Gümüştepe, Şarkışla
| Gümüştepe | |
|---|---|
 | |
 Köyün panoramik görüntüsü | |
 Sivas'ın Türkiye'deki konumu | |
  Gümüştepe Gümüştepe'nin Sivas'taki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Sivas |
| İlçe | Şarkışla |
| Coğrafi bölge | İç Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 1276 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 665 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0346 |
| İl plaka kodu | 58 |
| Posta kodu | 58402 |
Gümüştepe, Sivas ilinin Şarkışla ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
Köyün eski adı 1902 yılı kayıtlarında Yapaltı, 1928 yılı kayıtlarında Yapaltun olarak geçmektedir.[3]
1954 yılında kadar "Yerli Yapaltun" ve "Muhacir Yapaltun" olmak üzere iki muhtarlıktan oluşmaktaydı. 1954 yılında iki mahalle birleştirildi. 1961 yılında adı değiştirilerek bugünkü adını aldı.[4]
Halk kültürü
Köyün geleneksel kurallarına uymayanlara "ziyafet verdirme cezası" uygulaması yakın dönemlere kadar süregelmiştir.[5] "Müenci" adı verilen kişiler mal alım satımında taraflara arasında bir tür arabuluculuk yaparlar ve alışverişin en önemli görgü tanığı olurlar. Ancak bu kişi kesinlikle bir kefil değildir.[6] Köy odasında "yalancı köşesi" denilen bir yer vardır. Gerçek dışı bir hikâye anlattığı anlaşılan bir kişinin sözü kesilerek yalancı köşesine geçmesi istenir. Eğer geçerse odadakiler anlattıklarının yalan olduğunu bildikleri halde kendisini dinlemeye devam ederler. Ama köşeye geçmeyi reddederse dinlmeyi bırakırlar.[7]
Köy Odaları ve Oyunlar
Gümüştepe'deki köy odalarında bir "Oda Başkanı" bulunur. Bu kişi köydeki çeşitli anlaşmazlıkları çözüme kavuşturur. Köy odalarına yaş gruplarına göre girilir. Örneğin yaşı çok genç olanlar büyüklerin odasına alınmaz. Odaya gelenlere çay verme veya odanın temizliği gibi konularda yapılan hizmette nöbetçilik esası geçerlidir.[5] Kurallara uymayan kişiler odadan kovulur, hatta dışarı atılırken bazı durumlarda sırtına soba demiri fırlatılır.[8] Bu odalarda çeşitli oyunlar oynanmakla birlikte Gümüştepe köyüne özgü iki oyun tespit edilmiştir.
Hakim oyunu
Bir mahkeme salonunda yaşananlar mizahi bir anlayışla canlandırılır. Oyunda bir hakim, bir sekreter ve bir de zanlı vardır. Zanlı her koşulda suçlu bulunur, her oyunda farklı suçlamalar oluşturulur ve neyle suçlanacağını önceden asla bilemez. Bu kişi yüzü yere değecek şekilde diz çöker, sekreter ise onun sırtını daktilo olarak kullanır.[9]
Tarla Davası oyunu
Ölen kocasından miras kalan tarlalardan kendisine kalması gereken payı doğru olarak verilmeyen bir kadının mahkemede yaşadıklarına dair bir oyundur. Dul kadın derdini hakime doğru dürüst anlatmayı asla beceremez. Şahitler hakimden korkup ya bir türlü konuşamazlar ya da saçmalamaya başlarlar.[10] Köyde yaşanmış gerçek bir olaya dayandığı söylenmektedir.
Yapaltın Barajı ve Piknik Alanı
Şarkışla'ya yakın mesafelerde bulunan Yapıaltın Barajı etrafında Şarkışla Belediyesi tarafından düzenlenmiş mesire ve piknik alanları bulunmaktadır.
Coğrafya
Köy, Sivas il merkezine 93 km, Şarkışla ilçe merkezine 4 km uzaklıktadır.[11]
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 665[2] |
| 2020 | 674[2] |
| 2019 | 670[2] |
| 2018 | 693[2] |
| 2017 | 688[2] |
| 2016 | 689[2] |
| 2015 | 687[2] |
| 2014 | 696[2] |
| 2013 | 701[2] |
| 2012 | 721[2] |
| 2011 | 770[2] |
| 2010 | 800[2] |
| 2009 | 783[2] |
| 2008 | 760[2] |
| 2007 | 758[2] |
| 2000 | 790[11] |
| 1990 | 959[12] |
| 1985 | 972[13] |
| 1965 | 998[14] |
Kaynakça
- ^ "Gumustepe, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 24 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Sivas Şarkışla Gümüştepe Köy Nüfusu". Nufusune.com. 23 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2022.
- ^ Nişanyan, Sevan. "Index-Anatolicus: Türkiye yerleşim birimleri envanteri". nisanyanmap.com. 24 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2022.
- ^ Halk Hukuku ve Köy Odaları: Şarkışla Gümüştepe Köyü Örneği[], Azem Sevindik, Yüksek Lisans Tezi, 2013 (Sayfa: 6, "Şahin Şişman - Gümüştepe Köyü Monografisi (2010)" dipnotu ile)
- ^ a b Aşık Veysel Meslek Yüksekokulu - "Şarkışla Merkez ve Köyleri İncelemesi", 2017 ("Gümüştepe/Yapaltın" başlığı)
- ^ Halk Hukuku ve Köy Odaları: Şarkışla Gümüştepe Köyü Örneği[], Azem Sevindik, Yüksek Lisans Tezi, 2013 (Sayfa: 120)
- ^ Halk Hukuku ve Köy Odaları: Şarkışla Gümüştepe Köyü Örneği[], Azem Sevindik, Yüksek Lisans Tezi, 2013 (Sayfa: 79, "Yalancı Köşesi Uygulaması" başlığı)
- ^ Halk Hukuku ve Köy Odaları: Şarkışla Gümüştepe Köyü Örneği[], Azem Sevindik, Yüksek Lisans Tezi, 2013 (Sayfa: 76)
- ^ Aşık Veysel Meslek Yüksekokulu - "Şarkışla Merkez ve Köyleri İncelemesi", 2017 ("Gümüştepe/Yapaltın" başlığı, "Köy Odası Oyunları" alt başlığı)
- ^ Halk Hukuku ve Köy Odaları: Şarkışla Gümüştepe Köyü Örneği[], Azem Sevindik, Yüksek Lisans Tezi, 2013 (Sayfa: 65-66, "Tarla Davası Oyunu" başlığı)
- ^ a b "Gümüştepe Köyü". YerelNet.org.tr. 27 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2022.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
Dış bağlantılar
Ayrıca bakınız
- Turan Dursun (Bu köyde doğmuştur. Ailesinin kökeni Ağrı'ya dayanmaktadır.)
Fotoğraflar
Seten (Gümüştepe, Şarkışla)
Gümüştepe Pınarı (Şarkışla)
