Göztepe-Karşıyaka derbisi

Göztepe-Karşıyaka derbisi
İzmir Derbisi
Şehir veya bölge	İzmir, Türkiye
Takımlar	Göztepe Karşıyaka
Maç sayısı	59
En çok kazanan	Karşıyaka (24)
İlk maç	12 Mart 1944[1]
En farklı galibiyet	Göztepe 2-6 Karşıyaka (5 Mart 1961)
Son maç	Göztepe 2-0 Karşıyaka (10 Nisan 2016)

Göztepe-Karşıyaka Derbisi veya diğer adıyla İzmir Derbisi, İzmir merkezli iki Türk spor kulübü olan Göztepe ve Karşıyaka'nın futbol takımlarının karşılaştığı maçları tanımlayan bir ifadedir. Süper Lig'de mücadele eden Göztepe, iç saha maçlarını Güzelyalı'daki Gürsel Aksel Stadyumu'nda oynarken; 3. Lig'de mücadele eden Karşıyaka'nın, iç saha maçlarına Alsancak'daki Alsancak Mustafa Denizli Stadyumu ev sahipliği yapmaktadır.

1925'te kurulan Göztepe ve 1912'de kurulan Karşıyaka ilk kez 12 Mart 1944 tarihinde, Millî Küme maçında karşı karşıya geldi. Alsancak Stadı'ndaki bu maç 3-1'lik Göztepe galibiyetiyle sonuçlandı. Ayrıca bu maç iki takım arasındaki ilk resmî maçtır. İki takım arasında günümüze kadar oynanan 59 maçın 22'sinde kazanan taraf Göztepe, 24'ünde Karşıyaka olurken 13 maç beraberlikle sonuçlandı. 19 Nisan 1959'daki Millî Lig maçı 3-0'lık skorla Göztepe'nin, 5 Mart 1961'deki Millî Lig maçı 6-2'lik skorla Karşıyaka'nın aldığı en farklı galibiyettir. İki takım en son 10 Nisan 2016 tarihinde 1. Lig'de İzmir Atatürk Stadyumu'nda karşı karşıya geldi. Maç, Göztepe'nin 2-0 galibiyetiyle sonuçlandı.

İzmir Körfezi'nin karşılıklı olarak ayırdığı semt takımlarının rekabetidir. “İzmir Derbisi” olarak adlandırılır. Zaman zaman yerli basında “Körfezin Ayırdığı Biraderler” olarak da adlandırılırlar.

1960'lı yıllara kadar İzmir; şehir merkezi, Güzelyalı, Konak ve Alsancak'tan ibarettir. Cumhuriyetten önce ise Konak ve Alsancak'ta Yahudi, Rum ve Avrupa Mahalleleri yer alırdı. Körfezin karşı yakasında ise Karşıyaka bulunurdu. Burası tamamen Türk mahallelerinden oluşurdu bundan dolayı da Karşıyakalılar kendilerini İzmir'in Türk kesimi olarak görürlerdi. Bu nedenle futbol kulüplerinin renkleri de Türk'ün kırmızısını ve İslam'ın yeşilini taşımaktadır. Karşıyakalılar, “Biz Karşıyakalıyız” der körfezin karşısına geçerken de “İzmir'e gidiyorum” diye konuşurlar. Bu durum Osmanlı yıllarında başlamış ve İzmir göçlerle metropol konumuna gelene (1980'li yıllara) kadar sürmüştür. İşte Karşıyaka böyle bir geleneğin takımıdır. Günümüzde Bayraklı ve Bornova ilçeleri Karşıyaka ile İzmir şehir merkezini hemen hemen birbirine bağlamış durumdadır. Ne var ki Karşıyakalılar ile İzmir arasındaki futbol rekabeti ise en az eskisi kadar sıcaktır.

Göztepe, İzmir'in Güzelyalı semtinde kurulmuş olan bir kulüptür. Bir semt kulübü olarak kurulsalar da İzmir'in Karşıyaka ve çevresi dışındaki hemen her yerinden taraftarları vardır. Göztepe bir anlamda da kendilerine küçümseyerek bakan Karşıyakalılara karşı İzmir kentinin tepkisidir.

