İçeriğe atla

Gül Baba

Koordinatlar: 47°30′57.45″K 19°2′5.7″D / 47.5159583°K 19.034917°D / 47.5159583; 19.034917


Budapeşte'de Rózsadomb mahallesindeki Gül Baba heykeli
Sağda Gül Baba türbesi ve solda heykeli
Gül Baba'nın Budapeşte türbesindeki tabutu

Gül Baba (d.?- ö.1541); Osmanlı dönemi Bektaşi dervişidir.

Hayatı

Hayatının ilk yılları hakkında yeterli bilgi yoktur. Anadolu ve Balkanlar'da çok sayıda Gül Baba isimli kişiler olduğundan bazı kaynaklarda birbirleriyle karıştırılabilmektedir. Bu nedenle hayatıyla ilgili çeşitli rivayetlere rastlanılmaktadır.

Evliya Çelebi Seyahatnamelerinde Gül Baba'nın Osmanlı Padişahı Kanuni Sultan Süleyman döneminde Merzifon'dan Budapeşte'ye geldiği belirtmektedir.[1]

Bazı kaynaklarda II. Mehmed döneminden başlayarak Kanuni dönemine kadar olan süreçte Osmanlı fetihlerinde rol oynadığı belirtilmektedir.[2] Bazı kaynaklarda da, Senirkent ilçesine bağlı Uluğbey köyünde türbesi bulunan Veli Baba'nın ("Kutbü'l-ârifîn Yalınkılıçoğlu Veliyyüddin Gâzî) oğlu olan ve Kanuni Sultan Süleyman dönemindeki Nemçe (Avusturya) Seferinde ölen Seyyid Cafer ile aynı kişi olduğu belirtilmektedir.[3] Evliya Çelebi'ye göre Budin Kuşatması (1541) sırasında ölen Gül Baba için şehrin alınmasından sonra Şeyhülislam Ebussuud Efendi'nin kıldırdığı ve Kanuni'nin de yer aldığı 200.000 kişilik kalabalığın yer aldığı cenaze töreninden sonra Budapeşte'de gömülmüştür. Bununla birlikte türbesinde bulunan levhada, Fethiye Camisinde (Matthias Kilisesi) cemaatle namaz kılarken öldüğü belirtilmektedir. Gül Baba'nın Misâlî mahlasıyla eserler yazdığı yönünde görüşler doğrulanamamaktadır.[4]

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
İslam
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Şiʿism
 
 
 
Tasavvuf
 
 
 
Sünniler
 
 
 
Hariciler
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Hanefi
 
 
Maliki
 
 
Şafi'i
 
 
Hanbeli
 
Zahiri
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Z'ûl-Nûn el-Mısrî
 
İbrahim ibn Edhem
 
 
Ebû’l Hasan Şazeli
 
 
Ebû’n Necib Sühreverdi
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ebâ Yezîd-i Bistâmî
 
 
Şazel’îyye
 
 
Sühreverd’îyye
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ebû’l Hasan Harakânî
 
 
Ebû Hafs Ömer es-Sühreverdî
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Sehl el-Tüsterî
 
 
Arslan Baba
 
 
Yusuf Hemedanî
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Hallâc-ı Mansûr
 
 
Ahmed Yesevî
 
Abdulhâlık Gucdevanî
 
 
Abdülkâdir Geylânî
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Yesev’îyye Tarikatı
 
Nakşibend’îyye Tarikatı
 
 
Kadir’îyye Tarikatı
 
 
Şeyh’ūl`Ekber İbn ʿArabî
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Gâl’îyye
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Zahid Gilani Zahid’îyye
 
Ekber’îyye Sūfīsm
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Yunus Emre
 
 
 
 
 
 
Halvet’îyye
 
Vahdet-i Vücud
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Nâimî
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Hacı Bayram Veli
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Hurûfîlik
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Bayram’îyye Tarikatı
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Nesîmî
 
 
 
 
 
Şems’îyye-i Bayram’îyye
 
Celvet’îyye-i Bayram’îyye
 
Melamet’îyye-i Bayram’îyye
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Balım Sultan
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Mahmud Hüdayi
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Hurûfîyyeh
 
 
 
 
 
 
 
 
 
İsmail Hakkı Bursevî
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Gül Baba
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Safranbolulu Mehmed Emin Halvetî
 
Muhammed Nur'ül Arabi
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Eserleri

  • Miftah'ül Gayb (şiir ve düzyazılar)
  • Güldeste (şiir ve düzyazılar)

Bazı etkileri

Türbeden Rózsadomb mahallesi panorama manzarası
  • Danimarkalı Andersen tarafından 1841 yılında Gül Baba'nın efsanevî hayatı kaleme alınır.
  • Macar komponist ve besteci Jenő Huszka [ˈjɛnøː ˈhuskɒ] 1905 yılında Budapeşte'de Gül Baba senfoni opera eseri yaratıyor.
  • Macaristan'da 2006 yılında Türkler tarafından Gül Baba vakfı kuruluyor.
  • Macar Ressam Franz Eisenhut tarafından 1886 yılında Gül Baba adlı eserini ortaya koymuştur.

