İçeriğe atla

Görerek uçuş

Görerek uçuş[1][2] veya VFR uçuş, bir pilotun uçağın durum (attitude) kontrolünü ve seyrüseferini uçak dışındaki görsel referanslara göre[3] gerçekleştirdiği uçuş. VFR kısaltması, İngilizce visual flight rules (görerek uçuş kuralları) kavramının akronimidir. Görerek uçuş yapılmasını mümkün kılan meteorolojik koşullara VMC (visual meteorological conditions) denir. Şartların görerek uçuşa müsait olmadığı durumlarda -pilotun lisans ve dereceleri (rating) ve uçaktaki cihazlar müsaade ediyorsa- alet uçuşu (IFR uçuş) gerçekleştirilir.

ICAO'ya göre VFR uçuş gerçekleştirecek bir uçakta, ilgili ülkedeki havacılık otoritelerince belirlenen aletlerin yanı sıra "en az" şu alet ve göstergeler bulunmak zorundadır:[4]

  • Manyetik pusula
  • Saniyeleri de gösteren bir zaman saati
  • Altimetre
  • Sürat saati

Görerek uçuş kuralları

Görerek uçuş yapan bir pilotun uçağın durumunu kontrol etmek, seyrüseferi gerçekleştirmek, manialardan ve diğer uçaklardan sakınmak için kokpit dışını görebilmesi gerekir.[5] Havacılık otoriteleri görüş mesafesi ile bulutlardan yatay ve dikey ayrım limitleri gibi görerek uçuş kaidelerini belirleyerek yayınlarlar. Başlangıç referansı olarak görerek uçuş kaideleri şu şekildedir:[6][7]

  • Uçuşta minimum görüş mesafesi: 10.000 ft AMSL altında 5 km, üzerinde 8 km. Eğer TA 10.000 ft'ten (3050 m) alçaksa referans olarak FL100 kullanılmalıdır.
  • Bulutlardan yatay ayrım en az 1500 m
  • Bulutlardan dikey ayrım en az 300 m (1000 ft)

Kontrollü hava sahalarında

  • A sınıfı: VFR uçuş yasaktır.
  • B sınıfı: Yüksek seviye uçuşlara tahsis edilmiştir; bu nedenle VFR uçuş genellikle gerçekleştirilmez. VMC minimumu: 8 km görüş ve bulut dışında (clear of clouds).
  • C sınıfı: Yüksek seviye uçuşlara tahsis edilmiştir; bu nedenle VFR uçuş genellikle gerçekleştirilmez. VMC ve sürat limitleri D sınıfı ile aynıdır.
  • D sınıfı: Minimum görüş mesafesi 10.000 ft altında 5 km, üzerinde 8 km. Bulutlardan yatay ayrım en az 1500 m, dikey ayrım en az 1000 ft. Sürat maksimum 250 KIAS. AMSL 3000 ft veya AGL 1000 ft ve altında (hangisi yüksekse), sürat maksimum 140 KIAS ise yeryüzü görünür durumda ve bulut dışında olunmalı.
  • E sınıfı: VMC ve sürat limitleri D sınıfı ile aynıdır.

Kontrolsüz hava sahalarında

  • F sınıfı: VMC ve sürat limitleri G sınıfı ile aynıdır.
  • G sınıfı: Minimum görüş mesafesi 10.000 ft altında 5 km, üzerinde 8 km. Bulutlardan yatay ayrım en az 1500 m, dikey ayrım en az 1000 ft. AMSL 3000 ft veya AGL 1000 ft ve altında (hangisi yüksekse), sürat maksimum 140 KIAS, yeryüzü görünür durumda ve bulut dışında ise görüş mesafesi 1500 metre (eğer pilotun IR veya IMC dereceleri yoksa, görüş minimum 3000 m).

Alçak uçuş

  • Kalabalık yerleşim birimlerinde uçaklar ufkî 600 m (2000 ft) yarıçaplı çevresindeki en yüksek sabit yapıdan en az 1000 feet yüksekte uçabilir.[8]
  • Uçaklar herhangi bir yapıya, taşıta veya canlıya 500 ft.ten fazla yaklaşamazlar.[8]

Kaynakça

  • Pooley, Dorothy ve Robert Seaman. The Air Pilot's Manual 2: Aviation Law & Meteorology. 10. baskı. Shoreham, West Sussex: Pooley's Air Pilot Publishing, 2011.

