İçeriğe atla

Göz rengi

Göze renk veren anatomik yapı iristir.

İrisin göz rengindeki rolü

İlk önce gözün 3 ana dokusu vardır. Dokuları dıştan içe doğru bunlardır:

Sklera bir bağ dokusudur. Stroması beyazdır, fakat gözün ön kısmında şeffaftır ve bundan dolayı ışığın gözün içine girmesini sağlar. Bu şeffaf skleraya kornea adı verilir. Patolojide kornea şeffaflığını kaybedip göz rengini değiştirebilir ve skleranın rengi gibi beyazlaşma olur. Koroid bol pigment içeren bir damar tabaka dokusudur. Retina ise pigmentli bir epiteldir. İris iki dokudan oluşur. Bunlar koroid ve retinadır. Koroid ön tarafa doğru bakar ve retina arkaya doğru. Bundan dolayı göze rengini veren koroid dokusudur. Koroid ne kadar pigment içerirse gözün rengi o kadar siyaha döner ve ne kadar az pigment içerirse o kadar da açık renge döner (mavi). Bu akşınlığın neden göze kırmızı renk verdiğini açıklar. Akşınlık hastalığında melanosit hücrelerin ürettikleri melanin pigmentleri dışa dökmüyorlar. Böylelikle keratinosit hücreleri melanini alamıyorlar. Bu sitolojik bozukluk pigmentlerin epitelde yayılamamalarına ve dokunun çok açık renge sahip olmasına neden olur. Ama koroid bir damar tabakası olduğu için pigmentlerin renginin yerini kan rengi alır ve koroid, yani göz kırmızı renkte görünür. Hatta bazı fotoğraflarda sağlıklı gözlerin kırmızı olmalarının nedeni kan renginin yansımasıdır.

Gözün çeşitli renkleri

Açık kahverengi göz

Açık kahverengi göz
Kehribar ya da Açık kahverengi göz
  • Açık kahverengi göz: Kahverenginin açık tonuna sahip göz rengi.


Kahverengi göz

Kahverengi göz
  • Kahverengi göz: Koyu kahverengi göze göre çok daha az görülen göz rengidir.


Koyu kahverengi göz

Koyu kahverengi göz
Koyu kahverengi göz
  • Koyu kahverengi göz ya da Kapalı kahverengi göz: Bol pigment içerir ve çaprazlamada her zaman baskın çıkar. Koyu kahverengi en sık görülen göz rengidir. Siyah ile karıştırılabilse de irisin tamamen siyah olması mümkün değildir.[1]


Mavi göz

Mavi göz
  • Mavi göz: Bu renk yeni bir mutasyona dayanır. Yaklaşık beş bin yıllık bir genden kaynaklanır. İris melanin az içerdiğinden dolayı gözler mavidir. Bazı maviler çok parlak, hatta parlement mavisi kadar kontrastlı olabilirken bazılarıysa buğulu ve soluk olabilir.


Yeşil göz

Yeşil göz
  • Yeşil göz: Tıpkı mavi göz gibi az pigment barındırır pigmentin yapısında yağ da bulunur, zeytin yeşili, zümrüt yeşili, orman yeşili gibi yeşilin tonları bunların karışımı veya desenleri olabilir.


Ela göz

Ela göz (İçi kahverengi,dış halka yeşildir.)
  • Ela göz: Kehribar ile yeşil veya mavi ile yeşil ya da mavi ile kehribar çaprazlamalarından doğan melezdir. İrisin merkezine doğru renk yeşile veya kehribara döner, dışı mavi veya yeşil olabilir. Ayrıca her çeşit ela gözde mavi ve yeşil gibi az pigment barındırır.


Kehribar göz

Kehribar göz güneşte, kahverenginden daha çok turuncu rengindedir.
  • Kehribar göz: Sarı, açık kahverengi, turuncu, altın rengi, gibi sarı tonlarını barındırır. Kırmızı sarı karışımı gibi kahverengin bir tonuna benzer. Kehribar tonu göz renklerini lipokrom pigmenti oluşturur.


Gri göz

Gri-Mavi göz
  • Gri göz: Çok ender rastlanır. Gümüşî gri olabildiği gibi hafif yeşil desenleri de bulunabilir.


Kırmızı göz

Kırmızı göz, Akşın göz
  • Kırmızı göz: Akşınların göz rengidir. Hiç pigment yoktur, ışığa çok hassastır ve göz bebekleri de kırmızıdır.


