Gül ile Sitemkâr

Gül ile Sitemkâr, bir padişahın oğlu ile vezir kızının aşkını konu edinen Türk halk öyküsüdür. Sözlü gelenekte yaşamayan bu öykü, günümüzde Azerbaycan'da karakter ve olayları daha farklı anlatılmasıyla beraber Şehzade Sanuber olarak bilinir. Kahramanları hayali olan Gül ile Sitemkâr öyküsü ilk kez 1884'te Hurşid ile Mahmihri adlı başka bir öyküyle birlikte taşbaskı olarak yayımlanmıştır. 1916'da ise tek başına basılmıştır. Harf Devrimi sonrasındaki bilinen en eski baskısı ise 1933 yılında Süleyman Tevfik Özzorluoğlu tarafından yapılmıştır.

Horasan padişahı ve vezirinin çocukları olmamaktadır. Birlikte tanrıya dua ederler ve birinin erkek, birinin de kız çocuğu olursa bunları evlendirmeye dair sözleşirler. Bir süre sonra padişahın Sitemkâr adında bir oğlu, vezirin ise Gül adında bir kız çocuğu olur. Beraber büyüyen bu çocuklar birbirlerine aşık olurlar. Fakat Sitemkâr'ın annesi oğlunun Gül ile evlenmesini kabul etmeyerek Cevri adındaki bir cariyeyi oğluna layık görür. Sitemkâr da bu evliliğe razı olur. Gül, Sitemkâr'ın vefasızlığından yakınan bir mektup yazar. Horasan padişahı ise vezirinden kızını başka bir yere götürmesini ister. Gül de abdal kıyafeti giyinerek elindeki bağlamasıyla yollara düşer. Bu sıralarda Sitemkâr'da abdal kıyafeti giyinmiş ve Gül'ü aramaya koyulmuştur. Yolları aynı ülkede kesişir. Aşık sanılanan bu ikiliden birbirleriyle atışması istenir. İkili söyledikleri deyişlerle birbirlerini tanırlar. Tesadüfi olarak ikilin babaları da çocuklarını bulmuştur: onlar da deyişlerinden çocuklarını tanırlar. Daha sonra bu dörtlü hep beraber Horasan'a doğru yola çıkarlar. Bu haberin saraya ulaşmasından sonra cariye Cevri, bir cadıyla anlaşarak Gül'ün saraya gelmesini engellemesini ister. Cadı ise Gül'ü alarak Yeşim Dağı'nda bir mağaraya kapatır. Sitemkâr'da kaybolan sevgilisini bulmak için tekrar yollara düşer. Tam dokuz yıl aradıktan sonra Hızır'ın yardımıyla mağarayı bulur ve cadıyı öldürerek Gül'ü kurtarır. Kırk gün kırk gece süren bir düğünle evlenirler. Sitemkâr, Gül'ün de ricasıyla cariye Cevri'yi affeder ve onunla da evlenir.^[1]