Ülkede futbol ilk olarak İzmir'de oynanır. Burada İngilizlerin Bornova çayırlarında başlattığı futbol hareketine Rum ve Ermeni gençler de katılır. Karşıyakalılar vatandaki kötü gidişata sessiz kalmaya niyetli değildirler. Kendi deyimleriyle “Gâvur İzmir” deki yabancı takımlara karşı bir Türk takımı oluşturmanın zamanı gelmiştir. Böyle bir ortamda işgale direnişin bir yolunun da futbol olacağına inanan her halk gibi Karşıyakalı gençler de satın aldıkları bir topla futbol hayatlarına başlamışlardır. Burada İzmir'in azınlık takımlarıyla oynarlar. Karşıyaka resmen 1912 yılında İzmir'in ilk Türk futbol kulübü olarak Karşıyaka Muaresei Bedeniye Kulübü adıyla kurulur. Fakat bu yalnızlıkları çok fazla sürmez. İki sene sonra 1914 yılında Altay kulübü kurulur. Altay, Karşıyaka'nın o yıllardaki en büyük rakibi olur. 1920’li yıllara kadar gösterdiği başarılarla Karşıyaka’nın bir adım önüne geçse de başarıyı sahiplenme duygusu Altay’ın içindeki grupları birer birer ayrılmaya sevk eder.1923 yılında Altınordu Altay'dan ayrılarak İzmir'in üçüncü futbol kulübü olarak kurulur. İki sene sonra ise Altay'ın Aydın'a yaptığı seyahat sırasında grupta bir anlaşmazlık çıkar ve Güzelyalı'daki gençler 1925 senesinde nihayet Göztepe'yi kurarlar.

Göztepe, kurulduktan on dört sene sonra 1939'da ilk İzmir şampiyonluğunu İzmirspor ile birleştiği Doğanspor adı altında alır. Ertesi sene yeniden ayrılırlar. 1942-1944 yılları arasında da üst üste üç kere İzmir şampiyonu olur. Artık Karşıyaka'nın koltuğu ciddi anlamda sallanmaktadır. Göztepe başarılı oldukça İzmir'i sahiplenme yarışı iyice kızışır. Altınordu, İzmirspor ve Altay daha çok üst tabakayı temsil ederler ve bu duruma biraz daha yabancı kalırlar. Karşıyaka, İzmir Körfezi'nin kuzey kısmının gururu olmuştur. Göztepe ise artık Güzelyalı semtinden İzmir kentine yayılmıştır. İşte kutuplaşma ve ezeli rekabet kuvvetli bir biçimde başlamıştır.Türkiye Futbol Ligi kurulana kadar da İzmir'de ikişer şampiyonluk daha kazanırlar. 1959'da Türkiye Ulusal Futbol Ligi kurulur. İstanbul, Ankara ve İzmir kulüpleri bu lige katılır. İzmir'in son şampiyonu Karşıyaka ile Göztepe de bu kulüpler arasındadırlar. Aralarındaki ilk lig maçı 8 Mart 1959'da Alsancak Stadyumu'nda oynanır ve Göztepe 3-2 kazanır. İlk sene Göztepe ligi dördüncü, Karşıyaka ise altıncı tamamlamış ve ünleri de ülke çapına yayılmıştır. 5 Mart 1961'deki 6-2 biten Karşıyaka galibiyeti ise Göztepe'nin itibarını biraz düşürür.

