İçeriğe atla

Gündoğdu, Rize

Gündoğdu
Belde
Harita
ÜlkeTürkiye
İlRize
İlçeMerkez
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
Yüzölçümü
 • Toplam7 km²
Rakım4 m
Nüfus
 • Toplam6.200
 • Yoğunluk886/km²
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0464
Posta kodu53800

Gündoğdu, Rize'nin merkez ilçesinde bulunan bir beldeydi. 7 kilometre kare alanda, 6.200 nüfusa sahip olmakla birlikte beş mahalle ve on beş köyü içinde barındırmaktadır. Mevcut coğrafi ve idari yapısıyla 7 ilçeden daha büyük olan Gündoğdu 1965 yılında belde konumuna ulaşarak 2014 yerel seçimleri sonrası belde kapanmıştır. Mevcut mahalle köyle aynı isimlerle Rize Belediyesi'ne devredilmiştir.

Tarihçe

Gündoğdu'nun tarihi Merkez İlçenin tarihi ile birlikte düşünülür. Tarihe ilişkin bilgiler; MÖ 7. yüzyılda Milets'lu denizcilerin yöreye yapmış oldukları seferlerle başlamaktadır. Bunların kurduğu “emperion” (pazaryeri) adlı ticaret kolonilerinin halkı, sonraları Doğu Anadolu'ya göç eden Kimmerler'in (Gimirrai) önünden kaçan İç Anadolu oymakları ile birleşerek, bölgenin ilk yerleşme merkezlerini oluşturdu. MS 370'e kadar önemli bir askeri ve siyasi gelişmeye sahne olmayan bölge, bu tarihten başlayarak, Karadeniz-İran ticaret yolu üzerinde olması dolayısıyla Sasanlı Devleti ile Roma İmparatorluğu arasında sürekli el değiştirdi.

1071'deki Malazgirt Savaşı'ndan sonra hızla Anadolu'ya yayılan Türkler, Rize ve yöresini de ele geçirdiler. Ancak Anadolu Selçuklu Devleti'nin kurulmasından sonra savaş alanının Batı Anadolu'ya kayması, 1075'te bölgenin yeniden Bizans egemenliğine girmesi sonucunu doğurdu. Bu tarihten sonra Bizans, Danişmend, Anadolu Selcuklu Devletleri arasında el değiştiren Rize, 1184'e kadar Bizans etkisinde kaldı.

IV. Haçlı seferi sırasında Kostantinopolis işgale uğrayınca, Bizanslılar Karadeniz’e çekilerek, Rize'yi içine alan Trabzon Rum Pontos İmparatorluğunu kurdular. Bu İmparatorluk, yüzyıllarca Rize yöresinde hüküm sürdükten sonra, 1461'de Fatih Sultan Mehmet tarafından ortadan kaldırıldı. Yavuz Sultan Selim 1509'da Rize yöresini tümüyle Osmanlı Devleti'ne kattı.

Sosyal yapısı

Dış çevreyle yoğun ilişkilerine karşın, kapalı bir toplumsal yapısı olan Gündoğdu’nun, çaycıIıkla birlikte yaşantı biçimi de değişmiştir. Kırsal kesim insanı kente akın ederken kendi değerlerini de taşıyarak Gündoğdu’da yaşamı etkilemiştir. Yaşam şartlarının değişmesine, geçim düzeyinin yükselmesine karşın inançlar, töresel değerler, doğum-evlenme ve beslenme biçimlerinde geleneksel uygulamalar korunmaktadır.

Beş mahalleden oluşan Gündoğdu’da, mahalleler arasında sosyal farklılıklar gözlenmemektedir. 6 bin 200 nüfuslu beldede sakinleri belde belediyelerinin 2014 seçimleri öncesinde kapatılmasına tepki göstererek 3 bin 560 imza toplamışlardı.