Dipnotlar

  1. ^ Görerek Uçuş Kuralları Nelerdir? 22 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü. Erişim: 3 Mayıs 2012.
  2. ^ Pilot Lisans ve Sertifika Talimatı 5 Temmuz 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü. Erişim: 3 Mayıs 2012.
  3. ^ Visual Flight Rules 4 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Instrument Flying Handbook. FAA. Erişim: 12 Ağustos 2012.
  4. ^ Pooley's, sf 168
  5. ^ Annex 11, Convention on International Civil Aviation, 1/11/01, Bölüm. 1, sf. 6
  6. ^ EU OPS 1 8 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 1.254/98
  7. ^ Pooley's, sf 111.
  8. ^ a b Low flying prohibitions 22 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Rules of the Air Regulations 2007. Erişim: 4 Mayıs 2012.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Aletli iniş sistemi</span>

Aletli İniş Sistemi, pist başına yerleştirilmiş vericiler vasıtasıyla uçakların inişine yardımcı olan bir hassas yaklaşma sistemi. ILS, uçağın pist başına kadar hassas yaklaşmasını sağlayan bir seyrüsefer yardımcı sistemidir. Bulut tavanının alçak, görüş faktörlerinin kötü olduğu hava koşullarında, uçağın alçak bir biçimde piste yaklaşmasını ve piste elektronik cihazlarla emniyetli iniş yapmasını sağlar. Pilota istikamet ve süzülüş hattı bilgisi verir.

<span class="mw-page-title-main">İrtifa</span> Belirli bir referans noktasına göre yükseklik

İrtifa, havacılık ve astronomide bir cisim ile referans alınan nokta arasındaki dikey mesafeyi ifade eden bir yükseklik kavramı. Coğrafi şekillerin ortalama deniz seviyesinden yüksekliğini belirten rakım kavramından farklı olarak, hava taşıtlarının ortalama deniz seviyesinden yüksekliği ile astronomide gök cisimlerinin ufuk hattından açısal yüksekliğini ifade etmede kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Ticari pilot lisansı</span>

Ticari pilot lisansı (CPL), ticari uçuş yapabilmek için gerekli olan pilot lisansı. CPL İngilizce "commercial pilot licence" kavramının kısaltmasıdır. Husûsî pilot lisansından (PPL) farklı olarak pilotun yaptığı uçuş karşılığında para kazanmasına imkân verir.

<span class="mw-page-title-main">Asgarî emniyet irtifâsı</span>

Asgarî emniyet irtifası (MSA), bir hava taşıtının iniş ve kalkış haricinde alçalabileceği minimum irtifa. MSA kısaltması İngilizce minimum safe altitude kavramının akronimidir.

<span class="mw-page-title-main">Uçuş seviyesi</span> (FL) Flight Level

Uçuş seviyesi (FL), herhangi bir hava taşıtının standart atmosfer basıncı hattına göre irtifası. FL, İngilizce flight level kavramının kısaltmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Radyo seyrüseferi</span>

Radyo seyrüseferi veya radyo navigasyonu, Dünya üzerindeki bir noktadan başka bir noktaya giderken, seyrüsefer yardımcısı olarak radyo frekansları ile çalışan araçların kullanımı. Radyo seyrüsefer yardımcıları genellikle; vericinin gönderdigi radyo elektromanyetik dalgalarının alıcı tarafından alınması ve ses, görüntü veya yazıya dönüştürülmesi prensibiyle çalışırlar.

<span class="mw-page-title-main">Hava sahası</span>

Hava sahası, herhangi bir kara parçası veya su kütlesi üzerindeki boyutları çeşitli kanun, kural ve antlaşmalarla belirlenmiş atmosfer kütlesi. Günümüzde kullanılan -kapsadığı alan olarak açısından- en büyük hava sahası birimi uçuş bilgi bölgesidir (FIR). Her ülkenin hava sahası bir veya daha fazla uçuş bilgi bölgesine bölünür.

<span class="mw-page-title-main">Alet uçuşu</span> (IFR) Insturment Flight Rules

Alet uçuşu, aletli uçuş veya IFR uçuş; uçak dışındaki (haricî) görsel referanslarla uçuşun tehlikeli olduğu durumlarda; uçak içindeki cihazları, göstergeleri ve seyrüsefer yardımcılarını kullanarak gerçekleştirilen uçuş. IFR, İngilizce instrument flight rules kavramının akronimidir. Alet uçuşu, havacılıkta kullanılan iki uçuş kategorisinden biridir. Bir pilotun alet uçuşu yapabilmesi için uygun lisans ve derecelere (rating) sahip olması gerekir.

Kontrolsüz hava sahaları, kontrollü hava sahaları dışında kalan sahalardır. ICAO'ya göre F ve G sınıfı hava sahaları kontrolsüzdür. Kontrolsüz hava sahalarında mümkün olduğu müddetçe ATC hizmeti verilmeye çalışılır. ATC kleransı almak veya radyo teçhizatı taşımak zorunlu değildir.