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta Gül Baba ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

Kaynakça

  1. ^ Eyice, Semavi (1996). "Gül Baba tekkesi ve Türbesi". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt 14. Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 228-230. 22 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2021. 
  2. ^ M Th Houtsma et al. (Hrsg.): E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913–1936, Brill, 1987, ISBN 90-04-09796-1, S. 181 [1] 5 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  3. ^ Yılmaz, Mehmet Emin (2021). "Budapeşte'deki Gül Baba Türbesi'nin Onarımları (1884-1915)". Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, 99. DergiPark. ss. 12-13. 25 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2021. 
  4. ^ Kaçalin, Mustafa S. (1996). "Gülbaba". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt 14. Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 227-228. 14 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2021. 
ile ilgili metin bulabilirsiniz.

Galeri

  • Gül Baba Budapeşte Türbesindeki büyük çeşme
    Gül Baba Budapeşte Türbesindeki büyük çeşme
  • Gül Baba Budapeşte Türbesindeki küçük çeşme
    Gül Baba Budapeşte Türbesindeki küçük çeşme
  • Gül Baba Budapeşte Türbesindeki korucu galleri
    Gül Baba Budapeşte Türbesindeki korucu galleri
  • Gül Baba Budapeşte Türbesi
    Gül Baba Budapeşte Türbesi
  • Gül Baba Budapeşte Türbesi
    Gül Baba Budapeşte Türbesi
  • Gül Baba'nın Budapeşte Türbesindeki heykeli
    Gül Baba'nın Budapeşte Türbesindeki heykeli
  • Türbesi
    Türbesi
  • Macar Ressam Franz Eisenhut tarafından 1886 yılında yapılan Gül Baba Tablosu
    Macar Ressam Franz Eisenhut tarafından 1886 yılında yapılan Gül Baba Tablosu
  • Gül Baba Türbesi'nin giriş kapısındaki plakette, Gül Baba hakkındaki yazı
    Gül Baba Türbesi'nin giriş kapısındaki plakette, Gül Baba hakkındaki yazı


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Budapeşte</span> Macaristanın başkenti

Budapeşte, Macaristan'ın başkenti ve en kalabalık şehridir. Şehir sınırları içindeki nüfusa göre Avrupa Birliği'nin dokuzuncu en büyük şehri ve Tuna nehri üzerindeki ikinci en büyük şehirdir; şehrin yaklaşık 525 kilometrekarelik bir alanda tahmini nüfusu 1.752.286'dır. Hem şehir hem de ilçe olan Budapeşte, 7.626 kilometrekarelik bir alana ve 3.303.786 nüfusa sahip Budapeşte metropolitan alanının merkezini oluşturur. Şehrin nüfusu, toplam Macaristan nüfusunun %33'ünü oluşturmaktadır.

Sitti Zeynep Türbesi, Alanya'da Alanya Kalesi'ne çıkan yol üzerinde, büyük bir kayanın üzerindedir.

<span class="mw-page-title-main">Sarı Saltuk</span> Türk ermiş

Sarı Saltuk Baba Balkanların Osmanlılar tarafından fethedilmesinden önce başlıca Balkanlarda ve civârındaki bölgelerde seyahat ederek insanlara İslâm'ı tebliğ eden Alevî-Bektâşî şeyhi ve Türkmen bir Derviştir.

<span class="mw-page-title-main">Lütfi Paşa</span> 31. Osmanlı sadrazamı

Damat Çelebi Lütfi Paşa, Kanuni Sultan Süleyman saltanatı döneminde 13 Temmuz 1539 - Nisan 1541 arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Rüstem Paşa</span> 33. Osmanlı sadrazamı

Rüstem Paşa, Kanuni Sultan Süleyman saltanatı döneminde 28 Kasım 1544 - 6 Ekim 1553 ve 29 Eylül 1555 - 10 Temmuz 1561 tarihleri arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Korint</span> Yunanistanda bir şehir

Korent ya da Korint, Mora Yarımadası'nı Yunanistan anakarasına bağlayan Korint Kıstağı'nın üstünde yer alan bir Yunanistan şehridir. Korint'in batısında Korint Körfezi, doğusunda da Saronik Körfezi vardır. Eski şehir, Atina'nın 78 km güneybatısında kalır. Eskiden gemilerin kayalıklı tepe üzerinden kızaklarla çekildiği kıstak, artık bir kanalla kesilmiştir.

Yesevîlik, adını Nakşibend’îyye tarikâtı şeyhi Yusuf Hemedanî'nin müritlerinden Hoca Ahmed Yesevî'den alan, İslâm'da kadın-erkek denkliğini yaşatan, Anadolu Alevîliği üzerinde bir hayli tesirleri olan, Bektâşî Tarikâtı'nın da beslendiği tasavvufî yol ve Türk tarikatı.