İdari Durum

2000 yılı merkez nüfusu; 5200 olan Gündoğdu, Rize Merkez İlçede yer alır. Kentin batısında Rize Merkez yerleşimi, Kuzeyinde Karadeniz, doğusunda Çayeli ilçesi, Güneyinde ise Güneysu İlçesi yer almaktadır. Gündoğdu’ya bağlı 15 köy vardır. Köylerle birlikte 2000 yılı nüfusu; 12614'dür. Ancak Resmi Gazete’de yer alan 2012/433 sayılı duyuruda “Rize İli Merkez İlçeye bağlı Çiftekavak ve Alipaşa Köyleri ile Gündoğdu Belediyesinin, tüzel kişiliklerinin kaldırılarak, Rize Belediyesi sınırları içine katılması 5393 sayılı Belediye Kanununun 11 inci maddesi uyarınca uygun görülmüştür. Bu Kararı İçişleri Bakanı yürütür“ denildi.[1] Böylece Gündoğdu beldesi Rize merkezine bağlanmış oldu.

Coğrafi konumu

Gündoğdu Doğu Karadeniz Bölgesinde, Rize İli Merkez İlçeye bağlı bir belde merkezidir. Rize İli 40°21 ve 41°25' doğu boylamları ile, 40°35 ve 41°20' kuzey enlemleri arasında yer alır.

Gündoğdu'nun topoğrafyası; dar bir kıyı şeridiyle bunun hemen ardından denize paralel bir şekilde yükselen dağlardan oluşur. Kaçkar Dağları güneydoğuda 3900 metre üzerine çıkarken, güneydeki Dilek dağının yüksekliği 3711 metre, Kırklar dağının yüksekliği ise 3352 metredir. Bunlar bölgenin en yüksek dağlarıdır. Topraklar sık sık bir akarsu ağıyla parçalanmıştır. Meyilin fazla oluşu nedeniyle hızla akan dereler ekonomik değer ifade etmemektedir. Vadi yamaçlarını kaplayan ormanlar denize paralel bir kuşak oluşturmaktadır. Rize Merkez İlçeye doğudan sınır olan Gündoğdu, dar bir şerit halindeki düzlükte ve dağınık düzendeki tepelerde kurulmuştur. Gündoğdu 4. derece deprem kuşağında yer almaktadır.

Fiziki konum

Gündoğdu, genelde dar ve uzun kıyı şeridi boyunca düz ve bunlardan hemen sonra çok eğimli alanlardan oluşan bir yapıya sahiptir. Belediye sınırları ve imar planı alanlarındaki dereler sınırlı da olsa içlere doğru düz ve düze yakın alanlar oluşturmaktadır. Kentte nüfusun büyük bölümü bu sınırlı düz alanlarda yer alır.

Bitki örtüsü

Gündoğdu'da hakim bitki örtüsü çay bahçeleridir. Dar kıyı şeridinden hemen sonra başlayan yükseltilerde, çay bahçeleri ile birlikte fundalıklar, kısa boylu orman ağaçları, gürgen, kızılağaç ve karaağaçlar yer almaktadır.Son zamanlarda kivi üretimininde yaygınlığı artmaktadır.[2]

Jeolojik yapısı

Gündoğdu'da sahil şeridinden güneye doğru uzanan eğilimli alanlarda, aglomera, bazalt ve tüfler'den oluşan volkanik seriler gözlenmektedir. Aglomera, tüf üst kretase yaşlı bu volkanik seriler denizaltı volkanizmasının tipik ürünleridir.

Ulaşım

Rize İlinin en önemli karayolu bağlantısı, Karadeniz kıyı yoludur. Samsun-Trabzon üstünden gelen yol, İyidere ilçesinin 4 km batısında il sınırına girer, kıyıyı izleyerek kuzeydoğuya uzanır ve Fındıklı ilçesinin 12 km doğusunda il sınırları dışına çıkar. Rize, Gündoğdu, Çayeli, Pazar, Ardeşen ve Fındıklı bu devlet yolu üzerindedir. Bölgede ikinci devlet yolu ise Rize-İspir yoludur. Rize merkezden Gündoğdu'ya özel vasıtayla 5 dakika, toplu taşıma araçlarıyla ise 10 dakika civarında zaman almaktadır.