Göztepe'nin altın yılları 1960'lı senelerdir. Altay bu turnuvada İzmir'i temsil eden ilk takım olsa da, İzmir ve Türkiye'nin gururu 1964 ile 1971 yıllarındaki Avrupa arenasında Fuar Şehirleri Kupası'nda (Günümüzde UEFA Avrupa Ligi) yarı final oynayan Göztepe olmuştur.^[2] Ayrıca UEFA Kupa Galipleri Kupası'nda da bir kere çeyrek final oynama başarısı gösteren Göztepe, o yıllarda artık İzmir'in en büyük takımıdır. İzmir'de Göztepe çılgınlığı baş göstermiştir. İzmirliler Göztepe İzmirdir demektedirler. Göztepe, İzmir'i dünyaya da tanıtan bir ikon haline gelmiştir.Gürsel Aksel, Fevzi Zemzem, Ali Artuner, Nevzat Güzelırmak gibi efsane isimler İstanbul takımlarının müthiş tekliflerine rağmen Göztepe'de kalmayı tercih ederler. O zamanlar bir İzmirlinin top peşinde koşarken en büyük hayali bir Gürsel Aksel olabilmektir. Bu duruma Karşıyakalılar sessiz kalmazlar ve Biz İzmirli değiliz Karşıyakalıyız diyerek bağları koparırlar. Artık plakaları otuz beş değil, otuz beş buçuktur. Bu duruma karşı Göztepeliler de biz İzmir'i temsil ediyoruz diyerek Tam 35 sözünü kullanmaya başlarlar.

Karşıyaka ise 1960 ve 1970'li yıllarda 2. Lig ile 1. Lig arasında gidip geldi. İstediği başarıları yakalayamadı. Göztepe ayrıca 1967'de final oynadığı kupada, 1969 ve 1970'te de Türkiye Kupasını da müzesine götürdü.1969'da final oynadığı kupada ise 1970'te Cumhurbaşkanlığı Kupasını da (Günümüzde Süper Kupa) müzesine götürmeyi başardı.^[3]

1980'li yılların en dikkat çekici olayında, 16 Mayıs 1981'de ise Türkiye tarihinin en büyük derbilerinden biri oynandı. Dünya futbol tarihine ikinci lig tarihindeki en kalabalık karşılaşma olarak geçen ve resmi kurumlarca da tescillenen bu karşılaşma öncesi iki takımdan Karşıyaka 1 puan farkla 33. haftaya giriyordu ve kazandığı takdirde son hafta öncesi 1. Lig'e çıkmayı garantileyecekti. Göztepe ise kazanarak son haftaya 1 puan önde girmeyi hesaplıyordu. Karşılaşmada tribünler ikiye bölünmüştü.40.000 Karşıyakalı, 40.000 Göztepeli takımlarını destekledi. Maça Ege çevresinden seyirciler geldi. Karnaval havasında geçen karşılaşma 0-0 sona erdi ve Karşıyaka son haftaya avantajlı girdi. Son hafta ise Karşıyaka yönetiminin uğruna tren kaldıracağı Bandırmaspor deplasmanında Karşıyaka gol atamayacak, Göztepe ise evinde Balıkesirspor'u 3-2 yenerek Süper Lig'e çıkacaktı.

1982'de Göztepe küme düştü ve tam 18 sene burada mücadele etmek zorunda kaldı. Karşıyaka ise bu süre zarfında yedi sezon Birinci Lig'de mücadele etti ve Göztepe'nin önüne geçti. Karşıyaka 1996'da son kez küme düştü ve bir daha en üst düzey ligde oynayamadı. Göztepe 1999'da Süper Lig'e geri döndü. Böylece yeniden ipleri eline aldı. Fakat mazisini yakalayamadı. İlk sene küme düştü. İki sene sonra yeniden çıktı ilk sene yedinci olarak UEFA Kupası'nı kıl payı kaçırdı. Fakat ertesi sene hemşehrisi Altay ile birlikte yeniden küme düştü. Kulüp borç krizi yüzünden transfer yasağıyla karşı karşıya kaldı ve beş senede dört lig düştü. Amatör Lig'e kadar düşen Göztepe için Karşıyaka taraftarı lokma döktürdü ve Göztepe için sela okuttu. Göztepe ise bitti denilen yerde Altınbaş Holding'in takımı almasıyla küllerinden doğdu. Dört senede üç lig atladı ve 2011-2012 sezonunda yeniden 1. Lig'de oynayacak. Bu süre zarfında Karşıyaka ise iki kere Süper Lig'in kapısından döndü. İlk olarak 2008-2009 sezonunda Play-off finalinde Kasımpaşa'ya 2-1 ile kaybetti. Ertesi sene ise yine Play-Off'larda grubu 3. bitirerek Süper Lig'e çıkamadı.

