İçeriğe atla

Güney Çin Denizi toprak anlaşmazlıkları

Güney Çin Denizi'ndeki toprak talepleri
Güney Çin Denizi talepleri ve anlaşmaları
Spratly Adaları'ndaki farklı millî keşif kollarının haritası

Birçok farklı egemen devlet, Güney Çin Denizi bölgesinde birbiriyle çelişen ada ve deniz toprağı taleplerinde bulunmaktadır. Bu devletler Brunei, Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC), Tayvan (Çin Cumhuriyeti/ÇC), Endonezya, Malezya, Filipinler ve Vietnam. Her sene tahminen 3,37 trilyon ABD doları değerinde küresel ticaret,[1] yani toplam küresel deniz ticaretinin üçte biri,[2] Güney Çin Denizi'nin içinden geçmektedir. Çin'in enerji ithalatının %80'i ve Çin'in toplam ticaretinin %39,5'i Güney Çin Denizi'nin içinden geçer.[1]

Anlaşmazlık, Spratly Adaları, Paracel Adaları, Scarborough Sığlığı ve Tonkin Körfezi'nin farklı sınırları dahil olmak üzere birçok farklı ada, resif ve diğer özellik kapsamaktadır. Endonezya Natuna Adaları [en] yakınlarındaki sular, birçok gözlemci tarafından Güney Çin Denizi'nin bir parçası olarak kabul edilmese de bunun gibi diğer alanlar üzerinde de anlaşmazlıklar mevcuttur.[3] Bu taleplerin başlıca motivasyonları denizcilik stok hakları, Güney Çin Denizi'nin farklı alanlarındaki deniz yatağında duran ham petrol ve doğalgaz rezervlerinin keşfi ve potansiyel kullanımı ve önemli nakliye şeritleri üzerindeki stratejik kontroldür. Henüz sürmekte olan bu anlaşmazlıkların gemi trafiğine çıkarttığı sorunlar nedeniyle deniz güvenliği [en] de önemli bir sorun teşkil etmektedir.[4]

2013 yılında ÇHC, Spratly ve Paracel Adaları bölgesinde adalar inşa etmeye başladı.[5] Reuters'a göre, başta Vietnam ve Filipinler olmak üzere farklı devletler Güney Çin Denizi'nde uzun zamandan beri adalar inşa etmekte. Çin, ada inşa etmek konusunda diğer ülkelere göre geç başlamış olsa da bu çabalarını benzeri görülmemiş bir ölçekte gerçekleştirmektedir: 2014 ilâ 2016'da Çin, tüm diğer ülkelerin tarih boyunca inşa ettikleri tüm adaların toplamını aşan yeni ada yüzeyi oluşturdu ve Güney Çin Denizi bölgesinde toprak taleplerinde bulunan diğer devletlerden farklı olarak kendi adalarının bir tanesine askerî teçhizat da yerleştirdi.[6] Amerika'nın Sesi'nin 2019 yılından bir makalesine göre, Vietnam'ın da ada inşası faaliyetlerinde bulunmasına rağmen, Çin'e kıyasla az oranda uluslararası eleştiriye uğramış, hatta Vietnam'ın ada inşa projesi bir savunma duruşu olarak algılanıp uluslararası cemiyetten destek görmektedir.[7]

