İçeriğe atla

Gündüz yırtıcı kuşları

Gündüz yırtıcı kuşları
Yaşadığı dönem aralığı: 53-0 myö
Wasatchian-Günümüz 
Boz doğan (Falco columbarius)
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Sınıf:Aves
(sırasız):Neognathae
Klad:Neoaves
İçerdiği familyalar
Cathartidae
Sagittariidae
Pandionidae
Accipitridae
Falconidae

Gündüz yırtıcı kuşları veya kartalsılar, kuşlar (Aves) sınıfından gündüzcül yırtıcı kuşları kapsayan bir gayriresmi grup. Yaklaşık 290 türü kapsar. Daha önce tüm gündüz yırtıcı kuşları tek bir takımda (Falconiformes) sınıflandırılırdı. Artık Falconidae (doğangiller) familyası dışındaki tüm familyalar farklı takımlarda sınıflandırılmaktadır.[1]

Gagalarının ucu aşağı doğru kıvrık, ayakları güçlü ve yakalamaya uygun olan kuşlardır. Birkaç türünün dışında yalnız canlı hayvanlar ve leşlerle beslenmeleri en tipik özellikleridir.

Filojeni

Aşağıda Telluraves kladogramı bulunmaktadır.[2][3]

Telluraves
Afroaves
Accipitrimorphae

Accipitriformes (atmacalar ve akrabaları)

Cathartiformes (Yeni Dünya Akbabaları)

Strigiformes (Baykuşlar)

Coraciimorphae

Australaves

Cariamiformes

Eufalconimorphae

Falconiformes (doğanlar)

Psittacopasserae

Psittaciformes (papağanlar)

Passeriformes (ötücü kuşlar)

Kaynakça

  1. ^ "Falconiformes". bird-phylogeny (Almanca). 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2021. 
  2. ^ Kuhl, Heiner; Frankl-Vilches, Carolina; Bakker, Antje; Mayr, Gerald; Nikolaus, Gerhard; Boerno, Stefan T; Klages, Sven; Timmermann, Bernd; Gahr, Manfred (8 Kasım 2020). "An Unbiased Molecular Approach Using 3′-UTRs Resolves the Avian Family-Level Tree of Life". Molecular Biology and Evolution. 38 (1): 108-127. doi:10.1093/molbev/msaa191. ISSN 0737-4038. PMC 7783168 $2. PMID 32781465. 
  3. ^ Jarvis, Erich D.; Mirarab, Siavash; Aberer, Andre J.; Li, Bo; Houde, Peter; Li, Cai; Ho, Simon Y. W.; Faircloth, Brant C.; Nabholz, Benoit; Howard, Jason T.; Suh, Alexander (12 Aralık 2014). "Whole-genome analyses resolve early branches in the tree of life of modern birds". Science (New York, N.Y.). 346 (6215): 1320-1331. doi:10.1126/science.1253451. ISSN 0036-8075. PMC 4405904 $2. PMID 25504713. 25 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kuş</span> kanatlı, iki ayaklı, sıcakkanlı, yumurtlayan ve tüylü omurgalı hayvanlar

Kuş; tüyleri, dişsiz gagaları, yumurtladıkları sert kabuklu yumurtalar yoluyla üreyen, yüksek metabolizma hızına sahip, dört odacıklı kalpleri ve hafif ama güçlü bir iskelet yapısına sahip, Aves sınıfını oluşturan sıcakkanlı omurgalı hayvanlar grubudur. Tüm dünyada yaygın olarak yaşayan kuşların boyutları arı sinek kuşunda 5 cm ila deve kuşunda 2,75 m arasında değişir. On bin kadar yaşayan kuş türü bulunur ve bunların yarısından fazlasını ötücü kuşlar oluşturur. Kuşların türlere göre farklılık gösteren kanatları vardır ve kanatsız olduğu bilinen tek grup kivi kuşu ve soyları tükenmiş olan moa ile fil kuşudur. Ön ayakların evrimleşerek kanatlara dönüşmesi kuşlara uçma yeteneği sağlamış ancak daha sonra yine evrimin devam etmesiyle penguenler, deve kuşları ve adalarda endemik olan bazı türler uçma yeteneğini kaybetmişlerdir. Kuşların sindirim ve solunum sistemleri de uçma yeteneğine uyum sağlamıştır. Özellikle deniz kuşları ve bazı su kuşları gibi kuşlar ayrıca evrimleşerek yüzme yeteneği de kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Placozoa</span> hayvan şubesi

Placozoa, Radiata altâlemine bağlı bir hayvan şubesidir.

