İçeriğe atla

Gül

Gül
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Plantae
Şube:Tracheophyta
Sınıf:Magnoliopsida
Takım:Rosales
Familya:Rosaceae
Oymak:Roseae
Cins:Rosa
L., Sp. Pl.: 491 (1753).
Türler
metne bakınız.
  • Vikitür'de Rosa ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Bulgaristan'daki Gül Vadisi'nde gül toplanışı, 1870'ler, F. Kanitz tarafından yapılmış bir oyma.

Gül, gülgiller (Rosaceae) familyasının Rosa cinsinden, odunsu çok yıllık kapalı tohumlu güzel kokulu bitki türlerine verilen ad.[1]

Çoğu gül türünün ana vatanı Asya'dır. Daha az sayıda türleri Avrupa, Kuzey Amerika ve Kuzeybatı Afrika'da yetişir. Güller yaygın olarak güzellikleri ve kokuları için yetiştirilir ve birçok toplumda kültürel öneme sahiptir.[1] Park ve bahçelerin süslenmesinde kullanıldığı gibi odaları, balkon ve terasları süsler. Birçok rengi vardır. Kesme çiçekçilikte çok talep edilen bir çiçektir.

Botanik

Gül dikenleri aslında dikendir – epidermis büyümeleri
Gül yaprakçıkları
Gül tomurcuklarının dış görünümü
Gelişmekte olan bir gül tohumu boyunca boyuna kesit

Yapraklar dalında dönüşümlüdür. Çoğu gül türünde yapraklar 5 ila 15 santimetre (2,0 ila 5,9 in) boyunda, karşılıklı (3–) 5–9 (–13) yaprakçıklı ve yaprakçıklar genellikle tırtık kenarlı ve dalın alt tarafında birkaç küçük dikeni vardır.

Güllerin çoğu yaprak dökendir ama Güneydoğu Asya'dan birkaçı yaprak dökmez.

Sadece dört yapraklı Rosa sericea hariç çoğu türde çiçeklerin beş yaprağı vardır. Her petal iki ayrı loba bölünmüştür ve birkaç türde sarı veya kırmızı olmasına rağmen genellikle beyaz veya pembedir. Yaprakların altında beş çanak yaprak vardır (veya bazı "Rosa sericea" türleri dört yapraklıdır). Bunlar, yukarıdan bakıldığında görülebilecek kadar uzun olabilir. Aken'lere dönüşen birden fazla superior yumurtalık vardır.[2] Güller doğada böceklerle tozlaşır.

Genel sınıflandırma

Güllerin birçok türü bulunmaktadır. Aynı zamanda dikenler de gül sınıfına aittir. Genel olarak güller, çiçek ve gövde şekillerine göre sınıflandırılırlar.[3] Bunlar:

  • Çiçekleri bakımından:[4]
  1. Yalınkat güller
  2. Yarım katmerli güller
  3. Katmerli güller
  • Boyları bakımından:[4]
  1. Bodur güller
  2. Yüksek boylu güller
  3. Sarılıcı-sarmaşık güller
  • Çiçek açma zamanına göre:[4]
  1. Yılda bir çiçek açanlar
  2. Yılda birden çok çiçek açanlar
  3. Yediveren güller
  • Katmer çiçekleri bakımından:[4]
  1. Çiçekleri küçük katmerli
  2. Çiçekleri normal katmerli
  3. Çiçekleri büyük katmerli güller

Gül simgeselliği

Şiirde gül

Şairler, gül ile ilgili olarak çeşitli tasavvur ve hayallerde bulunmuşlardır.[5]

Siyasette gül

Sosyalistler ve sosyal demokratlar için kırmızı gül genel kabul edilir bir simge olmuştur. Sosyalizmin amblemi gül tutan elken İngiliz İşçi Partisinin amblemi kırmızı güldür.

İslam'da gül

İslam dininde gül Muhammed'i temsil eder.

