Güç Birliği Cephesi
Güç Birliği Cephesi | |
|---|---|
| Liderler | İsmet İnönü (CHP) Fevzi Lütfi Karaosmanoğlu (HP) Osman Bölükbaşı (CMP) |
| Kuruluş tarihi | 4 Eylül 1957) |
| Kapanış tarihi | 24 Kasım 1958 |
| İdeoloji | Senkretik siyaset Liberal demokrasi Türk milliyetçiliği |
| Siyasi pozisyon | Büyük çadır Sağdan merkez sola |
 Türkiye | |
Güç Birliği Cephesi, 1957 Türkiye genel seçimleri öncesinde Cumhuriyetçi Millet Partisi ve Cumhuriyet Halk Partisi olmak üzere muhalefet partilerinin iktidardaki Demokrat Parti hükûmetine karşı oluşturduğu siyasi işbirliği oluşturma fikridir. Ancak aynı yıl seçim kanununda yapılan değişiklik ile siyasi partilerin seçimde işbirliği yapmaları yasaklandığından işbirliği fikri sözde kalmış, seçimlerden sonra parti birleşmeleri yoluyla fiili olarak kısmen gerçekleşmiştir. Bu işbirliğine tepki olarak Demokrat Parti tarafından Vatan Cephesi oluşturulmuştur.
Tarihçe
1946 yılında Türkiye'de çok partili döneme geçilmiş, 1950 Türkiye genel seçimlerini Demokrat Parti kazanarak ilk defa Cumhuriyet Halk Partisi dışında bir parti tarafından hükûmet kurulmuştur. 1950, 1954 ve 1957 seçimlerinde Demokrat Parti birinci olarak çıkmış, Cumhuriyet Halk Partisi ise ikinci olarak TBMM'de muhalefette kalmıştır. 1950 yılından itibaren Demokrat Parti iktidarı otoriterleşmeye başlamış, iktidar ile Cumhuriyet Halk Partisi ve diğer muhalefet partileri arasında siyasi gerginliklerin başladığı bir süreç yaşanmıştır. Bu gerginlikler 1957 seçimleri sonrası üst seviyeye çıkmıştır.
Oluşum
Muhalefet partileri arasındaki işbirliği fikri, 4 Eylül 1957'de somut bir hal almış ve Cumhuriyetçi Millet Partisi, Cumhuriyet Halk Partisi ve Hürriyet Parti ortak bildiri yayınlayarak 1958'de yapılacak genel seçimleri kazanmaları halinde yapacakları ilk icraatlarını duyurmuştur.
Demokrat Parti meclis grubunun önerisi ile 1958'de yapılacak genel seçimlerin erkene alınması 11 Eylül 1957'de TBMM gündeminde görüşülmüş ve oy çokluğuyla genel seçimlerin bir yıl öne alınarak 1957'de yapılmasına karar verilmiştir. Seçim öncesinde Demokrat Parti'nin önerisi ile seçim kanununda değişikliğe gidilmiştir. Yapılan düzenleme ile siyasi partilerin birbirlerini desteklemesi ve işbirliği yasaklanmıştır. Bu yasa değişikliği TBMM'de sert tartışmalara sebep olmuş, muhalefet partilerinin yanı sıra bazı Demokrat Parti üyeleri tarafından da tepki çekmiş, Mehmet Fuad Köprülü gibi Demokrat Parti üyeliğinden istifa eden milletvekilleri olmuştur.
Yasa değişikliği sonucu hukuken partiler arası işbirliği imkanı kalmadığından 1957 seçimlerine muhalefet partileri ayrı olarak, ittifak yapamadan katılmıştır.
Seçimler
27 Ekim 1957 seçimlerinde iktidardaki Demokrat Parti'nin hem oy, hem de milletvekili sayısı düşmüş, buna karşılık muhalefet partilerinin oy ve milletvekili sayıları artmıştır.
| Seçim | Parti | Genel Başkan | Oy | Sandalye | Sıra | Meclis | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| # | % | +/– | # | +/– | |||||||
| 1957 | Cumhuriyet Halk Partisi |  | İsmet İnönü | 3.825.267 | 41,4 |  6,3 | 178* | 147 | 2. | Muhalefet | |
| Cumhuriyetçi Millet Partisi |  | Osman Bölükbaşı | 604.087 | 6,5 | 1,2 | 4 |  1 | 3. | |||
| Hürriyet Partisi | Fevzi Lütfi Karaosmanoğlu | 321.471 | 3,5 | 4 | Yeni | 4 | 4. | ||||
Partilerin birleşmesi ve son bulması
Seçimlerde mümkün olmayan Güç Birliği düşüncesi fiili olarak seçimlerden sonra parti birleşmeleri yoluyla 1958'de gerçekleşmiştir. 1958'de CMP ile Türkiye Köylü Partisi birleşerek Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi'ni oluşturmuş, aynı yıl ayrıca Hürriyet Partisi de CHP'ye katılmıştır. HP ile CHP'nin birleşmesini dönemin başbakanı Adnan Menderes, "Ehl-i Salip Cephesi" olarak yorumlayarak eleştirmiştir.