<span class="mw-page-title-main">Hava sahası sınıfları</span>

Hava sahası sınıfları, hava sahalarının yoğunluk durumuna ve irtifalarına göre ayrıldığı kategorilerdir. Tüm hava sahaları belirli bir sınıfa dahildir ve bu sahada uçan hava taşıtları çeşitli kısıtlamalarla karşılaşabilirler. Hava sahaları ICAO'ya göre A, B, C, D, E, F ve G şeklinde yedi sınıfa ayrılır. Bunlardan A, B, C, D, E kontrollü, F ve G kontrolsüz hava sahasıdır. Sınıfların irtifa limitleri ülkeden ülkeye farklılıklar gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Uçuş planı</span> (FPL) Flight Plan

Uçuş planı (FPL), uçucuların uçuşa dair niyetlerini ve uçuş hakkındaki çeşitli bilgileri havacılık otoritelerine bildirmek için doldurdukları belgeler. FPL kısaltması, İngilizce flight plan kavramının akronimidir. Uçuş planı kavramıyla genellikle yazılı formlar kastedilmekle birlikte bazı koşullarda uçuş planının pilot tarafından yerde veya uçuş esnasında sözlü olarak bildirilmesi (doldurulması) de mümkündür.

ATSOCAS ; bazı ülkelerde kontrolsüz hava sahalarında verilen hava trafik hizmetlerini (ATS) tanımlamakta kullanılan bir kavram. ATSOCAS şu hizmetleri kapsar:

Özel VFR ; IFR uçuş yetkisi bulunmayan bir pilotun, herhangi bir kontrol bölgesi (CTR) içerisinde, hava trafik kontrol (ATC) izniyle yaptığı uçuş. Özel VFR en basit tanımıyla; alet uçuşu (IFR) yapmak için gerekli lisans ve derecelendirmelere sahip olmayan ve normal şartlar altında görerek (VFR) uçmak zorunda olan bir pilotun IFR gerektiren bazı hava sahalarında, IFR uçuş yapmaya müsait bir uçakta yaptığı, çeşitli yönlerden IFR'a benzetilmiş uçuştur.

<span class="mw-page-title-main">Gece uçuşu</span> Havacılık tanımı

Gece uçuşu, hava taşıtlarının belirli kurallara uyarak, havacılıkta "gece" olarak tanımlanan zaman aralığında gerçekleştirdiği uçuş. Havacılıkta gecenin tanımı ülkeden ülkeye değişebilir. Gece uçuşları esnasında gerçekleşen gürültünün insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle pek çok ülkede gece uçuşları ile ilgili kısıtlamalar mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Havayolu (seyrüsefer)</span>

Hava yolu, seyrüsefer yardımcıları arasında oluşturulmuş, koridor şeklinde kontrollü hava sahası. Hava yolları VOR, NDB gibi çeşitli radyo seyrüsefer istasyonları arasında oluşturulurlar. Alet uçuşu yapan uçaklar tarafından kullanırlar. Örneğin şehirlerarası veya ülkeler arası yolcu uçağı seferlerinin önemli bir kısmı havayolları üzerinde gerçekleşir.

<span class="mw-page-title-main">Meydan turu</span>

Meydan turu, herhangi bir hava meydanında görerek iniş-kalkış yapan hava araçlarının izledikleri dikdörtgen güzergâh. Uçakların inişe yönelik olarak, pist etrafında yerden belirli bir yükseklikte izledikleri trafik desenidir. VFR iniş-kalkış eğitimi yapan uçaklar aynı deseni art arda yinelerler. Meydan turunun her bir aşamasına "bacak" denir.

CAVOK, havacılık meteorolojisinde, bulut tavanı ve görüşün çok iyi olmamakla birlikte memnun edici düzeyde olduğunu belirten bir terim. İngilizce "ceiling and visibility okay" kavramının kısaltmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Dead reckoning</span>

Dead reckoning (DR); istikamet, sürat, mesafe, zaman ve rüzgâr bilgilerini kullanarak harita üzerinde yapılan seyrüsefer hesabı. İngilizce deduced reckoning kavramından oluşturulmuştur ve bu kavram birebir çevrildiğinde "mantıklı çıkarım yaparak hesaplama" anlamına gelir. En basit tanımıyla DR, belirli bir süre önce nerede olduğu kesin olarak bilinen bir taşıtın, şu an nerede olması gerektiğinin hesabıdır.

<span class="mw-page-title-main">Aeroflot'un 20 sefer sayılı uçuşu</span> Uçak kazası

Aeroflot'un 20 sefer sayılı uçuşu, 4 Ocak 1965'te Moskova'dan Almatı'ya yapılan bir tarifeli uçuş sırasında düşük görüş mesafesi koşullarında düşerek uçaktaki 103 kişiden 64'ünün ölmesiyle sonuçlanan bir Aeroflot uçuşudur.

Yaklaşma, havacılıkta hava taşıtlarının piste inişine yakın safhasına verilen bir terimdir.