Türler

Rosa 'Singin' in the rain', bir Floribunda gülü.
Rosa 'Louis Odier', bir Bourbon gülü.
  • Kaliforniya yabani gülü (Rosa californica)
  • Kuşburnu (Rosa canina)
  • Okka gülü (Rosa × centifolia)
  • Çin gülü (Rosa chinensis)
  • Rosa dumalis
  • Rosa eglanteria
  • Kırmızı frenk gülü (Rosa gallica)
  • Rosa gigantea
  • Rosa glauca
  • Rosa laevigata
  • Misk gülü (Rosa moschata)
  • Rosa multiflora
  • Rosa omeiensis
  • Bataklık gülü (Rosa palustris)
  • Rosa persica
  • Rosa pimpinellifolia
  • Rosa pinetorum
  • Rosa roxburghii
  • Rosa rubiginosa
  • Japon gülü (Rosa rugosa)
  • Rosa sericea
  • Rosa stellata
  • Rosa virginiana

Kültür ile elde edilen güller (Kültivarlar)

  • Rosa alba cv.'Maiden's Blush'
    Rosa alba cv.'Maiden's Blush'
  • 'Zépherine Drouhin' gülü
    'Zépherine Drouhin' gülü
  • 'Sarah van Fleet' gülü
    'Sarah van Fleet' gülü
  • 'Königin der Rosen', modern bir Hybrid Tea gülü
    'Königin der Rosen', modern bir Hybrid Tea gülü
  • 'Borussia', modern bir Floribunda gülü
    'Borussia', modern bir Floribunda gülü
  • 'Amber Flush', Hybrid Tea gülü
    'Amber Flush', Hybrid Tea gülü
  • Rosa pimpinellifolia (Thomé)
    Rosa pimpinellifolia (Thomé)
  • Kırmızı gül
    Kırmızı gül
  • Farklı güller
    Farklı güller

Kaynakça

  1. ^ a b Stevens, Donovan, and Daxton Ware. Biotechnology of Horticultural Crops. Scientific e-Resources, 2018.
  2. ^ Mabberley, D. J. (1997). The Plant-Book: A Portable Dictionary of the Vascular Plants. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 9780521414210. 
  3. ^ Austin, David (2020). David Austin's English roses. Woodbridge, Suffolk. ISBN 978-1788840194. 
  4. ^ a b c d Mikolajski, Andrew (2018). How to grow roses : a comprehensive illustrated directory of types and techniques. Londra. ISBN 978-0754834328. 
  5. ^ Fuzuli'nin Gül Bahçesinde Bir Gezinti http://www.muhammetkuzubas.com/makaleler/fuzuligul.htm 28 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Akçaağaç</span> bitki cinsi

Akçaağaç ya da Acer, genellikle akçaağaç olarak bilinen ağaçların ve çalı'ların bir cinsidir. Cins, Sapindaceae familyasına yerleştirilir. Çoğu Asya'ya özgü olan yaklaşık 132 tür vardır, ayrıca Avrupa, kuzey Afrika ve Kuzey Amerika'da bir miktar vardır. Yalnızca bir tür, Acer laurinum, Güney Yarımküre'ye kadar uzanır. Türkiye'de Ova akçaağacı, Çınar yapraklı akçaağaç, Dağ akçaağacı, Beşparmak akçaağaç, Toros akçaağacı, Doğu akçaağacı, Tatar akçaağacı, Kayın gövdeli akçaağaç, Gürgen yapraklı akçaağaç gibi türler doğal olarak yetişir. Kırmızı akçaağaç, Japon akçaağacı, Şeker Akçaağacı ve Dişbudak yapraklı akçaağaç gibi türler park ve bahçelerde peyzaj amaçlı kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Çiçek elması</span>

Çiçek elması (Malus), gülgiller (Rosaceae) familyasına dahil olan Maloideae alt familyasının örnek cinsidir ve bu cins içinde yer alan 30-35 kadar, yaprak döken, küçük ağaç ya da çalı nitelikli bitki türleri ile bunların meyvelerinin de genel adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Dişbudak yapraklı akçaağaç</span> Akçaağaçgiller familyasından bir bitki türü

Dişbudak yapraklı akçaağaç, akçaağaçgiller (Aceraceae) familyasından anavatanı Kuzey Amerika olan iki evcikli bir akçaağaç türü.

<span class="mw-page-title-main">Kuşburnu</span>

Kuşburnu Avrupa, kuzeybatı Afrika ve Batı Asya'da yetişen bir tür bitki. İçi tüylüdür ve çok sayıda tohumu vardır. Sonbaharda olgunlaşır. C vitamini açısından dünyanın en zengin meyvesidir. Limondan 60 kat daha fazla C vitamini içerir. Taze olarak tüketildiği gibi kurutularak da kullanılır. Çayı ve marmelatı yapılır. Yabangülü, itburnu, itgülü, gülelması, yiric gibi adlarla da bilinir. İnsanların geçimini sağlamak için kullandıkları bir ticaret metasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Orman gülü</span> Rhododendron cinsinin 800 kadar türünü içeren çiçekli bitkilerin ortak adı

Orman gülü, fundagiller (Ericaceae) familyasından Rhododendron cinsinin 800 kadar türünü içeren çiçekli bitkilerin ortak adı. Gösterişli çiçekleri nedeniyle bahçelerde ve saksıda yetiştirilir.