Gündoğdu'nun önemli merkezlere uzaklığı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

GÜNDOĞDU >Gidelecek yerMesafe
GÜNDOĞDURize8 km
GÜNDOĞDUTrabzon83 km
GÜNDOĞDUANKARA841 km
GÜNDOĞDUİSTANBUL1205 km
GÜNDOĞDUErzurum260 km
GÜNDOĞDUARTVİN156 km
GÜNDOĞDUİzmir1427 km
GÜNDOĞDUSamsun424 km
GÜNDOĞDUAdana1115 km

[3]

Altyapı bilgileri

Mahalleler[4]Köyler[5]Okullar[6]Aile Sağlık Merkezi[7]Eczane[8]
BozkaleAkarsuÖzel Şahika Salih Kalkavan İlköğretim OkuluGündoğdu 4 Nolu Aile Sağlık MerkeziGündoğdu Eczanesi
DağınıksuAkpınarTaşlıdere MahallesiHamidiye Mah. Gündoğdu/RizeHamidiye Mah. Veliköy Cad. No: 2A
HamidiyeAktaşTel: 0 (464) 246 20 00 - 20 70[9]Tel: 0 (464) 246 40 66Tel: 0 (464) 246 39 93
MezraBalıkcılarTaşlıdere Gazi İlköğretim Okulu
TaşlıdereBoğazköyTaşlıdere Mahallesi
KetenliTel: 0 (464) 246 23 34[10]
KurtuluşGündoğdu 29 Ekim İlköğretim Okulu
PekmezliDağınıksu Mahallesi
PınarbaşıTel: 0 (464) 246 29 35[11]
SöğütlüRize Talip Kahraman El Sanatları Merkezi
TaşlıkHamidiye Mahallesi
TaşpınarTel: 0 (464) 226 16 34[12]
Veliköy
Yenidoğan
Yenikale

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2014. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014. 
  3. ^ [1] 20 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 18.07.2012 tarihinde erişilmiştir.
  4. ^ [2] 20 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 18.07.2012 tarihinde erişilmiştir.
  5. ^ [3] 20 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 18.07.2012 tarihinde erişilmiştir.
  6. ^ [4] 20 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 18.07.2012 tarihinde erişilmiştir.
  7. ^ [5] 20 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 18.07.2012 tarihinde erişilmiştir.
  8. ^ [6] 20 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 18.07.2012 tarihinde erişilmiştir.
  9. ^ [7] 18 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 18.07.2012 tarihinde erişilmiştir.
  10. ^ [8] 20 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 18.07.2012 tarihinde erişilmiştir.
  11. ^ [9] 9 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 18.07.2012 tarihinde erişilmiştir.
  12. ^ [10][] 18.07.2012 tarihinde erişilmiştir.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sivas (il)</span> Türkiyenin İç Anadolu Bölgesinde bir il

Sivas, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi'nde yer alan bir ilidir. Sivas ili, ticaret yolları üzerinde olduğu için, Selçuklu Hanedanı döneminde tüccarların ziyaret ettiği bir merkez haline gelmiştir. Türkiye'de Konya'dan sonra en çok Selçuklu eserinin bulunduğu il Sivas'tır. 13. yüzyıla ait Gök Medrese, Çifte Minareli Medrese ve Mavi Medreseleri çini sanatı açısından mutlaka görülmeye değer yerlerdir. Ulu Camii ise 1100 yılında inşa edilmiştir. Ayrıca Sivas, Türkiye'nin yüzölçümü açısından en büyük ikinci ilidir.

<span class="mw-page-title-main">Rize (il)</span> Türkiyenin Karadeniz Bölgesinde bir il

Rize, Türkiye'nin kuzeydoğusunda yer alan ve Karadeniz'e sahili olan bir ildir. Karadeniz Bölgesi'nde yer alan Rize'nin, batısında Trabzon, doğusunda Artvin, güneybatısında Bayburt, güneyinde Erzurum illeri bulunur. Türkiye'nin en çok yağış alan ilidir. En önemli ürünü çaydır. Rize'de yaz mevsimi ılık geçer. Sonbahar ve kış mevsimleri ise yağışlı geçer. Doğu Karadeniz Bölgesinde yer alan Rize, bölgenin en baskın karakteristik özelliklerini gösterir. Anadolu'nun diğer bölgelerinden coğrafi yapısıyla olduğu gibi kültürel yapısı ile de ayrılır. Dik yamaçlı vadileri, dağları, buzul gölleri, zümrüt yeşili yaylaları, kemer köprüleri, kaleleri ve coşkun akan dereleri ile bir turizm beldesidir.