Heterokromiya iridis

Heterokromiya iridis özelliği taşıyan insan gözleri: Bir gözü kahverengi iken, diğeri kehribardır.

Bir diğer renk ise kahverengi ve mavidir.

  • Heterokromiya iridis: İnsan ya da çift gözlü canlılarda, iki gözün irislerinin birbirinden farklı renkte olması durumudur.


Bunların dışında istisna olarak karma renklerde göze sahip olanlar olabilir, örneğin gri-yeşil, turkuaz, gri-yeşil-mavi, ... gibi.

Göz rengi spektrumu

Dünya çapında tüm insanların yaklaşık %90'ında kahverengi tonlarında gözleri vardır, çoğunluğu koyu kahverengidir. Kalan %10'u mavi, yeşil, gri ve yeşil-mavi göz renklerini taşımaktadır.

Kaynakça

  1. ^ "How Many Eye Colors Are There?". Michigan Eye Institute (İngilizce). 27 Temmuz 2019. 26 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Renk</span> görsel algının bir özelliği

Renk ya da tüs, ışığın gözün ağ katmanına değişik biçimde ulaşması ile ortaya çıkan bir algılamadır. Bu algılama, ışığın maddeler üzerine çarpması ve kısmen soğurulup kısmen yansıması nedeniyle çeşitlilik gösterir ki bunlar renk tonu veya renk olarak adlandırılır. Tüm dalgaboyları birden aynı anda göze ulaşırsa bu ak, hiç ışık ulaşmazsa kara olarak algılanır. İnsan gözü 380 nm ile 780 nm arasındaki dalga boylarını algılayabilir. Bu sebepten elektromanyetik spektrumun bu bölümüne görünür ışık denir. Renkler için genelde kulak ile duyulan ince ve kalın ses analojisi yapılsa da, ses algısının aksine aynı anda gelen ışık frekansları değişik kanallardan algılanamaz, dolayısıyla aynı anda ince ve kalın sesleri birbirine karıştırmadan duyulmasına karşın göz için bu "çok seslilik" söz konusu olmadığından, değişik ışık frekanslarının sadece kombinasyonları algılanabilir. Bu prensibi açıklamak veya pratik uygulamalarda kullanmak için çeşitli renk modelleri geliştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Renk körlüğü</span> Hastalık çeşidi

Renk körlüğü bir canlının görme merkezinde özel bir pigment molekülünün bulunmaması veya gerektiğinden az bulunmasıdır. Bu eksiklik sonucunda çeşitli renklerin çevresindeki renkler ayırt edilemez.

<span class="mw-page-title-main">Kahverengi</span> bir renk

Kahverengi veya Boz kırmızı ve yeşil, turuncu ve mavi veya sarı ve mor pigmentlerin karıştırılması ile elde edilebilen bir renktir.

<span class="mw-page-title-main">Melanin</span>

Melanin, suda erimeyen genellikle kahverengi-sarı, fazla yoğunlaştığı bölgelerde kara renkli bir pigmenttir. Doğadaki üç kahverengi pigmentten biridir; öteki ikisi lipofuscin ve hemosiderin’dir. Gözün irisinde mavi ya da yeşil renkli olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Pigment</span>

Pigment ya da boyar madde, suda tamamen veya hemen hemen çözünmeyen renkli bir malzemedir. Bunun tersine, boyalar genelde, en azından kullanımlarının bir aşamasında çözünürdür. Boyalar genellikle organik bileşik pigmentler ise genellikle inorganik bileşikdir. Tarih öncesi ve tarihi değeri olan pigmentler arasında koyu sarı, odun kömürü ve lapis lazuli bulunur. Sanayide olduğu kadar sanatta da kalıcılık ve istikrar istenen özelliklerdir. Kalıcı olmayan pigmentler kaçak olarak adlandırılır. Kaçak pigmentler zamanla veya ışığa maruz kaldıkça solarken bazıları sonunda kararır. Pigmentler boya, mürekkep, plastik, kumaş, kozmetik, gıda ve diğer malzemeleri renklendirmede kullanılır. İmalat ve görsel sanatlarda kullanılan çoğu pigment kuru renklendiricidir ve genellikle ince bir toz hâlinde öğütülür. Boyada kullanım için bu toz, pigmenti askıya alan görece nötr veya renksiz bir malzeme olan bağlayıcıya eklenir ve boyaya yapışkanlık verir. Genellikle aracında çözünmez olan bir pigment ile kendisi bir sıvı olan veya aracında çözünen boya arasında bir ayrım yapılır. Renklendirici, ilgili araca bağlı olarak bir pigment veya bir boya görevi görebilir. Bazı durumlarda pigment, bir metalik tuzla çözülebilir bir boyanın çökeltmesi ile boyadan üretilebilir. Oluşan pigmente göl pigmenti denir. Biyolojik pigment terimi, çözünürlüklerinden bağımsız olarak tüm renkli maddeler için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Göz</span> görme organı