<span class="mw-page-title-main">Palaeognathae</span>

Palaeognathae kuşlar sınıfının ana alt sınıflarından birisidir. Struthioniformes, Rheiformes, Tinamiformes, Casuariiformes ve Apterygiformes takımlarını bir araya getirir. Bu alt sınıf içinde yaşayan 60 tür ile 5 familya ve 14 cinsi kapsar. Deve kuşları haricindeki diğer tüm takımlar Notopalaeognathae kladı içinde sınıflandırılır. Deve kuşları ise kendi alt kladlarına sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Eutheria</span> memeli kladı

Eutheria, keselilere göre etenelilerle daha yakından ilişkili olan tüm doğurgan memelileri (Theria) kapsayan bir kladdır.

<span class="mw-page-title-main">Kazsılar</span>

Kazsılar, kuşlar sınıfına ait, ördekler, kazlar ve kuğuları kapsayan bir takımdır.

<span class="mw-page-title-main">Otididae</span>

Otididae, Otidiformes takımına bağlı bir kuş familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Falconiformes</span> kuş takımı

Falconiformes, halen mevcut Falconidae (doğangiller) familyası ile birlikte birkaç Paleojen türünü içeren bir kuş takımıdır. Geleneksel olarak diğer gündüz yırtıcı kuşları Cathartidae, Sagittariidae, Pandionidae ve Accipitridae familyaları da Falconiformes takımı içinde sınıflandırılırdı. 2008 yılından beri yayımlanan çeşitli genomik araştırmalar ise Avustralaves kladının varlığını öne sürdü. Avustralaves kladı içinde Falconiformes'in en yakın akrabası Psittacopasserea kladıdır ve birlikte Eufalconimorphae kladını oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">Primatomorpha</span> memeli kladı

Primatomorpha, eteneliler infra sınıfında yer alan, molekülergenetik araştırmalar sonrası ortaya konulmuş olan bir mir takım. Primatomorpha: Primatlar (Primates), Abalı memeliler (Dermoptera) ve Plesiadapiformları içerir.

<span class="mw-page-title-main">Neoaves</span>

Neoaves, Paleognathae ve Galloanserae hariç tüm modern kuşları içeren bir kladdır. Bilinen yaklaşık 10.000 modern kuş türünün neredeyse %95'i Neoaves kladına dahildir.

<span class="mw-page-title-main">Paraves</span> kuşlarla oviraptorosaurlardan daha yakın akraba olan tüm dinozorlar

Paraves, Geç Jura Devri'nde ortaya çıkan yaygın bir teropod dinozor grubudur. Soyu tükenmiş dromaeosauridler, troodontidler, anchiornithidler ve scansoriopterygidlere ek olarak grup, aralarında on binden fazla canlı kuş türü olan avialanları da içerir. Paraves'in ilkel üyeleri, bazı türlerde yürürken yerden tutulan ayağın ikinci basamağında büyütülmüş bir pençe bulundurmaları ile iyi bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Accipitriformes</span> kuş takımı

Accipitriformes, atmaca, şahin, kartal, akbaba ve çaylak da dahil olmak üzere gündüzcül çoğu yırtıcı kuşu içinde barındıran bir kuş takımıdır. Ancak doğanlar (Falconidae) bu gruba dahil değildir.

<span class="mw-page-title-main">Sauropsida</span> dört üyeli omurgalılar grubu

Sauropsida, büyük ölçüde Reptilia sınıfına eşdeğer olan bir amniyot grubudur. Sauropsida, memelileri içeren amniyotların kladı olan Synapsida'nın kardeş taksonudur. Erken sinapsidler tarihsel olarak "memeli benzeri sürüngenler" olarak anılsa da, tüm sinapsidler, herhangi bir modern sürüngenden çok memelilerle daha yakından ilişkilidir. Sauropsidler ise memelilerden çok modern sürüngenlerle daha yakından ilişkili tüm amniyotları içerir. Buna, Linnaean taksonomisinde başlangıçta ayrı bir sınıf olarak adlandırılmasına rağmen, şu anda arkosauriyen sürüngenlerinin bir alt grubu olarak tanınan Aves (kuşlar) dahildir.

