İçeriğe atla

Gülek, Tarsus

Gülek
Mahalle
Gülek mahallesi'nin Tarsus tarafından girişi
Harita
Mahallenin haritadaki yeri
Mersin'in Türkiye'deki konumu
Mersin'in Türkiye'deki konumu
Mersin üzerinde Gülek
Gülek
Gülek
Gülek'in Mersin'deki konumu
Koordinatlar: 37°15′25″N 34°46′08″E / 37.257°K 34.769°D / 37.257; 34.769
Ülke Türkiye
İlMersin
İlçeTarsus
Coğrafi bölgeAkdeniz Bölgesi
İdare
 • YöneticiMuhtar[1]
İhtiyar heyeti[1]
Rakım950-1100 m
Nüfus
 (2016)
1.768[2]
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0324
İl plaka kodu33
Posta kodu33400
Resmî site
[1]

Gülek, Mersin ilinin Tarsus ilçesine bağlı bir mahalledir. Mahallenin nüfusu 2016 yılı TÜİK adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçlarına göre 1.768 kişiden oluşmaktadır.[2] O-21'de bulunan Gülek Tüneli, ismini buradan almaktadır.[3]

Tarihçe

"Boğaz yeri, güzel geçit" manasına gelen Gülek'in içinde bulunduğu bölgeye ilk çağlarda "Kilikya" denilmekte idi. Gülek boğazı, Kilikya'ya iç bölgelerden girilen bir geçit olarak kullanıldığında ilk çağ ile ilgili hemen hemen bütün eserlerde "Kilikya kapıları" olarak kaydedilmiştir.

Makedonya Kralı İskender, MÖ 333 Yılında Anadolu'ya girmiş ve hızlı ilerleyerek Toroslar'a kadar gelmiştir. İskender'in ölümünden sonra bölge Seleukos İmparatorluğu ve Mısırlılar arasında sık sık el değiştirdi. Daha sonra bölgeye Romalılar hakim oldu. Romalılar Kilikya eyaleti olarak bölgeyi kendilerine bağladılar. Bu eyaletin merkezini de Tarsus yaptılar. Romalılar M.S. 395'te 2'ye ayrılınca Gülek ve çevresi Doğu Roma'nın yani Bizans'ın hakimiyeti altına girdi. Bizanslılar burada Hins Bwls adlı bir yerleşim yeri meydana getirdi.

652-653 yıllarında, İslam halifelerinden Muaviye zamanında Gülek Boğazı ve çevresi Müslümanların eline geçti. Muaviye, Boğaz üzerine küçük bir kale yaptırdı. Ancak bu kalenin 12. yüzyıl ortalarında yapılmış olabileceğini yazan kaynaklar da mevcuttur. Abbasi Halifesi Harun Reşid zamanında bölgeye akınlar devam etmiş ve Horasan'dan getirilen 3000 kişilik, ilk Türk kafilesi Çukurova’da ki müstahkem kalelere yerleştirilmiş olabilir.

861 yılında Bizanslılar bölgeye tekrar hakim oldular. Bizans Kralı Nikephor zamanında Çukurova Ermenilerin eline geçince Ermeniler Kilikya kalelerine yerleşmeye başladılar.

1083 yılında Kutalmışoğlu Süleyman Şah Çukurova’daki Ermenileri itaat altına aldı. Bu tarihten itibaren bölgeye Türkmen akını hız kazandı. Bölgeye gelen bu Türkmenlerin yardımıyla da 1375 yılında Meklüklüler tarafından Ermeni prensliklerine tamamen son verildi.

1516 Mercidabık ve 1517 Ridaniye savaşlarında Memlüklüler yenilerek yıkıldı ve Çukurova ile birlikte Gülek ile çevresi de Osmanlıların eline geçti. Bu tarihten sonra bölge Osmanlıların hakimiyetinde kaldı.

Gülek (Külek) Osmanlıların bölgeyi fethettiği sırada Kusun’a bağlı bir kale durumunda idi. 1519 yılında yapılan bir tahrire göre Gülek Kalesinde 183 evli 39 bekar gayrimüslim nüfusu olduğu belirtilir.