Tam 7 sene sonra 1. Lig'de yeniden karşılaşacak olan İzmir'in ezeli rakipleri lig ve kupada 44 kere karşı karşıya geldiler. Liglerdeki maçların 18 tanesi 1. Ligde, 21 tanesi ise 2. Ligde oynandı. İki takım da on yedişer galibiyete sahiplerdir.10 maç ise berabere sonuçlanmıştır. Karşıyaka 59 gol atmış, buna Göztepe 50 gol ile cevap vermiştir.

Karşıyaka takımının taraftar grubu Çarşıdır. Çarşı ismi, Karşıyaka'nın merkezindeki ünlü Çarşısından gelmektedir. Çarşı 1987 senesinde kurulmuştur. Grup, 2000'lerin başında biraz sekmeye uğrasa da, Karşıyaka 2003 senesinde yeniden 1. Lig'e yükselince taraftar grubu yeniden toparlanmıştır. Çarşı, sadece futbol maçlarında değil Pınar Karşıyaka'nın basketbol maçlarında ve DYO Karşıyaka'nın voleybol maçlarında da takımını desteklemektedir. Kendi deyimleriyle 'Karşıyaka armasının olduğu her yerde' takımlarını desteklemektedirler.

Göztepe'de ise tribünlere 1998'de kurulan Yalı önderlik eder. Yalı ismi ise çok eskiden beri denize karşı sıfır yalılarıyla ünlü Güzelyalı semtinden gelmektedir. Deniz doldurulup yalılar eski özelliğini yitirse de Yalı grubu, bu ismi halen yaşatmaktadır. Yalı grubu, Göztepe'nin yaşadığı zor günlerde dünyaya adeta fedakarlık dersi vermiştir. Göztepe'nin Amatör Küme'ye düştüğü sene hemen her maçta tribünler dolmuş ve Denizgücü karşılaşmasında 10.000 kişi ile resmi olarak tescil edilmese de muhtemelen Dünya amatör küme taraftar rekoru kırılmıştır.3. Lig'de ve 2. Lig'de de takımını yalnız bırakmayan Yalı, İsyan Marşını besteleyerek ve ant olsun ki döneceğiz sloganlarını kullanarak kulübü adeta yeniden diriltmiştir.

Göztepe-Karşıyaka derbileri Türkiye'deki en şiddet içeren karşılaşmalar olarak kayıtlara geçer.İstanbul derbileri ülke basınında çok daha geniş yer etse de taraftarlar arasında şiddet stat içinde yaşanır ve biter. Göztepe ve Karşıyaka arasında ise şiddet günlük yaşamın her anında vardır. İzmirliler tarafından çok iyi bilinen bir şey, bir Göztepelinin Karşıyaka'da veya bir Karşıyakalının Göztepe ve Güzelyalı'da kendi atkı veya formasıyla dolaşabilmesinin büyük cesaret gerektirdiğidir. Günlük yaşamda Karşıyakalı bir grup ile Göztepeli bir grubun İzmir'in sokaklarında karşılaşıp kavga etmesi çok sık görülen bir olay olmuştur.

Göztepe-Karşıyaka rekabetinde esas büyük çekişmenin 1980 yılındaki 80.000 kişilik unutulmaz karşılaşma olduğu çoğu kişi tarafından doğrulanmaktadır. Bu tarihten önce de bir rekabet söz konusu olsa da 80.000 kişinin izlediği maç sonrası bu müthiş atmosferinde etkisiyle rekabet başka bir boyut kazandı. Ayrıca son haftada Bandırmaspor'a puan kaybederek 1. Lig'e yükselmeyi Göztepe'ye kaptıran Karşıyakalılar bu şoku uzun süre atlatamayacak ve Göztepe'ye karşı olan nefreti daha da büyüyecekti. Ayrıca bu karşılaşma sonrası Göztepe takımı İzmir kenti ile daha da bütünleşti. İnsanlar maçlara gitmekten daha çok zevk alır oldu. Karşıyakalılar ise takımlarına daha da bağlandı.1980 olayından sonra 1. Lig'e çıkmak ve Göztepe'yi geçmek onlar için artık bir gurur meselesi haline gelmişti.1987'de buna ulaşacaklar ve Göztepeliler 1980'lerin sonu ve 1990'lı yıllarda ezeli rakiplerini 1. Ligde izlemek zorunda kalacaklardı.

