İçeriğe atla

Gül Baba Türbesi

Koordinatlar: 47°30′58″K 19°02′06″D / 47.51611°K 19.03500°D / 47.51611; 19.03500
Gül Baba Türbesi
Gül Baba Türbesi
Harita
Genel bilgiler
TürDini yapı
KonumBudapeşte
Macaristan
Macaristan
Koordinatlar47°30′58″K 19°02′06″D / 47.51611°K 19.03500°D / 47.51611; 19.03500
Gül Baba Türbesinin girişinde bulunan heykel
Gül Baba Türbesi'nin içindeki Akıncı mezar taşları

Gül Baba Türbesi, Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de bulunan, Gül Baba'ya ait türbe.

Gülbaba, Budapeşte'de yüksek tepeye gömülür ve tepeye "Gültepe" adı verilir (Macarca: Rózsadomb). Türbesinin yanına yaptırılan Gülbaba Bektaşi Tekkesi 1686 yılında yıkılmıştır.[1]

Gül Baba 15.yüzyıl sonlarıyla 16.yüzyıl başlarında yaşamış şair bir Bektaşi dervişidir. Doğum tarihi bilinmiyor. Asıl adı Cafer'dir. Külahında daima bir gül taşıdığı için „Gül Baba, Gül Dede“ lakabıyla tanınmıştır. Evliya Çelebiye göre Merzifonlu, yeni belgelere göre de Isparta ili Uluborlu ilçesinin ilegüp köyündendir.1531 yılında Kanuni Sultan Süleyman'ın daveti üzerine Budin'e gönderilmiş, bir tekke kurmuş, Bektaşi hoşgörüsü ile kısa zamanda Buda (Budin) halkının sevgilisi haline gelmiştir. 1541 yılında 1 Eylül günü Budin savaşında şehit düşmüştür.

2 Eylül 1541 günü Şeyhülislam Ebussuud Efendi´nin kıldırdığı cenaze namazına Kanuni Sultan Süleyman da katılmış, Budapeşte' de bugün türbesinin bulunduğu yere gömülmüştür. Türbenin bulunduğu tepeye „Gültepe-Rozsadomb“ adı verilmiş, yanında Gül Baba Bektaşi Tekkesi yaptırılmıştır. Bu tekke, 1686 yılında yıkılmıştır.

Gül Baba'nın sekizgen türbesi, 1543-1548 yılları arasında, Budin Beylerbeyi Mehmet Paşa tarafından yaptırılmış, bir süre Şapel olarak kullanılmıştır. Sultan Abdülaziz 1867 yılındaki ziyaretinden sonra 1885´te türbeye dönüştürülerek mimar Lajos Grill tarafından onarılmıştır. 1916´da Macar Prof. I. Müller tarafından restore edilmiştir. 2. Dünya Savaşı'nda ağır hasara uğrayan türbe 1963´te Macar Hükûmeti tarafından eski durumuna getirilmiştir. 1997 yılında Türk-Macar Hükûmetlerinin işbirliğiyle Kültür Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü'nce ilk yapıldığı güzellikte restorasyonu tamamlanmıştır. Restorasyon sonrası türbenin açılışına dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel katılmıştır.[2] Gül Baba Türbesi'nin korunmasını, işletilmesini ve bakımını sağlamak amacıyla 2017 yılında Macar Devleti tarafından Gül Baba Türbesi Mirasını Koruma Vakfı kurulmuştur.[3]

Misali mahlasıyla şiirler yazan Gül Baba'nın eserleriyle ilgili Miftahü'l-Gayb ve Güldeste adlı yazma eserler bulunmaktadır. Danimarkalı Andersen ve Macar besteci J.Huszka, Gül Baba'dan ilham alarak edebiyat ve müzik eserleri yazmışlardır. Türkler kadar Macarlar tarafından da ziyaret edilen türbe, Orta Avrupa´da fonksiyonunu yitirmeden türbe olarak kalan önemli bir Türk eseridir.

