim 2015 tarihinde tamamlandı. 7 Aralık 2015'teki ad değişikliği sonrasında Google Life Sciences, varlığına Verily olarak devam etti.

<span class="mw-page-title-main">Belle Delphine</span>

Mary-Belle Kirschner, profesyonel olarak Belle Delphine olarak bilinen Güney Afrika doğumlu bir İngiliz İnternet ünlüsü, pornografik aktris, model ve YouTuber'dır.

Judith Lewis Herman, ensest ve travmatik stresin anlaşılması ve tedavisine odaklanan Amerikalı psikiyatrist, araştırmacı, öğretmen ve yazardır.

EUobserver, 2000 yılında Brüksel merkezli EUobserver.com ASBL kuruluşu tarafından başlatılan bir Avrupa çevrimiçi gazetesidir.

Mia Nicolai, Hollandalı şarkıcı. 2023 Eurovision Şarkı Yarışması'nda Hollanda'yı Dion Cooper ile birlikte temsil etmesi planlanıyor.

<span class="mw-page-title-main">Servikal polip</span>

Bir servikal polip, servikal kanalın yüzeyinde yaygın olarak görülen iyi huylu bir polip veya tümördür. Düzensiz adet kanamasına neden olabilirler, ancak genellikle semptom göstermez denilmekle beraber vajinal akıntı gibi kronik jinekolojik problemler anamnezde vardır. Tedavi, polipin cerrahi müdahale ile (polipektomi) çıkarılmasından oluşur ve prognoz genellikle iyidir. Servikal poliplerin yaklaşık %1'i kansere yol açabilecek neoplastik değişiklik gösterecektir. Menarş sonrası, hamile olan premenopozal kadınlarda en sık görülürler.

Alkolik polinöropati, vücuttaki periferik sinirlerin aynı anda arızalandığı nörolojik bir hastalıktır. Hem duyusal hem de motor sistem nöronlarındaki aksonal dejenerasyonla tanımlanır ve başlangıçta vücuttaki en uzun aksonların uzak uçlarında meydana gelir. Bu sinir hasarı kişinin önce ayaklarda ve ellerde, daha sonra merkeze doğru ilerleyen ağrı ve motor güçsüzlük yaşamasına neden olur. Alkolik polinöropatiye öncelikle kronik alkolizm neden olur; ancak vitamin eksikliklerinin de gelişmesine katkıda bulunduğu bilinmektedir. Bu hastalık tipik olarak bir çeşit beslenme eksikliği olan kronik alkoliklerde ortaya çıkar. Tedavi besin takviyesi, ağrı yönetimi ve alkolden uzak durmayı içerebilir.

<span class="mw-page-title-main">Yardımcı teknoloji</span> engelli insanlar için cihazlar

Yardımcı teknoloji (AT), engelli insanlar ve yaşlılar için kullanılan bir terimdir. Bu teknoloji, günlük yaşam aktivitelerini (GYA'lar) bağımsız olarak gerçekleştirmekte zorluk çeken bireylerin yaşam kalitesini artırmayı amaçlar. GYA'lar, tuvalet kullanımı, hareketlilik, yemek yeme, banyo yapma, giyinme, kişisel bakım ve cihaz bakımını içerir. Yardımcı teknoloji, bu aktiviteleri gerçekleştirmede yaşanan zorlukları azaltabilir veya ortadan kaldırabilir.