Gül Baba Macar besteci Jenő Huszka'nın üç perdelik opereti. Librettosu Ferenc Martos'a aittir. İlk temsili 6 Aralık 1905'te Budapeşte'de Kral Tiyatrosu'nda yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Evliya Çelebi</span> Osmanlı Türk gezgini ve yazar (1611–1682)

Derviş Mehmed Zıllî veya bilinen adıyla Evliyâ Çelebi, 17. yüzyılın önde gelen bir Osmanlı seyyahı ve nesir yazarıdır. Evliyâ Çelebi, imparatorluk kültürel zirvesinde iken, elli yılı aşkın süreyle Osmanlı topraklarını ve komşu toprakları gezmiş, gördüklerini ve yaşadıklarını Seyahatnâme adlı 10 ciltlik ünlü eserinde toplamıştır. Hayatı boyunca gezdiği şehir sayısı 257'dir.

Velâyet-nâme-i Hacı Bektâş-ı Velî, Vilâyet-name-i Hacı Bektaş-ı Velî veya Manâkib-ı Hacı Bektâş-ı Velî 15. yüzyılda yazılmış, Hacı Bektaş-ı Veli'nin hayatı hakkında menkıbe türü bir eserdir.

Mehmed Neşrî, Osmanlı tarihçisi. Kitab-ı Cihannüma adlı tarih kitabının yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Harabati Baba Tekkesi</span>

Harabati Baba Tekkesi veya Sersem Ali Baba Dergâhı, MS 1538 yılında inşa edilmiş, günümüzde Makedonya'nın Kalkandelen şehrinde bulunan Osmanlı-Türk dini eserlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Lâgarî Hasan Çelebi</span> 17. yüzyılda yaşadığı rivayet edilen Türk bilim insanı

Lâgarî Hasan Çelebi, Osmanlı İmparatorluğu'nda IV. Murad döneminde, barut macunundan hazırlanmış fişekler vasıtasıyla uçtuğu görülen ve kayıt edilen Osmanlı sanatkârı ve mühendisidir.

<span class="mw-page-title-main">Gül Baba Türbesi</span> Budapeştedeki bir türbe

Gül Baba Türbesi, Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de bulunan, Gül Baba'ya ait türbe.

<span class="mw-page-title-main">Aziz Mahmud Hüdayi Camii</span> Osmanlı Döneminden kalma tarihî bir cami

Aziz Mahmud Hüdayi Camii, İstanbul'un Üsküdar ilçesinin Aziz Mahmud Hüdayi Mahallesi'nde yer alan, Osmanlı Dönemi'nden kalma tarihi bir camidir. Kanuni Sultan Süleyman'ın torunu olan Asiye Hümaşah Sultan tarafından, üçüncü eşi Aziz Mahmud Hüdayi adına yaptırılmıştır. Yapımına 1589 yılında başlanan cami, 6 yıllık inşaat sürecinden sonra 1595 yılında ibadete açılmıştır. Cami mimari olarak Osmanlı esintilerini yansıtmaktadır.

Ahlat Kalesi ya da Osmanlı Kalesi, Eski Ahlat adı verilen "Harapşehir" ile Yeni Ahlat adı verilen şimdiki Ahlat merkezi arasında, göl kenarında bulunan kale. İsmini Osmanlılar döneminde yapılmış olmasından dolayı alır. Kalenin yapımına Yavuz Sultan Selimdöneminde başlandığı, Kanuni Sultan Süleyman tarafından da bitirildiği ve Mimar Sinan'ın bir eseri olduğu belirtilmektedir. Yapımının II. Selim döneminde bitirildiği bazı kaynaklarda görülse de bu zayıf bir ihtimaldir.

<span class="mw-page-title-main">Franz Eisenhut</span> Ressam

Ferenc Eisenhut, Ferencz veya Franz Eisenhut olarak da bilinir, Macar oryantalist ressam ve illüstratördü. Tür ve tarih resimleri yarattı.

Türkiye'nin İstanbul ilinin Kadıköy ilçesindeki kayda değer çeşmeler şu şekildedir:

Zeynel Paşa; beylerbeyi ve vezirlik görevlerinde bulunmuş Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Koyunbaba (kişi)</span>

Koyunbaba veya Seyit Ali, Türk kalenderi. Muhammed bin Abdullah'ın soyundan geldiği ve Hacı Bektaş-ı Veli'nin çağdaşı olduğu kabul edilir. Hayatı hakkında kesin bir şey bilinmemektedir. Ancak Koyunbaba hakkında çeşitli hikâyelere ulaşılmıştır. Bunlardan biri 16. yüzyıldan kalma Vilâyetnâme-i Koyunbaba'dır. Esere göre Horasan'dan gelmiş, Mekke'ye hacca gitmiş, Medine ve Kerbela'dan geçerek Anadolu'ya gelmiştir. Bugün bile Türkiye'de köprüler ve mahalleler Koyunbaba'nın adını taşımaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.