<span class="mw-page-title-main">Pazar, Rize</span> Rizenin ilçesi

Pazar, Karadeniz bölgesindeki Rize'nin bir ilçesidir. Rize'nin 37 km doğusundadır.

<span class="mw-page-title-main">Bolu</span> Bolu ilinin merkezi olan şehir

Bolu, Bolu ilinin merkezi olan şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Rize</span> Rize ilinin merkezi olan şehir

Rize, Karadeniz Bölgesi'nin Doğu Karadeniz bölümünde yer alan Rize ilinin merkezidir. Tarihi Pontus bölgesinin doğusunda kalan Rize, Osmanlı döneminde Lazistan Sancağı'nda yer almıştır. Günümüzde Türkiye'ye bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Giresun</span> Giresun ilinin merkezi olan şehir

Giresun, Karadeniz Bölgesi'nin Doğu Karadeniz bölümünde yer alan Giresun ilinin merkezidir. Giresun, Osmanlı'daki idari bölgelerden biri olan Vilayet-i Çepni'nin merkeziydi. Giresun'un yerli nüfusunu Çepniler oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Düzce (il)</span> Türkiyenin Doğu Marmara Bölgesinde bir il

Düzce, Türkiye Cumhuriyeti'nin Karadeniz Bölgesi'nin Batı Karadeniz Bölümü'nde yer alan ildir. Düzce ili nüfusu: 405.131 (2022) Bu nüfusun %68,8i şehirlerde yaşamaktadır. İlin yüzölçümü 2.492 km2'dir.

<span class="mw-page-title-main">Karadeniz Bölgesi</span> Türkiyenin Karadeniz kıyısındaki coğrafi bölgesi

Karadeniz Bölgesi, ismini Karadeniz'den alan, Sakarya Ovası'nın doğusundan Gürcistan sınırına kadar uzanan Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. Gürcistan, Doğu Anadolu Bölgesi, İç Anadolu Bölgesi, Marmara Bölgesi ve adını aldığı deniz ile komşudur. Türkiye'deki bölgeler arasında büyüklük bakımından üçüncü sırada yer almaktadır, ayrıca doğu batı genişliği ve yerel saat farkı en fazla olan bölgedir. Karadeniz Bölgesi'nin en büyük ve gelişmiş şehirleri sırasıyla 1.371.274 nüfusuyla Samsun, ardından Trabzon ve Ordu'dur.

<span class="mw-page-title-main">Çayeli</span> Rizenin ilçesi

Çayeli, Rize ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Çamlıhemşin</span> Rizenin ilçesi

Çamlıhemşin, Rize'nin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'nin coğrafi bölgeleri</span> Türkiyenin fiziksel coğrafya esas alınarak belirlenmiş 7 coğrafi bölgesi

Türkiye'nin coğrafi bölgeleri, 6 Haziran-21 Haziran 1941 tarihleri arasında Ankara'da toplanan Birinci Coğrafya Kongresi tarafından belirlenmiştir. Kongre ilk, orta ve lise müfredat programları ile okul kitapları, coğrafya terimleri ve coğrafi isimlerin yazılması, Türkiye Coğrafyası'nın ana hatları ve yerlerin adlandırılması üzerinde çalışmalar yapmak amacıyla toplanmıştı. Bu çalışmanın sonucunda Türkiye'nin üç tarafının denizlerle çevrilmiş olması, dağların Anadolu'nun iç kesimlerini kıyılardan ayırması, iklim, ulaşım ve bitki örtüsü gibi kriterler dikkate alınarak Türkiye'nin coğrafi bölgeleri belirlenmiştir. İdari sınırları baz alan Türkiye'nin İBBS'si ile karıştırılmamalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Saray, Tekirdağ</span> Tekirdağın ilçesi

Saray, Tekirdağ'ın bir ilçesidir. Kuzeyden Vize, doğudan Çatalca, güneyden Çerkezköy, batıdan ise Çorlu ilçeleri ile komşudur. İlçenin köyler ve beldeler ile birlikte toplam nüfusu 51.224 'tür. Bu ilçedeki erkek nüfusu 25.965 iken kadın nüfusu 25.259 'dur. Yüzölçümü 612 km² olup il merkezine uzaklığı 82 km'dir. İlçenin yükseltisi ise 140 metredir.