1832 yılında Gülek ve çevresi Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın oğlu İbrahim Paşa tarafından ele geçirildi. Adana’nın önde gelen bazı aileleri de İbrahim Paşa’ya destek verdiler. İbrahim Paşa, Gülek Boğazını korumak için Tekir’de tabyalar yaptırdı. Gülek Boğazını toplarla patlatarak genişletti. 1838’den sonra İbrahim Paşa ordusuyla birlikte bölgeden çekilmeye başladı. Bölgeye Osmanlılar yeniden hakim oldular. 1848-1849 yıllarında aşiretleri merkezi otoritenin kontrolü altına almak için bir takım iskan çalışmaları yapıldı. Bu çerçevede Tecirli aşiretine mensup 50 tane Ankara ve çevresinden alınarak Gülek’e yerleştirildi. 1870 salnamesinde Tarsus’a bağlı bir nahiye olarak görülen Gülek, bu durumunu 20. yüzyılın başlarına kadar korudu.[4]

Coğrafya

Gülek mahallesi, Tarsus - Ankara yolu üzerinde Toros Dağları'nın Gülek Boğazı (1250 m) mevkiinde kurulmuştur.

Nüfus

Gülek Mahallesinin yıllara göre nüfusu
2016 1.768[2]
2015 1.928[2]
2014 2.095[2]
2013 2.409[2]
2000 9.831[5]
1990 6.114[5]
1985 5.795[5]
1980 6.352[5]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024. Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir. 
  2. ^ a b c d e f "Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçları, TÜİK". TÜİK. 25 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2017. 
  3. ^ "Otoyollar Haritası". 29 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023. 
  4. ^ "Gülek Belediyesi resmi sitesi". 5 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2010. 
  5. ^ a b c d Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; YER isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Pozantı</span> İlçe, Adana, Türkiye

Pozantı, Adana iline bağlı bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Tarsus</span> Mersinin ilçesi

Tarsus, Mersin ilinin en doğusundaki ilçesidir. İlçe doğuda Adana, batıda Mersin merkez, kuzeyde Pozantı ve Çamlıyayla, güneyde Akdeniz ile çevrilidir. Tarihte en yaygın Kilikya olarak anılan bölgede bulunan ilçenin Hitit Uygarlığı başta olmak üzere köklü bir uygarlık geçmişi vardır. Hititler döneminde Tarsus, Kizzuvatna eyaletinin bir kentiydi.

<span class="mw-page-title-main">Çukurova</span> Çoğunluğu Adana şehrinde bulunan verimli topraklara ve köklü geçmişe sahip bölge

Çukurova, tarihi adıyla Cilicia Pedias; Adana, Mersin, Osmaniye ve Hatay illerini içine alan Güney Anadoludaki coğrafi, ekonomik ve kültürel bir bölgedir. 6.4 milyon nüfusuyla, Türkiye'deki en büyük nüfus yoğunluğuna sahip bölgelerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Kilikya Ermeni Krallığı</span> Ortaçağda kurulmuş, Tarsus merkezli Ermeni krallığı

Kilikya Ermeni Krallığı, Kilikya Ermeni Prensliği ya da kısaca Kilikya, 1080-1198 arası prenslik ve 1198-1375 arası krallık olan Çukurova bölgesinde bulunan bir devlettir. Bölgedeki I. Ruben adında olan bir Ermeni beyi tarafından Bizans İmparatorluğundan aldığı toprak üzerine kurulmuştur ve zamanla daha geniş bir alana yayılmıştır. 1375'te Memlük Sultanlığı tarafından varlığına son verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Gülek Boğazı</span> İç Anadoluyu Akdenize bağlayan bir dağ geçidi.

Gülek Boğazı, Mersin ilinin Tarsus ilçesi sınırlarında bulunan ve Akdeniz Bölgesi ile İç Anadolu Bölgesi arasında bağlantıyı sağlayan Toros Dağları üzerindeki geçittir. Pozantı - Tarsus parkurundaki 21 no.lu otoyol bu geçitten geçer. Kuzeyden Çukurova'ya iniş yönünde rakımı Akçatekir çıkışında ~ 1.125 metredir. Ortalama rakımı 1.050 metre olan geçit güneyde ~ 828 metre rakımda sona erer. Bu nokta karasal iklimin sona erdiği yerdir. Çukurova'nın kuzey sınırını oluşturur. Boğazın Kuzey Kesiminde Kadir Hanı, Güney Kesiminde ise Körali Hanı bulunur. Boğaz içinde Roma İmparatoru Caracalla'nın yazıtı bulunur. Ayrıca Kadir Hanı mevkiindeki "Buyduran Pınarı" soğukluğu ile tarihsel üne sahip bir pınardır. Boğazın kuzey yamacında kar tutarken güney yamacı Akdeniz iklimi ve bakının etkisiyle pek kar tutmaz.