<span class="mw-page-title-main">Sauria</span> diapsid kladı

Sauria, arkozorların ve lepidosaurların en son ortak atalarını ve tüm soyundan gelenleri içeren bir sürüngen kladıdır. Kaplumbağaların Sauria içinde bulunduğunu varsayarsak, grup diapsidlerin taç grubu veya genel olarak sürüngenler olarak düşünülebilir. Son genomik çalışmalar ve fosil kayıtlarındaki kapsamlı araştırmalar ile kaplumbağaların daha önce düşünüldüğü gibi Saurian öncesi parareptillerle değil, arkozorlarla yakından ilişkili olduğu öne sürülüyor. Sauria, tüm modern sürüngenleri ve çeşitli soyu tükenmiş grupları içerir. Sauria, sürüngenlere memelilerden daha yakın akraba olan çeşitli kök sürüngenleri de içeren Sauropsida grubu içinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Opisthokont</span>

Opisthokontlar, hem hayvan hem de mantar alemlerini içeren geniş bir ökaryot grubudur. Daha önce "Fungi / Metazoa grubu" olarak adlandırılan opisthokontlar, genellikle bir sınıf olarak tanınır. Opisthokontlar, Apusomonadida ve Breviata ile birlikte daha büyük Obazoa kladını oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Viridiplantae</span>

Viridiplantae, yaklaşık 450.000-500.000 tür içeren ve hem karasal hem de sucul ekosistemlerde önemli roller oynayan ökaryotik canlılar grubudur. Öncelikle sucul olan yeşil algler ve içlerinden çıkan kara bitkilerinden oluşurlar. Yeşil algler, geleneksel sınıflandırmada kara bitkilerini içermez ve bu da yeşil algleri parafiletik bir grup yapar. Kara bitkilerinin yeşil alglerin içinden çıktığının anlaşılmasından bu yana, bazı yazarlar bitkileri de yeşil alglere atıyorlar. Hücre duvarlarında selüloz bulunan hücrelere ve klorofil a ve b içeren ve fikobilin içermeyen siyanobakterilerle endosimbiyozdan türetilen birincil kloroplastlara sahiptirler.

<span class="mw-page-title-main">Boreoeutheria</span> memeli kladı

Boreoeutheria, plasentalı memelilerin bir kladıdır. Grup iki kardeş taksondan oluşur: Laurasiatheria ve Euarchontoglires.

<span class="mw-page-title-main">Mesitornithidae</span> Kuş familyası

Mesitornithidae içinde yer aldığı Mesitornithiformes takımı ile birlikte Columbiformes ve Pterocliformes takımlarının oluşturduğu Columbimorphae kladında sınıflandırılan bir kuş familyasıdır. Küçük boyutlu uçamayan ya da çok zayıf uçma yeteneğine sahip, Madagaskar'a endemik kuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Corvoidea</span>

Corvoidea Passeriformes takımı içinde sınıflandırılan bir kuş üst familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Accipitrimorphae</span>

Accipitrimorphae, Cathartiformes ve Accipitriformes takımlarını içeren bir yırtıcı kuş kladıdır. DNA temelli sınıflandırma ve NACC ile IOC sınıflandırmaları Yeni Dünya akbabalarını Accipitriformes'e dahil eder, ancak SACC, Yeni Dünya akbabalarını Cathartiformes adlı ayrı bir takım olarak sınıflandırır. Yeni Dünya akbabalarının yerleştirilmesi 1990'ların başından beri belirsizdir.

<span class="mw-page-title-main">Paleoproterozoyik</span>

Paleoproterozoyik, 2,5 milyar yıl öncesinden, 1,6 milyar yıl öncesine uzanan, Proterozoyik Üst Zaman'ın üç bölümünden ilki olan jeolojik zamandır. Paleoproterozoyik yerkürenin jeolojik tarihindeki en uzun zamandır. Kıtalar ilk kez bu zamanda stabilize oldu.