Göz, göz çukurunda bulunan, iri bir bilye büyüklüğünde, görmeyi sağlayan küremsi bir organdır.

<span class="mw-page-title-main">Albinizm</span> Ciltte pigment eksikliğine neden olan genetik bozukluk.

Albinizm ya da akşınlık, derideki melanositlerin melanin pigmentini üretebilmeleri için gerekli olan tirosinaze (tyrosinase) enziminin eksikliğinin sonucu ortaya çıkan doğumsal bir hastalıktır. Bu hastalığa albinizm, hastalara ise albino denir.

<span class="mw-page-title-main">Saç rengi</span>

Saç rengi, iki tür melanine bağlı olarak saç foliküllerinin pigmentidir. Bunlar eumelanin ve feomelanindir. Genellikle, saçta daha fazla eumelanin varsa, saçın rengi daha koyu olur. Daha az eumelanin varsa, saç daha açık renkli olur. Melanin seviyeleri zaman içinde insanın saç renginin değişmesine neden olabilir ve aynı insan üzerinde birden fazla renkte saç köklerinin bulunması mümkündür. Özel saç renkleri genellikle etnik gruplarla, gri veya beyaz saç renkleri ise yaşla ilişkilendirilir. En yaygın saçlar ;siyah saç, sarı saç,kahverengi saç, kumral saç, kızıl saç, titian saç renkleridir.

<span class="mw-page-title-main">Ömelanin</span>

Ömelanin bir pigmenttir ve diğer bir pigment çeşidi feomelanin ile birlikte saç rengini belirler. Bu iki pigment aynı zamanda melanin olarak da aynı isimle anılır. Ömelanin siyah ve kahverengi saç tiplerinde baskın gelirken diğer tip olan feomelanin açık sarı, sarı ve kızıl saç renginden sorumludur.

<span class="mw-page-title-main">Feomelanin</span>

Feomelanin bir pigmenttir ve diğer bir pigment çeşidi ömelanin ile birlikte saç rengini belirler. Bu iki pigment aynı zamanda melanin olarak da aynı isimle anılır. Ömelanin siyah ve kahverengi saç tiplerinde baskın gelirken diğer tip olan feomelanin açık sarı, sarı,turuncu ve kızıl saç renginden sorumludur.

<span class="mw-page-title-main">Mavi</span> bir renk

Mavi, çakır veya gök, resim boyamada ve geleneksel renk teorisi ve RGB renk modelindeki üç ana renkler pigmentlerinden biridir. Görünür ışığın tayfı üzerinde menekşe ve yeşil arasında uzanır. Göz yaklaşık 450 ile 495 nanometre arasında baskın dalga boyu olan ışığı gözlemlerken maviyi algılar. Çoğu mavi, diğer renklerin hafif bir karışımını içerir; gök mavisi biraz yeşil içerirken lacivert biraz menekşe içerir. Açık gündüz gökyüzü ve derin deniz Rayleigh saçılması olarak bilinen optik bir etki nedeniyle mavi görünür. Tyndall etkisi adı verilen bir optik etki, mavi gözler 'i açıklar. Havadan perspektif adı verilen başka bir optik etki nedeniyle uzaktaki nesneler daha mavi görünür. Karşıt rengi turuncu'dur.

<span class="mw-page-title-main">Tyndall etkisi</span>

Tyndall efekti, ışığın kolloid içindeki parçacıklardan ya da aerosollerdeki, süspansiyonlardaki ve emülsiyonlardaki küçük parçacıklardan saçılmasıdır. Adını 19. yüzyıl fizikçisi olan John Tyndall'dan alır. Dağılan ışık yoğunluğunun frekansın dördüncü kuvvetine bağlı olması ile Rayleigh dağılımına benzer. Bu yüzden mavi ışık kırmızı ışığa göre daha güçlü bir şekilde saçılıma uğrar. Günlük hayattan bir örnek, yanan motor yağının parçacıkları oluşturduğu motosikletlerden çıkan dumanın mavi renkte görülmesidir ayrıca CD'ler ya da sabun köpüklerinin ışığı kırıp renkli görülmesinin sebebi yine Tyndall efektidir.