<span class="mw-page-title-main">Göynük</span> Bolu ilçesi

Göynük, Bolu ilinin güneybatı kısmında yer alan yedi mahalle ve altmış altı köy barındıran ‘şeker fasulyesi’, ‘uğut marmelatı’, ‘tokalı örtüleri’ ve ‘tahta oymacılık eserleri’ ile ünlü bir ilçesidir. 20. yüzyıl başlarına ait eski Türk evleri bakımından zengin olan ilçe, sahip olduğu 137 adet tarihî konut, 21 cami, türbe, çeşme, hamam, kule ve hazire olmak üzere toplam 158 adet sivil mimari eser sebebiyle "Kentsel SİT Alanı" ilan edilmiştir. İlçede ayrıca 14. yüzyılda Gazi Süleyman Paşa tarafından inşa ettirilen tarihi cami, hamam ve konak da bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tortum</span> Erzurumun bir ilçesi

Tortum, Erzurum ilinin bir ilçesi ve bu ilçenin merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Bulancak</span> Giresun ilçesi

Bulancak Giresun ilinin bir ilçesidir. Karadeniz kıyısında yer alır. Batısında Giresun'un Piraziz ilçesi, Ordu Altınordu ilçesi ile Kabadüz ilçesi doğusunda Giresun şehir merkezi yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Eynesil</span> Giresunun ilçesi

Eynesil, Giresun'un Trabzon sınırında Karadeniz'e kıyı bir ilçedir. Eynesil, kemençe ve horon kültürünün Doğu Karadeniz'de en yoğun, en otantik şekilde hissedildiği bölgelerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Horon</span> Doğu Karadeniz bölgesinde kemençe veya tulum ile oynanan halk oyunu

Horon, Doğu Karadeniz Bölgesi'nde oynanan geleneksel halk danslarının genel adıdır. Sinop'ta, Samsun, Ordu, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin, Gümüşhane, Bayburt'un Aydıntepe ilçesi, Erzurum'un İspir, Tortum ve Olur ilçelerinde ve Doğu Karadeniz'den göçenlerden dolayı Sakarya'da oynanan çevik hareketli oyunlardır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de turizm</span> Türkiyede bir sektör

Türkiye'de turizm, ülke ekonomisi için önemli bir sektördür. Turizm gelirlerinin ihracata oranı %16,7'dir. Ülkedeki turizm faaliyetleri Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın sorumluluk alanındadır. Türkiye'de ülkenin tarihini ve kültürünü yansıtan pek çok turistik yer mevcut olup ayrıca Akdeniz ve Ege Denizi'nin kıyısında turistik aktiviteler yapılmaktadır. Son yıllarda ülke, sağlık turizminde popüler hâle gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Anadolu Dağları</span>

Kuzey Anadolu Dağları ya da Pontus Alpleri, Anadolu'nun kuzeyini kıyıya paralel, birkaç sıra halinde kuşatan sıradağlarıdır. Orojenez sonucu oluşan bu kıvrım dağları batıdan doğuya şöyle sıralanır: Köroğlu Dağları, Ilgaz Dağları, Küre Dağları, Canik Dağları, Köse Dağları, Giresun Dağları, Doğu Karadeniz Dağları, Mescit Dağı, Yalnızçam Dağları, Tecer, Mercan, Allahuekber Dağları. Erzurum-Kars yaylasında Palandöken Dağları ile Doğu Anadolu Dağları birleşir.

<span class="mw-page-title-main">D 010</span> Türkiyede bir devlet karayolu

D.010, Türkiye'nin kuzeyinde yapılmış bir devlet yoludur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.