Gösterli, Niğde
| Gösterli | |
|---|---|
 | |
 Niğde'nin Türkiye'deki konumu | |
  Gösterli Gösterli'nin Niğde'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Niğde |
| İlçe | Merkez |
| Coğrafi bölge | İç Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 1385 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 914 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0388 |
| İl plaka kodu | 51 |
| Posta kodu | 51300 |
Gösterli, Niğde ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
Köy, 1928 yılından beri aynı adı taşımaktadır.[3] Köy, daha önceleri Çiftlik ilçesine bağlıyken 16 Nisan 1994 tarihinde Niğde Merkez ilçeye bağlandı.[4]
Gösterli köyü Bizans' lılar döneminde kurulmuştur. Kuruluş tarihinin 8. yüzyıla dayandığı sanılmaktadır. Kaynak suyu etrafında kurulması, yeşillikler arasında ve jeolojik bir katman üzerinde bulunmasından dolayı eski isminin Gösterişli olduğu değişik kaynaklardan anlaşılmaktadır. Adı değişerek “Gösterli” olmuştur.
Köyün eski evleri “Kapadokya Mimarisi” tarzında yapılmıştır. Oyma ve yarı oyma şeklindedir. 1958 yılında meydana gelen sel felaketi sonucu köy, eski yerinin (yukarı köy) doğusunda kalan düzlük, yeni yerleşim yerine devlet desteği ile taşınmıştır.
İlk dönemlerden Cumhuriyete
Coğrafi olarak Kpadokya bölgesinde yer alan köy ilk dönem hristiyanlarının yerleşim alanlarından biridir. Köyde Çatak mevkiinde kayalıklara oyulmuş ilk dönem hristiyanlarına ait ibadet ve yerleşim yerleri ile kaya mezarları bulunmaktadır. Günümüzde yer alan ilköğretim okulunun bulunduğu alanda çıkan mezarlarda ise Selçuklu, Arap ve eski Roma devri kalıntılarına rastlanmıştır.
Gösterli köyü tarihi ipek yolu geçiş güzergahında bulunduğu için zaman zaman istilalara uğramıştır. Eski dönemlere ait olan kalıntılar çok fazla tahribata uğramıştır. Fakat yapılan araştırmalar neticesinde köy hakkında yazılı bazı kayıtlarda bulunmuştur. Niğde tapu kadastrosu ve nüfus müdürlüğünde Osmanlıdan günümüze ve İstanbul'daki Fransız Anadolu Medeniyetleri Akademisi arşivlerinde köyün tarihi hakkında yazılı kayıtlar vardır.
Cumhuriyet dönemi
Cumhuriyet kurulduktan sonra Niğde merkez ilçesine bağlı bir muhtarlık olmuştur. 1989 yılında Çiftlik, Niğde ilçesi kurulurken Çiftlik ilcesine bağlanmak istenen köy muhtarlığı, halkın karşı çıkması üzerine bağlanmamıştır. Niğde merkez ilçesine bağlı en uzak köydür.
Coğrafi konum
Köy; Niğde il merkezine 82 km uzaklıktadır.[5] Niğde merkez ilçesine bağlı en uzak köy olan Gösterli, Aksaray'ın Gülağaç ve Nevşehir'in Acıgöl ve Derinkuyu ilçeleri sınırındadır. Batısında Narköy, kuzeybatısında Sofular ve Nenezi, Aksaray, güneyinde Kayırlı ve kuzeydoğusunda Kuyulutatlar, Derinkuyu köyleri bulunmaktadır.[6]
Gösterli'nin komşu yerleşim birimleri ve coğrafi bölgelere göre konumu aşağıda gösterilmiştir [6].