Türbe, Uluslararası Gayrimenkul Federasyonu'nun (FIABCI) uluslararası prestijli projeleri değerlendirdiği "2020 Prix d'Excellence (Mükemmeliyet)" yarışmasında iki ödül almıştır.[4] Türbenin internet üzerinden panoramik olarak gezilmesi mümkündür.[5]

Kaynakça

  1. ^ "Gül Baba". 11 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2011. 
  2. ^ "Gül Baba'ya kim sahip çıkacak ? – DW – 21.11.2009". dw.com. 1 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2024. 
  3. ^ "Gül Baba Türbéje Alapítvány". 28 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2024. 
  4. ^ "Macaristan'daki Gül Baba Türbesi'ne uluslararası ödül". www.aa.com.tr. 17 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2024. 
  5. ^ "Gül baba türbéje ©2018 3dpano.com". www.3dpano.com. 1 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2024. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Budapeşte</span> Macaristanın başkenti

Budapeşte, Macaristan'ın başkenti ve en kalabalık şehridir. Şehir sınırları içindeki nüfusa göre Avrupa Birliği'nin dokuzuncu en büyük şehri ve Tuna nehri üzerindeki ikinci en büyük şehirdir; şehrin yaklaşık 525 kilometrekarelik bir alanda tahmini nüfusu 1.752.286'dır. Hem şehir hem de ilçe olan Budapeşte, 7.626 kilometrekarelik bir alana ve 3.303.786 nüfusa sahip Budapeşte metropolitan alanının merkezini oluşturur. Şehrin nüfusu, toplam Macaristan nüfusunun %33'ünü oluşturmaktadır.

Beşiktaşlı Yahya Efendi, Molla Şeyhzade ya da Şeyh Yahya Beşiktaşî, Osmanlı devrinde yaşamış mutasavvıf, alim ve şair. Kanuni Sultan Süleyman devrinde İstanbul’da müderrislik yapmış olan Yahya Efendi, devrinin tanınmış alimlerindendir. Osmanlı sarayı ile yakın ilişkileri oldu ve hayatı boyunca Kanuni tarafından kendisine danışıldı. Emekli olduktan sonra Beşiktaş’ta pek çok bina inşa ettirip dergah ve vakıflar kurdu, bölgeyi ağaçlandırarak mesire yerine dönüştürdü.

<span class="mw-page-title-main">I. Viyana Kuşatması</span> Osmanlı İmparatorluğunun, I. Süleyman komutasında Roma Cermen İmparatorluğu hakimiyetinde bulunan Viyana’ya düzenlediği sefer

I. Viyana Kuşatması veya 1529 Viyana Kuşatması, Osmanlı İmparatorluğu'nun Kutsal Roma İmparatorluğu'nun bir parçası olan Avusturya Arşidüklüğü'ndeki Viyana şehrini ele geçirmek için yaptığı ilk girişimdi. Osmanlı padişahı Kanuni Sultan Süleyman, 100.000'den fazla askeriyle şehre saldırırken, Niklas Graf Salm liderliğindeki savunmacıların sayısı 21.000'i geçmiyordu. Buna rağmen Viyana, 27 Eylül 1529 ile 15 Ekim 1529 tarihleri arasında, iki haftadan biraz fazla süren kuşatmadan sağ çıkmayı başardı.

Sitti Zeynep Türbesi, Alanya'da Alanya Kalesi'ne çıkan yol üzerinde, büyük bir kayanın üzerindedir.

<span class="mw-page-title-main">Sarı Saltuk</span> Türk ermiş

Sarı Saltuk Baba Balkanların Osmanlılar tarafından fethedilmesinden önce başlıca Balkanlarda ve civârındaki bölgelerde seyahat ederek insanlara İslâm'ı tebliğ eden Alevî-Bektâşî şeyhi ve Türkmen bir Derviştir.

<span class="mw-page-title-main">Karaca Ahmet</span>

Karaca Ahmet Sultan, Hacı Bektaş Veli’nin yanında dervişlik hizmeti yaptı. Üsküdar sınırları içinde, Gündoğumu Caddesi ile Nuhkuyusu Caddesi'nin birleştiği köşede "Karacaahmet Sultan Dergahı" ve türbesi vardır. Türbe Kanuni Sultan Süleyman'ın Bektaşi tarikatına mensup eşi Gülfem Hatun tarafından yaptırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması</span> 677 sayılı yasayla Türkiyedeki tarikat faaliyetlerinin durdurulması

“Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması”, 30 Kasım 1925 tarihinde kabul edilip 13 Aralık 1925 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 677 sayılı kanun ile hayata geçmiştir. Konya milletvekili Refik Bey (Koraltan) ve beş arkadaşının önerisiyle meclise sunulup kabul edilen Tekke ve Zaviyeler ile Türbelerin Seddine ve Türbedarlar ile Bazı Unvanların Men ve İlgasına Dair Kanun; bütün tarikatlarla birlikte şeyhlik, dervişlik, müritlik, dedelik, seyitlik, çelebilik, babalık, emirlik, halifelik, falcılık, büyücülük, üfürükçülük, gaipten haber vermek ve murada kavuşturmak amacıyla muskacılık gibi, eylem, unvan ve sıfatların kullanılmasını, bunlara ait hizmetlerin yapılmasını ve bu unvanlarla ilgili elbise giyilmesini de yasaklamıştır. Ayrıca yasa ile Türkiye Cumhuriyeti içinde padişahlara ait ya da bir tarikata çıkar sağlamaya yönelik tüm türbeler kapatılmış, türbedarlıklar kaldırılmıştır. Yasaya aykırı davrananlara para ve hapis cezası getirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yahya Efendi Türbesi</span> 1571 tarihli Mimar Sinan eseri kâgir türbe

Yahya Efendi Türbesi, İstanbul'un Beşiktaş ilçesinde, Çırağan Sarayı karşısında, Yahya Efendi Tekkesi'nin bitişiğinde bulunan 1571 tarihli Mimar Sinan eseri kâgir türbedir.

<span class="mw-page-title-main">Gül Baba</span> 16. yüzyılda ölmüş Bektaşi şair ve derviş

Gül Baba ; Osmanlı dönemi Bektaşi dervişidir.

<span class="mw-page-title-main">Harabati Baba Tekkesi</span>

Harabati Baba Tekkesi veya Sersem Ali Baba Dergâhı, MS 1538 yılında inşa edilmiş, günümüzde Makedonya'nın Kalkandelen şehrinde bulunan Osmanlı-Türk dini eserlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">İstabur Seferi</span>

İstabur Seferi ya da 1541 Budin Seferi, Kanuni Sultan Süleyman'ın 1541'de Avusturya üzerine yapmış olduğu seferdir. Sultan Süleyman'ın 9. seferi olan İstabur Seferi, Osmanlı'nın zaferi ile bitmiştir. Ferdinand, Macaristan'ı bırakma niyetinde değildi. Jan Zapolya'nın 1540 yılındaki ölümü üzerine Macaristan karışmaya başladı. Zapolya'nın eşi kocasının ölümünden önce bir erkek çocuk dünyaya getirmişti. Kraliçe Izabela Jagiellonka oğlu Sigismund'un Macar Kralı olması istirhamında bulunmuştu. Bu istirham üzerine Osmanlı Devleti, kendisine teminat vermişti. Jan Zapolya'nın ölüp yerine oğlu Sigismund'un geçmesini fırsat bilen Ferdinand Budin'i kuşattı. Sonuçta Macaristan'a yeni bir sefer yapılma mecburiyeti doğar. Osmanlı hükümdarı, 1541 senesinin İlkbaharındaki hareketinden evvel, derhal Rumeli Beylerbeyi, arkasından da Sokullu Mehmed Paşa'yı gönderir. Bundan sonra da bizzat kendisi sefer için 20 Haziran 1541 tarihinde İstanbul'dan ayrılarak, sefere çıkar. Asıl ordunun yaklaşmakta olduğunu duyan Ferdinand kuvvetleri, bir gece gizlice kaçmak istedilerse de imha edilirler ve ordugahları da Türklerin eline geçer. Başkomutanları Rokendorf Komaran'da öldürülür. Seferde I. Süleyman'a; Şehzade Selim, Şehzade Bayezid, Rumeli Kazaskeri Mehmet Ebussuud Efendi ve Vezir-i Azam Süleyman Paşa refakat etti.

Garip Dede Türbesi, İstanbul ili Küçükçekmece ilçesi Fatih mahallesinde bir türbedir. Anadolu erenlerinden biri olduğu ve Alevi-Bektaşi inancına göre türbesi Macaristan'da bulunan Gül Baba'nın müsahibi olduğu rivayet edilen Garip Dede'nin, 16. yüzyılda öldüğünde gömüldüğü mezar, 1995 yılında Nurettin Şen'in katkılarıyla türbe haline getirilmiştir. Önce türbeye küçük cemevi eklenmiştir. Ardından alt kat aşevi, üst katı cemevi olarak yeni bir bina yapılmıştır.