<span class="mw-page-title-main">Ahududu</span>

Rubus idaeus veya Ahududu ya da Frambuaz, Rubus cinsine bağlı, Avrupa ve Asya'nın kuzeyine özgü meyve veren bir bitki türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Akasya</span> bitki familyası

Akasya, baklagiller familyasından Acacia cinsini oluşturan genellikle hep yeşil yapraklı ve dikenli ağaç ya da ağaççıkların ortak adı.

<span class="mw-page-title-main">Ateş dikeni</span>

Ateş dikeni (Pyracantha), gülgiller familyasına ait, yaz kış yeşil kalan çalılardandır. Meyveleri halk arasında "Köpek Elması" olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Leylak</span> bitki cinsi

Leylak, zeytingiller (Oleaceae) familyasından, 20'ye yakın türü bulunan, bahçe ve parkların süslenmesinde çok kullanılan soğuklara oldukça dayanıklı ağaççıkların ortak adı.

<span class="mw-page-title-main">Kiraz eriği</span>

Kiraz eriği, gülgiller (Rosaceae) familyasından Doğu Avrupa, Güneybatı ve Orta Asya'ya özgü bir ağaç türü.

<span class="mw-page-title-main">Biberiye</span>

Genellikle biberiye olarak bilinen Salvia rosmarinus; kokulu; yaprak dökmeyen; iğne yapraklı; beyaz, pembe, mor veya mavi çiçekli; Akdeniz bölgesine özgü bir çalıdır. 2017 yılına kadar Rosmarinus officinalis adıyla biliniyordu. Günümüzde bu ad sinonim olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Anemone coronaria</span>

Taçlı dağ lalesi ya da taçlı anemon, düğün çiçeğigiller (Ranunculaceae) nemli topraklar, yarı güneşli ya da güneşli yerlerde yaşayan çok yıllık otsu bir bitki türü.

<span class="mw-page-title-main">Japon gülü</span> Bitki

Japon gülü ya da diğer adıyla Çin gülü, ebegümecigiller (Malvaceae) familyasından Doğu Asya kökenli saksı ve bahçe süs bitkisi türü.

<i>Rosa acicularis</i>

Rosa acicularis, gülgiller familyasından, Holarktik biyocoğrafik bölgesinin kuzeyinde Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika'da yetişen, gül türü.

<span class="mw-page-title-main">Hakiki leylak</span> Zeytingiller familyasından bir bitki türü

Hakiki leylak, zeytingiller (Oleaceae) familyasından dik çalı veya 5–6 m boyunda ufak bir ağaç görünümündeki leylak türü.

<span class="mw-page-title-main">Çobanyastığı</span>

Çobanyastığı yere yakın yastık iriliğinde diken yapraklı, hep yeşil ve çiçekli çalı görünümünde bir bitki.

<span class="mw-page-title-main">David C. H. Austin</span>

David Charles Henshaw Austin "OBE", Özellikle güller hakkında yaptığı çalışmalarıyla bilinen İngiliz botanikçi ve araştırmacıdır.

Yasemin Çayı, yasemin çiçeği kokusundan aromalı bir çaydır. Genel olarak yasemin çayı, yeşil çay temelli olsa da temel olarak beyaz çay ve siyah çay da kullanılır. Yasemin çayının sonuçtaki tadı çok incedir ve hoş kokuludur. Çin'deki en ünlü kokulu çaydır.

<i>Tradescantia zebrina</i>

Tradescantia zebrina, Telgraf Çiçeği cinsinden bir türdür.

<span class="mw-page-title-main">Gül reçeli</span>

Gül reçeli, Türk mutfağında yer alan bir reçel türüdür. Osmanlı döneminden beri yapılmaktadır. Geleneksel Isparta mutfağında mutfağında bulunur. Kokulu güllerden yapılır. Isparta gülü tercih edilen gül çeşididir. Gül Reçeli Sivas'ta kırmızı gül adı verilen ve güzel kokan gül ile yapılır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.