1990'ların başında Göztepe-Karşıyaka maçlarında şiddet çok sık yaşanır olmaya başlayınca güvenlik nedeniyle Göztepe'nin 1997-98 sezonunda 2. Lig'de İstanbul Grubu'na verilmesine karar verildi.1998-99 sezonunda ise yine İstanbul Grubu'nda yer aldı ve buradan 1. Lig'e çıktı.2003 yılındaki Türkiye Spor Yazarları Derneği Kupası maçında önemli olaylar çıktı. Maç öncesi Alsancak'da büyük olaylar ve yaralanmalar yaşandı. Maç esnasında Karşıyaka taraftarları arasında çıkan kavgada bir kişi öldü. Maç içinde çıkan olaylarda dört taraftar ve sekiz polis yaralandı. Ayrıca maçta İstiklâl Marşı karşılıklı tezahüratlar sonucu okunamadı. Karşılaşmanın sonlarında atılan yabancı cisimler sonucu karşılaşma oynanamaz hale geldi. Hakem Gürcan Temizel, sahaya yabancı madde atılması üzerine sahanın kapatılmasına, karşılaşmanın seyircisiz oynanması kararına kadar varabilecek iki anons yaptırdı. Karşılaşma, sahaya atılan cisimler nedeniyle yaklaşık 6 dakika durdu. Hakem süre tamamlanmadan maçı bitirdi. Aynı sene lig maçında ise devre arasında telleri aşan taraftarlar arasında kale arkasında büyük bir kavga yaşandı. Bir gazetenin karşılaşma sonrası verdiği başlık ise anlamlıydı : Karşıyaka:5 Göztepe:2 Azrail:0

2001-2002 sezonunda 2. Lig'de yine aynı gruba düşen Karşıyaka ve Göztepe arasında ufak tefek tartışmalar yaşandı. Rekabet, yeşil sahalardan salona da sıçradı.Voleybol Bayanlar 1. Ligi'nde 1998-2001 yılları arasında üç sezon birlikte mücadele eden iki takımın maçlarında da olaylar çıktı.2002'de iki ekibin yolları Göztepe'nin 1. Lig'e çıkmasıyla basketbolda da kesişti. İki kulübün yöneticilerinin ortak kararıyla ilk maçta sadece Karşıyaka, rövanşta ise Göztepeliler salona alındı. Buna rağmen ikinci karşılaşmada kıyamet koptu, Karşıyaka yöneticileri salondan güçlükle çıkabildi. Bir grup Karşıyakalı taraftarın Göztepe'deki bir kafeyi silahlarla basması, iki ekibin taraftarları arasındaki gerginliği iyice tırmandırdı.

İki ekibin yedi sene aradan sonra karşılaşacak olması nedeniyle 17 Eylül 2011'de oynanacak maça ise çok büyük güvenlik önlemleri alınınca belki de son yirmi yıldaki en sakin derbi maçı oynandı. Karşıyaka taraftarları kale arkasına alındı. Taraftarlar büyük bir polis koridoru eşliğinde maça getirilip götürüldü.29 Ocak 2012'de oynanan rövanş maçında ise Göztepe taraftarları maç sonrası stat koltuklarını ateşe verdiler. Çıkan olaylarda toplamda 82 kişi gözaltına alındı. Göztepe taraftarları olay çıkmaması için 14.30'da yoğun güvenlik önlemleri altında alındığı Atatürk Stadı'ndan saat 23.15 sonrasında çıkabildi. Ayrıca yedi sene aradan sonra 2011-2012 sezonunda oynanan maçlarda ilk defa rakip takıma %5'lik kontenjan uygulanarak iki müsabakada da rakip takıma sadece 2500 kişilik kontenjan ayrıldı.

1980 yılında oynanan Göztepe-Karşıyaka derbisi dünya basınına konu oldu. İngiliz The Guardian gazetesi bu karşılaşmayı 1. Lig'de oynanmayıp da en çok dikkat çeken derbi karşılaşması olarak duyurdu. Karşılaşmayı 80.000 kişinin izlediğine dikkat çekti.