 | Narlıgöl ve Sofular, Aksaray | Nenezi, Aksaray ve Kurugöl | Kuyulutatlar, Derinkuyu |
| |||
| Narlı |  | Yazıhüyük ve Söğürmez | |||||
 'Gösterli'  | |||||||
 | |||||||
| Kayırlı | Kayırlı | Kömürcü ve Kiledere |
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 914[2] |
| 2021 | 976[2] |
| 2020 | 1.026[2] |
| 2019 | 1.068[2] |
| 2018 | 1.100[2] |
| 2017 | 1.147[2] |
| 2016 | 1.212[2] |
| 2015 | 1.247[2] |
| 2014 | 1.360[2] |
| 2013 | 1.444[2] |
| 2012 | 1.535[2] |
| 2011 | 1.626[2] |
| 2010 | 1.663[2] |
| 2009 | 1.694[2] |
| 2008 | 1.709[2] |
| 2007 | 1.711[2] |
| 2000 | 1.783[5] |
Ekonomi
Çalışan erkek nüfusun %80 ‘e yakını inşaat işiyle uğraşmaktadır. Fayans, duvar, sıva ustalığı ön plandadır. Yaklaşık olarak 50 kişi yurt dışında çalışmaktadır. Tarımla uğraşanlar patates, pancar, soğan, fasulye, buğday ekmekte ve hayvancılık yapmaktadır. Köyde ziraat genel olarak susuz olarak yapılmaktadır. Karacaören mevkisinde yaklaşık %20’ si devlet destekli olarak sulu tarım yapılmaktadır.
Tarım ve hayvancılık
Tarım arazileri taşlıklı ve kayalıklı, engebeli olmasına karşın verimlidir. Bu yüzden sürülemeyen bu arazilerde üzüm bağları ya da elma ve kayısı ve bahçeleri oluşturulmuştur.
Köyün sadece Karacören denilen mevkiinde sulu tarım yapılmakta ve bu mevkiide genel olarak patates ekimi tercih edilmektedir.Köyün tarım yapılabilen ancak sulanmayan arazilerinden Uzun Ev ve Bünüş civarında tahıl ve bakliyat, Kızıl agıl bölgesinde ise yalnızca tahıl tarımı yapılmaktadır.
Ayrıca köyde Keçıkıran ve Hüyük bağlarında üzüm yetiştirilir ve pekmez yapılır. PEKMEZİ.Karacaören de yetişen patatesi. Bünüş ve Uzunevde yetişen bakliyatları.vede Kızıl agıl bölgesinde yetişen kaliteli buğdayıyla bölgesinde bir örnek teşkil etmektedir.
Hayvancılık fazla gelişmemesine karşın inek, koyun keçi ve kümes hayvanı (daha çok tavuk ve az da olsa hindi ve ördek) yetiştirilir. Bunlar ekonomik gelir olmaktan çok ihtiyacı karşılamaya yöneliktir.
Ulaşım ve altyapı
Köyde köy konağı, ilköğretim okulu, sağlık evi ve elektrik, telefon ve içme suyu şebekesi mevcuttur. Köyde 1935 yılından bu yana okul bulunmaktadır.
Gösterli köyü Niğde'ye 73 km' dir. Köy Nevşehir'in Derinkuyu ilçesine 23 km ve Aksaray iline 65 km mesafededir. Hafta içi her gün Niğde'ye köy otobüsü sabah 07:00'de köyden Niğde' ye, öğleden sonra 15:00'da Niğde merkezden (Eski Terminal) köye dönmek üzere gidip gelmekte ancak hafta sonları Niğde merkezinden köye doğrudan vasıta bulunmamaktadır. Cumartesi günü köy otobüsü yalnızca Nevşehir ili Derinkuyu ilçesine 08:00-12:00 saatleri arasında gidiş-dönüş olarak sefer düzenlemektedir.
Eğitim
Köyde sadece bir ilköğretim okulu vardır. Daha yüksek öğrenim görmek isteyenler çevre il ve ilçelerde yatılı okumakta veya aileleri ile birlikte köyden taşınmaktadır.