Çin'in Güney Çin Denizi'ndeki eylemleri kendi "salam dilimleme [en]"/"lahana sarma [en]" stratejilerinin bir parçası olarak nitelendirilmiştir[8][9] ve 2015'ten beri ABD, Fransa, Birleşik Krallık ile diğer devletler bu bölgede "navigasyon özgürlüğü [en]" operasyonları gerçekleştirmektedir.[10] Temmuz 2016'da Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi'nin VII. Ek Maddesi uyarınca bir araya getirilmiş bir tahkim mahkemesi, "Philippines v. China [en]" adlı bir tahkim davasında ÇHC'nin deniz toprağı talepleri aleyhine hüküm sürdü.[11] Mahkeme, adaların sahipliği ya da deniz sınırları hakkında hüküm vermedi.[12][13] Hem ÇHC hem de Tayvan, mahkemenin meşruluğunu reddetti ve bütün sorunun diğer talepçilerle girilen ikili müzakerelerle çözülmesi gerektiğini ısrar etti.[14] 17 Eylül 2020 tarihinde Fransa, Almanya ile Birleşik Krallık, Philippines v. China hükmünü tanıyan ve Çin'in taleplerine meydan okuyan ortak bir note verbale paylaştı.[15] Ocak 2022'de Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı, Çin'in Güney Çin Denizi'ndeki taleplerini "yasadışı" olarak nitelendirdi.[16]

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta Territorial disputes in the South China Sea ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

Kaynakça

  1. ^ a b "How much trade transits the South China Sea?". China Power (İngilizce). 2 Ağustos 2017. 8 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2019. 
  2. ^ "Review of Maritime Transport 2018" (PDF). United Nations Conference on Trade and Development. 12 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Mayıs 2019. 
  3. ^ Keck, Zachary (20 Mart 2014). "China's Newest Maritime Dispute". The Diplomat. 28 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2015. 
    *Vaswani, Karishma (19 Ekim 2014). "The sleepy island Indonesia is guarding from China". 21 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2014. 
    *R.C. Marshall, Andrew (25 Ağustos 2014). "Remote, gas-rich islands on Indonesia's South China Sea frontline". Reuters. 12 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2015. 
  4. ^ Maritime Security - A comprehensive Guide for Shipowners, Seafarers and Administrations. Livingston: Witherby Publishing Group and the International Chamber of Shipping. 2021. s. 13. ISBN 9781913997014. 
  5. ^ "China Island Tracker". Asia Maritime Transparency Initiative. 4 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2019. 
  6. ^ Johnson, William (11 Mayıs 2016). "Everything you need to know about the South China Sea conflict - in under five minutes". Reuters (İngilizce). 27 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2020. 
  7. ^ "Vietnam Quietly Builds Up 10 Islands in South China Sea". Voice of America (İngilizce). April 2019. 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2020. 
  8. ^ Chatterji, SK (22 Ekim 2020). "Wider connotations of Chinese 'salami slicing'". Asia Times. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2021. 
  9. ^ "China's Expanding Cabbage Strategy". The Diplomat. 29 Ekim 2014. 19 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2022. 
  10. ^ Freund, Eleanor. "Freedom of Navigation in the South China Sea: A Practical Guide". Belfer Center for Science and International Affairs, Harvard Kennedy School. 4 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2019. 
  11. ^ The South China Sea Arbitration (The Republic of the Philippines v. The People's Republic of China) 12 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., PCA Press Release, 12 July 2016
  12. ^ "PCA Press Release: The South China Sea Arbitration (The Republic of the Philippines v. The People's Republic of China) | PCA-CPA". pca-cpa.org. 12 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2016. 
  13. ^ Perlez, Jane (12 Temmuz 2016). "Tribunal Rejects Beijing's Claims in South China Sea". The New York Times. ISSN 0362-4331. 13 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2016. 
  14. ^ David Tweed; Ting Shi (12 Temmuz 2016). "China's South China Sea Claims Dashed by Hague Court Ruling". Bloomberg.com. Bloomberg. 20 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2016. 
  15. ^ "France, Germany, UK recognize PH win vs. China in South China Sea row". CNN Philippines. 18 Eylül 2020. 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2022. 
  16. ^ "US report finds Beijing 'unlawfully claims sovereignty' in South China Sea". Hong Kong Free Press. 13 Ocak 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çin</span> Doğu Asyada bir ülke

Çin, resmî adıyla Çin Halk Cumhuriyeti (Çince:

<span class="mw-page-title-main">Tayvan</span> Doğu Asyada bir ülke

Tayvan ya da resmî adıyla Çin Cumhuriyeti, Tayvan Adası ile Penghu, Kinmen, Matsu ve bazı diğer adacıklarda yerleşik bir Doğu Asya ada ülkesi. Tayvan resmî olarak, Çin'i yöneten Çin Komünist Partisi'ni Çin anakarasında işgalci güç olarak kabul eder. 1949 yılından günümüze kadar sık sık Çin Halk Cumhuriyeti ile olan rekabetiyle gündeme gelen Tayvan yönetimi, Çin anakarasında kontrol ve yönetim hakkı iddia ederek kendini gerçek Çin olarak tanımlar.

<span class="mw-page-title-main">Çin Halk Kurtuluş Ordusu</span> Çin Halk Cumhuriyetinin askeri gücü

Çin Halk Kurtuluş Ordusu, Halk Kurtuluş Ordusu (PLA), Çin Komünist Partisi'nin (ÇKP) silahlı kanadı ve Çin Halk Cumhuriyeti'nin başlıca askeri gücüdür. PLA beş hizmet kolundan oluşur: Kara Kuvvetleri, Deniz Kuvvetleri, Hava Kuvvetleri, Roket Kuvvetleri ve Stratejik Destek Kuvvetleri. Merkezi Askeri Komisyon'un (CMC) liderliği altındadır ve başkanı başkomutan olarak görev yapmaktadır.

Çinliler ; çoğunlukla soy, etnisite, uyrukluk, vatandaşlık veya diğer bağlılık vasıtasıyla Çin ile ilişkili çeşitli kişiler veya gruplardır.

<span class="mw-page-title-main">Güney Çin Denizi</span> deniz

Güney Çin Denizi. Çin'in güneyinde bir kapalı deniz. Büyük Okyanus'a bağlıdır. Sınırlarını batıdan Malakka Boğazı, doğudan Tayvan Boğazı çizer. Malakka Boğazı ile Hint Okyanusu'ndan ayrılır.

<span class="mw-page-title-main">Guangdong</span> Güney Çin denizi kıyısında bulunan, Çinin en kalabalık eyaleti.

Guangdong, Güney Çin'de, Güney Çin Denizi'nin kuzey kıyısında Çin'in 23 eyaletinden (sheng) biridir. Eyalet başkenti Guangzhou'dur. Toplam yaklaşık 179,800 km2 (69,421 sq mi), alanda 126,84 milyon nüfusuyla Guangdong, Çin'in en kalabalık eyaleti ve bölgeye göre 15'inci en büyük ve aynı zamanda dünyanın en kalabalık üçüncü ülke alt bölümüdür.

<span class="mw-page-title-main">Hainan</span>

Hainan Çin'in en küçük eyaletidir. Eyalet takımadalar halinde 200'den fazla ada içerir. Alanı 33.920 km²'dir. Başkenti ve en büyük şehri Haikou'dur. Nüfusu 8.180.000 'dir.

Çin'in eyaletleri, Çin'in en üst düzey idari bölümleridir. Toplam 34 adet eyalet düzeyi bölüm bulunmakta olup bunlardan 23'ü eyalet, dördü doğrudan yönetilen şehir, beşi özerk bölge ve ikisi özel idarî bölgedir.

<span class="mw-page-title-main">Sansha</span>

Sansha, Çin'in Hainan eyaletinde bulunan bir il düzeyi şehirdir. Şehir, 24 Temmuz 2012 tarihinde il düzeyi şehir olarak kurulmuş olup Spratly Adaları, Paracel Adaları ve Macclesfield Kümesi ve diğer gruplandırılmamış adacıklar dahil olmak üzere Güney Çin Denizi'ndeki çeşitli ada grupları ve denizaltı atollerinden oluşmaktadır. Şehrin nüfusu 2013 yılı itibarı ile 1,443'tür.