<span class="mw-page-title-main">Sarışın</span> Saç rengi

Sarışın, düşük seviyede koyu eumelanin pigmentinden oluşan saç rengine sahip kişi. Meydana gelen görünür renk çeşitli faktörlere bağlıdır; fakat genellikle sarının bir çeşididir. Renk, çok soluk sarıdan, kızılımsı "çilek" sarısı ya da altınımsı-kahverengimsi sarı rengine kadar sarının tüm çeşitlerinden olabilir. Fischer-Saller ölçeğinde sarışın rengi A'dan J'ye kadar sıralanır. 2002 ve 2006 yılları arasında doğal sarışınların soyunun tükeneceğini öngören bir bilimsel bir araştırmaya dayandığı iddia edilen bir asparagas olan sarışın geninin kaybolması yayınlandı.

<span class="mw-page-title-main">Pomeranian</span> Köpek cinsi

Pomeranian, Pomeranya köpeği veya kısaca pom, Orta Avrupa'nın Pomeranya bölgesi adını alan Spitz tipi köpek cinsidir. Genellikle süs köpeği olarak bilinir. Pomeranian özellikle büyük Spitz tipi köpekler, Alman Spitz soyundan üretilmiştir. Bu Alman Spitz cinsinin bir çeşidi olarak Fédération Internationale Cynologique tarafından tespit edilmiştir. Birçok ülkede, Zwergspitz olarak bilinir.

Lipokrom, insan ve diğer memelilerde iris'in sarı, altuni, bakır ve kehribar tonlarında olmasını sağlayan pigmenttir. Melanin pigmentinin az olduğu gözde iris, mavi renkte olur ancak hem melanin az hem de lipokrom etkisi söz konusu ise iris bu defa yeşil renk alır.

Anatomide heterokromi, farklı renklerin bulunmasıdır. Genellikle iriste görülür ama bazen saçta ve deride de görülebilir. Heterokromi melanin (pigment) fazlalığının ya da eksikliğinin sonucudur. Bu kalıtsal ya da genetik mozaizm, kimerizm, hastalık, travma gibi nedenlerden dolayı olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Melanotik nevus</span> Sağlık durumu

Melanotik nevus , insanların büyük bölümünde bir ya da birkaç tane olabilen, melanin üreten hücrelerin (melanosit) iyi huylu tümörüdür. Çoğunlukla saplı ya da kalın bir tabanı olan, bazıları yüzeyden dışa bir tümsek (papül) oluşturan, kahverenginin değişik tonlarında renkleri olan oluşumlardır. Klinik ve patolojik olarak çeşitli türleri vardır:

<span class="mw-page-title-main">Renk tonları ve gölgeler</span>

Renk teorisinde renk tonu (İngilizce:tint), açıklığı artıran beyazla bir renk karışımı iken, gölge siyahla bir karışımdır, bu da koyuluğu artırır. Her iki işlem de ortaya çıkan renk karışımının göreli doygunluğunu etkiler. Ton bir rengi gri ile karıştırarak veya hem tonlama hem de gölgeleme yoluyla yapılır. Bir rengi herhangi bir nötr renkle karıştırmak kromayı veya renkliliği azaltırken renk tonu değişmeden kalır.

<span class="mw-page-title-main">Renk teorisi</span>

Renk teorisi, hangi renklerin birlikte iyi göründüğünü belirlemek için kullanılan sanat ve bilimin pratik bir kombinasyonudur. Renk çarkı, 1666'da renk spektrumunu bir daireye eşleyen Isaac Newton tarafından icat edildi. Renk tekerleği renk teorisinin temelidir, çünkü renkler arasındaki ilişkiyi göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">İnsan gözü</span>

İnsan gözü, görünür ışığa tepki veren ve görsel bilgilerin, nesneleri görmek, dengeyi korumak ve günlük ritmi korumak gibi çeşitli amaçlarla kullanılmasına izin veren duyusal sinir sisteminin organıdır.