Derbiler konusunda büyük bir araştırma yapıp derbileri sıralayan ve bu konuda yabancı basında pek çok haberi olan www.footballderbies.com isimli site ise Göztepe-Karşıyaka derbisini dünyanın en büyük 29.derbisi olarak duyurdu. Site aynı zamanda da Can you imagine a 2nd league match with 80.000 spectators? isimli soru cümlesiyle de haberine başlayarak derbinin önemini vurguladı. Cümlenin Türkçesi ise "2. Lig maçında 80.000 kişiyi hayal edebiliyor musun?" dur. Böylece 1980'deki maça da önemli bir vurgu yapmıştır.

Ayrıca Discovery Channel, Göztepe o zamanlarda Amatör Kümede oynuyor olmasına rağmen İzmir'e geldi ve Göztepe-Karşıyaka rekabetiyle ilgili bir belgesel çekti. Ünlü belgesel ve araştırma kanalı, Göztepelilerin takım Amatörde oynamasına rağmen takımının peşinde koşuyor olmasına ve Karşıyakalıların takıma olan bağlılığına vurgu yaptı.2003'te TSYD Kupası'nda yaşanan Alsancak Olaylarını ve Kordondaki kovalamacaları konu aldı, ayrıca takım liderleriyle de röportajlar yaparak Türk basının dahi yapmadığı kadar geniş bir çalışma yapmış oldu.

Yerli basında Ege ve İzmir Basınında derbi bir hafta öncesinden duyurulmaya başlanır. Kulüp yöneticileri basına karşılaşmaların dostça geçmesi yönündeki dileklerini iletirler. Gazeteler, teknik direktörleri bir araya getirerek röportajlar yapar. Takımlar hakkında son bilgileri verirler. Bir gün öncesinde ise daha geniş bir manşet atar ve karşılaşmaların olaysız geçmesi temennisinde bulunurlar. Fakat bu durum yine de tam olarak beklenen etkiyi yapmaz.

Ülke veya İstanbul merkezli basında ise derbi inanılmaz derecede yok sayılır. Aralarındaki rekabet Üç Büyüklere parmak ısırtacak olan İzmir Derbisi, ülke genelinde yazılan gazeteler tarafından çok ufak bir dipnot şeklinde veya küçük bir yazı şeklinde verilerek İzmir halkından da tepki görürler. Ve Hiçbir gazete bir alt manşete dahi gerek görmezler. Günlük yaşamda bile her an futbolu ve Üç Büyük takımı yaşamımızın bir parçasıymış gibi gösteren ve uğruna sayfalarca haber yapan ve özellikle derbi günlerinde derbiyi ana manşete taşıyan ülke basını, 2011'de yedi sene sonra ilk defa oynanan derbiyi dahi sadece ufak bir yazı ile duyurmuşlardır.

Televizyon kanallarında da Göztepe-Karşıyaka derbisi sıradan bir lig karşılaşmasıymış gibi gösterilir ve hakkedilen ilgiyi görmezler. Üç Büyüklerle ilgili ani bir gelişmeyi 'Son Dakika' haberiyle duyuran ulusal haber kanalları, İzmir Derbisi hakkında özel bir çalışmaya girmemektedirler.

• İlk Maç: Göztepe 3 - 1 Karşıyaka (12/03/1944)
• Son Maç: Göztepe 2 - 0 Karşıyaka (10/04/2016)
• İlk gol: Tuncer Çeliktaş (Göztepe)
• Son gol: Gökhan Karadeniz (Göztepe)
• İlk Hakem: Faruk Talu
• Son Hakem: Tolga Özkalfa
• En çok gol atan: Gürsel Aksel, Tuncer Çeliktaş - 4 (Göztepe) / Ogün Altıparmak - 4 (Karşıyaka)
• En çok görülen sonuç: 1-0 (13 defa)
• En gollü maç: Karşıyaka 4 - 5 Göztepe
• En farklı skor:

Karşıyaka 6 - 2 Göztepe (05/03/1961)

Göztepe 3 - 0 Karşıyaka (19/04/1959)

^[1]

1. ^ http://www.mackolik.com/Comparison/AllMatches.aspx?id=2132894^[]