Gösterli Köyü İlköğretim Okulu
İlk defa 1923 yılında köyün eşrafından Mehmet Doğanay tarafından inşa ettirilmiştir. Okulun yapımında kullanılan taşlar Güzelyurt'tan develer ile taşınmıştır. İlk yapılan okul üç sınıftan müteşekkil olup 1935'te iki sınıf daha ilave edilerek beş sınıfa tamamlanmıştır. Okul 1962 yılındaki sel felaketinde kullanılamaz hale gelmiştir. Sel felaketinden sonra şimdiki okulun bulunduğu alanda yeniden beş sınıflı bir ilkokul inşa edilmiştir. Zamanla kullanılamaz hale gelen bu okul yıkılarak, 1981'de ilk hizmet binası, 1994 yılında ise ikinci hizmet binası yaptırılmıştır.
2009 yılında ise Niğde Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından ikinci hizmet binası kaldırılarak, 1 Müdür odası, 1 öğretmenler odası, 13 derslik, 1 bilgisayar sınıfı, 1 fen laboratuvarı, 1 adet konferans salonu, 1 Hizmetli odası, kız öğrenci tuvaletleri, erkek öğrenci tuvaletleri, personel tuvaletleri ve kalorifer kazan dairesinden oluşan kaloriferli yeni hizmet binası inşa edilerek 2009/2010 eğitim öğretim yılında faaliyete başlamıştır.
Kültür
Köy sakinleri gelenek ve göreneklerine bağlı, misafirperver bir kişiliğe sahiptir. Daha çok doğa turizmi açısından tercih edilen köyde Kötü Yayla ve Çatak (Boğaz) mevkiinde dağcılık ve trekking, kuzeyinde bulunan Nargöl'de ise kaplıca faaliyetleri yapılabilir.
Köyde halay, iki ayak, üç ayak, kaşık oyunu, ağıtlama, ağırlama gibi folklorik oyunlar oynanmaktadır.
Köyde düğünlerde arap, çoban, deve oyunları oynanmaktadır. Gelin çar denilen bir kıyafetle baba evinden çıkarılmaktadır. Cenaze merasimlerine hemen hemen tüm köy halkı katılmaktadır.
Dil
Köyde Orta Anadolu Türkçesi konuşulmaktadır. Bazı sözcükler kısmen değişime uğramışlar, bazıları ise tamamen değişmişlerdir. Köyde ayrıca Osmanlı Türkçesinde de bulunan ń (ng) sesi halen kullanılır. Bu ses 'n' sesinin burundan çıkarılması ile elde edilir.
Yaygın Türkçe ile yerel konuşmanın arasındaki bazı farklar aşağıdaki gibidir
| |||||||||||||||||||||||
Köyün yemekleri
Köyde sıkça pişirilen yemekler şunlardır:
- Yemekler: Patates yemeği, kuru fasulye, tandırda mercimek ve fasulye, mercimekli pilav, nohutlu bulgur pilavı, tirit, soğan aşı, taze fasulye,
- Çorbalar: Aşure çorbası, sütlü çorba, erişte çorbası, eşkiya salatası.
- Tatlılar: Palize, kuymak, hotuh tatlısı, pahla karabatak.
Kaynakça
- ^ "Gosterli, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 1 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Niğde Merkez Gösterli Köyü Nüfusu". Nufusune.com. 3 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2022.
- ^ Son Taksimatı Mülkiyede Köylerimizin Adları. T.C. Dahiliye Vekaleti. 1928.
- ^ "Sınır Tespit Kararları" (PDF). Resmî Gazete. 21 Nisan 1994. 9 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2021.
- ^ a b "Gösterli Köyü". YerelNet.org.tr. 11 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2022.
- ^ a b [1]
- ^ "Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü - Zibil". Türk Dil Kurumu. Erişim tarihi: 6 Şubat 2010.[]
- ^ "Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü - Lenger". Türk Dil Kurumu. Erişim tarihi: 6 Şubat 2010.[]