<span class="mw-page-title-main">Anavarza</span>

Anavarza, Türkiye'nin Adana ilinde, Kozan sınırları içerisinde, Kadirli, Ceyhan ve Kozan ilçe sınırlarının kesiştiği yerde, tarihi Kilikya bölgesinde bulunan antik kent. Çevresi mesire yeri olarak kullanılır. Kilikya ovasının önemli merkezlerinden olan Anavarza'nın antik kaynaklarda adı Anazarbos, Anazarba, Aynızarba veya Anazarbus olarak geçer.

Kayıtbay ya da tam adıyla El-Eşref Seyfeddin Kayıtbay, Memluk sultanlarından Çerkes kökenli Burci hanedanının on sekizinci hükümdarı. 1468 ile 1496 yılları arasında Memluk sultanlığı yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ramazanoğulları Beyliği</span> Türk beyliği

Ramazanoğulları Beyliği, XIV. yüzyılda Misis ve Adana yöresinde kurulmuş bir Anadolu beyliğidir.

Milli aşireti, Türkiye'nin büyük Kürt aşiretlerinden birisidir. Milli aşiretinin daha yaygın olarak kullanılan adları Milan, Millayi, Milanlu, Milanli gibi isimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Kuşçular, Tarsus</span> Tarsusda bir köy

Kuşçular mahallesi Mersin ilinin Tarsus ilçesine bağlı bir mahalledir.

Osmanlı-Memlûk Savaşı, 1485-1491 yılları arasında yapılan bir dizi savaş serisidir. Savaş sırasında Osmanlılar, Memlûkluların Anadolu ve Suriye'deki topraklarını fethetti. Bu savaş, Osmanlı Devleti'nin Yakın Doğu'daki savaşlarının en önemlilerinden biridir. Birkaç saldırıya rağmen, 1491 yılında yapılan barış antlaşmasıyla, savaştan önceki sınırlara geri dönüldü. Barış dönemi, 1516 yılına kadar sürdü.

<span class="mw-page-title-main">Karboğazı Baskını</span>

Karboğazı Baskını, 27-28 Mayıs 1920 tarihlerinde, Türk Kurtuluş Savaşı esnasında Kuvâ-yi Milliye ile Fransızlar arasında Toros Dağları'nın eteğinde çıkan çatışma.

<span class="mw-page-title-main">Kilikya</span> Anadoluda Toros dağlarıyla çevrili alanı kapsayan antik bölge

Kilikya, Anadolu'nun Alanya'dan başlayıp, doğuda Kinet Höyük'te son bulan, kuzeyden de Toros dağlarıyla çevrili alanı kapsayan antik bölgedir.

<span class="mw-page-title-main">Tarsus Ulu Camii</span> Mersin ilinin Tarsus ilçesinde yer alan 16. yy yapımı cami

Tarsus Ulu Camii, Mersin ilinin Tarsus ilçesinde yer alan tarihi bir camidir.

<span class="mw-page-title-main">Caracalla Yazıtı</span>

Caracalla yazıtı Toros Dağlarında yer alan bir kaya yazıtıdır. Halk arasında İskender yazıtı olarak bilinirse de, aslında Büyük İskender'in ölümünden beşyüz yıl sonra sonra, Roma İmparatorluğu döneminde yazdırılmış bir yazıttır.

<span class="mw-page-title-main">Gülek Kalesi</span> Mersin, Türkiyede bir kale

Gülek Kalesi Mersin ilinde bir kale örenidir.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Paşa Tabyaları</span>

İbrahim Paşa Tabyaları Toros Dağlarında Gülek Boğazına hakim bir noktada inşa edilmiş bir grup tabyadır.

<span class="mw-page-title-main">Namrun Kalesi</span> Çamlıyaylada bir Kale

Namrun Kalesi, Türkiye'nin Mersin şehrine bağlı Çamlıyayla ilçesinde yer alan bir kaledir. Genel özellikleri daha eski tarihleri işaret ettiği için, Asurluların "İllubru" adlı kalesi olduğu da söylenir. Orta Çağ'da Kilikya Ermeni Krallığı'nın bir parçası iken, kale Lampron adıyla biliniyordu ve Ermeni Hethumid prenslerinin atalarının ikamet yeriydi. Toros Dağları'nda yer alan kale, Tarsus ve Gülek Boğazı'na geçiş yapar.

Hadım Ali Paşa veya Atik Ali Paşa, Sultan II. Bayezid zamanında 1501-1503 ve 1506-1511 dönemlerinde iki kez sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.

Belen Muharebesi, 1831-1833 Osmanlı-Mısır Savaşı'nda evre.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.