<span class="mw-page-title-main">Taiping Adası</span>

Taiping Adası diğer adıyla Itu Aba Adası, Güney Çin Denizi'nde doğal olarak oluşan Spratly Takım Adaları'nın en büyüğü. Ada siyasi olarak Tayvan tarafından yönetilmekle birlikte, Çin, Filipinler ve Vietnam ada üzerinde hak iddia etmektedir. Ada 21 ile 35 santigrat derece arasında değişen sıcaklık ile, tropikal bir iklime sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Hainan Boğazı</span>

Hainan Boğazı, Güney Çin'de Leizhou Yarımadası ile Hainan Adası arasında bulunan bir boğazdır. Boğaz, batıda Tonkin Körfezi'ni doğudaki Güney Çin Denizi'ne bağlamaktadır.

Üçüncü Ming imparatorunun adını taşıyan Yongle Mavi Çukuru olarak da bilinen Ejder Çukuru, 300,89 metre (987,2 ft) derinliği ile dünyadaki bilinen en derin mavi çukurdur. Paracel Adaları'ndaki Discovery Resifi'nin yaklaşık 25 kilometre (16 mi)güneyinde yer almaktadır. Mavi çukurlar, yukarıdan bakıldığında belirgin bir mavi renk oluşturur. Karakteristik olarak sadece onlarca metre derinliğindedirler.

<span class="mw-page-title-main">Çampa</span>

Çampa, yaklaşık olarak MS 2. yüzyıldan Minh Mạng yönetimindeki Vietnam İmparatorluğu tarafından ilhak edildiği 1832'ye kadar bugün orta ve güney Vietnam kıyılarında uzanan bağımsız bir krallıktı.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Litvanya ilişkileri</span>

Çin-Litvayna ilişkileri, Çin Halk Cumhuriyeti ile Litvanya Cumhuriyeti devletleri arasındaki ikili ilişkileri kapsar. İki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler 14 Eylül 1991 tarihinde kuruldu. Çin'in Vilnius'ta bir maslahatgüzarı var; Litvanya ise Pekin'deki büyükelçiliğini 2021 yılı Aralık ayında kapattı. Bunun dışında Litvanya'nın Hong Kong'da oturan ve Hong Kong ile Makao özel idari bölgelerindeki temsilcisi olarak çalışan bir fahri konsolosu var.

<span class="mw-page-title-main">Freedomland</span> Mikroulus

Freedomland Özgür Bölgesi, Güney Çin Denizi'ndeki Spratly Adaları bölgesinde Tomás Cloma tarafından kurulan bir mikroulustur.

<span class="mw-page-title-main">Pratas Adaları</span> Tayvana bağlı ada

Pratas Adaları, Doğu Çin Denizi'nde Tayvan tarafından yönetilen ve Çin tarafından hak iddia edilen bir takımadadır. Adalar, Doğu Çin Denizi'nin kuzeyinde, Hong Kong'un 310 km güneydoğusunda yer almaktadır. 240 hektarlık yüzölçümü ile Güney Çin Denizi Adaları arasındaki en büyük adadır.

<span class="mw-page-title-main">Dokuz çizgili hat</span>

Dokuz çizgili hat, Çin (Çin) tarafından Güney Çin Denizi'ndeki toprak iddiaları için kullanılan belirsiz sınır çizgisidir. Hat, Güney Çin Denizi'ndeki tartışmalı bölge Paracel Adaları, Spratly Adaları ve Pratas Adaları ve Vereker Bankası, Macclesfield Bankası ve Scarborough Sığlığı dahil olmak üzere çeşitli diğer alanları içermektedir. Bu hak iddiaları, Çin'in "Büyük Kum Seddi" olarak bilinen arazi ıslah alanını kapsamaktadır. Belirsiz iddialar 1947'de kamuoyuna açıklamış olmasına rağmen, ne Çin Halk Cumhuriyeti ne de Çin Cumhuriyeti (Tayvan) günümüze kadar bölge hakkında resmi ve özel olarak tanımlanmış bir talepte bulunmadı.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Japonya ilişkileri</span>