Budin Kuşatması, Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı Macaristan Krallığı'nın elindeki Budin'in Avusturya Arşidüklüğü tarafından, 4 Mayıs ile 21 Ağustos 1541 tarihleri arasında gerçekleştirilen kuşatılması. Kuşatma devam ettiği sırada Osmanlı Padişahı I. Süleyman'ın bölgeye hareket ettiğinin Avusturya kuvvetleri tarafından duyulmasının ardından üç aydan fazla süren kuşatma kaldırıldı. Süleyman'ın bu seferi sonrasında Budin Eyaleti kuruldu ve şehir direkt olarak Osmanlı İmparatorluğu'na bağlandı.

<span class="mw-page-title-main">Dolma Tekkesi</span>

Dolma Tekkesi veya Mustafa Baba Dolma tekkesi, MS 1770 yıllarda Arnavutluk Cumhuriyeti'ndeki Akçahisar kentinde bulunmakta olan Osmanlı-Türk tarihi dinî eserlerinden biridir. Tekke Bektaşi tarikât'a aittir. Dergâh, Akçahisar kalesi'nin içinde bulunmaktadır. Eski osmanlı câmii'nin üstünde yapılmış İskender Bey müzesinin yanındadır. Tekke'de Hacı Mustafa Baba Türbesi ve dergâhın kurucusu, Adem Ağa Toptani'nin mezarı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Halveti Tekkesi</span>

Halveti Tekkesi Arnavutluk Cumhuriyeti'nin Berat kentinde bulunmakta olan tarihi Osmanlı-Türk dinî eserlerinden biridir. Dergâh, bir Sûfî mezhebi olan Halveti tarikât'a aittir. Tekke'nin yanında, Sultan Camii ve bir Kervansaray bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Âsım Baba Tekkesi</span>

Zall Tekkesi veya Asim Baba Tekkesi, MS 1700 yılında inşa edilmiş Arnavutluk Cumhuriyeti'ndeki Ergiri kentinde bulunmakta olan Osmanlı-Türk tarihi dinî eserlerinden biridir. Tekke Bektaşi tarikat'a aittir. Dergâh 1780 yılında Sulucakarahöyük’ten Arnavutluğun Ergiri kasabasına gelen Üsküdarlı Muhammed Âsım Baba tarafından kurulmuştur. Âsım Baba Dimetokalı Kara Ali Dede’nin halîfesidir. 1796 yılında Ergiri'de ölmüş ve türbesi halk tarafından çok ziyaret edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Melan Tekkesi</span>

Melan Tekkesi Arnavutluk Cumhuriyeti'nin Libohova ilçesinin Vrahogoranci köyünde bulunan tarihi bir Osmanlı-Türk dinî eseridir. Tekke 19. yüzyılda Aliu Baba tarafından inşa edilmiştir, türbesi hâlâ tekke'nin yanında bulunmaktadır. Dergâh Bektaşi tarikâtın Ergiri dedeliğe aittir.

<span class="mw-page-title-main">1540-1545 Osmanlı-Alman Savaşı</span>

1540-1545 Osmanlı-Alman Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ve Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu arasında Macaristan'ın hakimiyeti konusundaki çekişme nedeniyle başlayan ve gerek Macaristan gerek Akdeniz'deki kesintisiz Osmanlı zaferleri üzerine 1545'teki ateşkesin ardından 1547 yılında İstanbul Antlaşması'yla sonuçlanan savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Erikli Baba Tekkesi</span> İstanbulda bir Alevi-Bektaki tekkesi

Erikli (Eryek) Baba Tekkesi, İstanbul'un Zeytinburnu ilçesinde bulunan bir Alevi-Bektaşi dergâhıdır.

<span class="mw-page-title-main">Musa Baba Türbesi</span> Selanik, Yunanistanda bulunan bir Osmanlı dönemi Bektaşî türbesi

Musa Baba Türbesi Yunanistan'ın Selanik kentinde Yukarı Şehir kısmındaki Terpsitheas Meydanı'nda bulunan bir Osmanlı dönemi türbesidir. On altıncı yüzyıla tarihlenmektedir.