Çin-Japonya ilişkileri, Çin ile Japonya arasındaki ikili ilişkilerdir. İki ülke birbirinden coğrafî olarak Doğu Çin Denizi tarafından bölünmektedir. Tarih boyunca Japon dili, mimarisi, kültürü, mutfağı, dini, felsefesi ve hukuku derin bir Çinlileşme geçirdi. 19. yüzyılın ortasındaki Perry keşif seferi ile Japonya'nın Batı dünyası ile ticarî ilişkilere girmeye zorlanmasının ardından Japonya, 1868 yılı Meiji Restorasyonu boyunca kendisini etkin bir Batılılaşma sürecinden geçirtti ve Çing Hanedanı yönetimi altındaki Çin'i çağdışı bir medeniyet olarak algılamaya başladı. Bu dönemde, gerek I. ve II. Afyon Savaşı, gerekse Sekiz Devlet İttifakı'nın Boxer Ayaklanması'nı bastırmakta oynadığı rolden dolayı Çin, kendisini yabancı kuvvetlere karşı savunamaz hâle geldi. Japonya, Çin'in bu zayıflıklarından istifade önce Birinci Çin-Japon Savaşı, sonra da İkinci Çin-Japon Savaşı'nda Çin'e karşı istilâ yürüttü.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Güney Kore ilişkileri</span>

Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) ile Kore Cumhuriyeti arasındaki diplomatik ilişkiler 1992 yılında resmen kuruldu. Bundan önce, ÇHC, yalnızca Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti'ni, Güney Kore ise yalnızca Çin Cumhuriyeti'ni (Tayvan) tanırdı. Güney Kore, Çin Halk Cumhuriyeti ile ilişkiler kurmuş en son Asya ülkesidir. Son senelerde Çin ile Güney Kore, farklı alanlarda aralarındaki stratejik ve kooperatif ortaklıklarını arttırmaya ve üst düzey bir ilişki kurmaya çaba göstermiştir. Bilhassa ticaret, turizm ve çok kültürlülük, bu iki ülke arasındaki kooperatif ortaklığı güçlendirmekteki en önemli etkenleri teşkil etmiştir. Buna rağmen, tarihî, siyasî ve kültürel anlaşmazlıklar, Güney Kore ile Çin arasındaki ilişkiyi şekillendirmeye devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Filipinler ilişkileri</span>

Çin-Filipinler ilişkileri bünyesinde hem çeşitli işbirlikleri hem de karşılıklı şüphe söz konusudur. 2016 yılında Filipinler Cumhurbaşkanı Rodrigo Duterte, Filipinler'i uzun zamandan beri müttefiği olan ABD'den uzaklaştırıp Çin ile daha yakın ilişkiler geliştirmeye niyetli olduğunu ifade etti. Çin ise hem Filipinler hem de bölgenin geneli üzerindeki kendi etkisini arttırmayı ve ABD'nin bu bölgedeki etkisine meydan okumayı amaçlamaktadır. Duterte'nin bu tutumuna rağmen, hem Filipinler halkının geneli hem de Filipinler Silahlı Kuvvetleri gibi kuruluşlar ABD'ye daha olumlu bakarken Çin'e yönelik derin şüpheler duymaya devam etmektedir. Özellikle Güney Çin Denizi toprak anlaşmazlıkları, Çin-Filipinler ilişkileri kapsamındaki başlıca sorunlardan birini teşkil etmektedir. Pew Research Center'ın 2014 yılında yaptığı bir ankete göre, Filipinlilerin %93'ü, Çin ile komşu ülkeler arasındaki toprak anlaşmazlıklarının askerî bir çatışmaya yol verebileceğinden endişeli.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.