İçeriğe atla

Gölyazı, Nilüfer

Gölyazı
Kasabanın görünümü ve bitişiğindeki Uluabat Gölü (Haziran 2014)
Harita
Mahallenin haritadaki yeri
Türkiye'de bulunduğu yer
Türkiye'de bulunduğu yer
Koordinatlar: 40°09′54″N 28°40′40″E / 40.165°K 28.6778°D / 40.165; 28.6778
Ülke Türkiye
İlBursa
İlçeNilüfer
Coğrafi bölgeMarmara
Kıyısı olduğuUluabat Gölü Bunu Vikiveri'de düzenleyin
İdare
 • YöneticiMuhtar[1]
İhtiyar heyeti[1]
Rakım125 m
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0224
Posta kodu16

Gölyazı, (eski ismi Apolyont[2] Rumca: Απολλωνιάδα), Bursa ilinin Nilüfer ilçesine bağlı bir mahalledir.

Bursa-İzmir karayolunun 35. kilometresinden güneye sapıldığında 7 km içeride bulunan Gölyazı, Uluabat Gölü kıyısındaki iki alçak tepeden oluşan küçük bir yarımada üzerine kurulmuştur. Tepelerden birinde adını Yunan tanrısı Apollon'dan alan Apollonia adlı antik çağ kentinin nekropol kalıntıları yer almaktadır; ikinci tepe, göl yükseldiği zaman bir ada halini alır ve ince uzun bir taş köprü ile erişilebilir.

Bugünkü Gölyazı halkının büyük kısmı ada kısmı üzerinde, tuğla duvarlı tarihî Rum evlerinde yaşamaktadır.[3] Günümüzde geçim kaynakları tarım, balıkçılık ve turizmdir.

Tarihçe

Aziz Panteleimon Kilisesi
Surlar

Gölyazı, Apollonia Ad Rhyndacum adlı antik Yunan kentinin üzerine kurulmuş bir yerleşimdir. Bu kentin nekropol kalıntıları karaya yakın kısımdaki Zambak Tepe adlı tepenin üzerindedir, antik kentin sivil yerleşimi ise kışın ada haline gelen tepenin üzerindedir; üzerine modern Gölyazı kurulmuştur.[3] Herhangi bir kalıntı olmasa da, antik dönemde de adanın bir köprü ile karaya bağlandığı düşünülür. Ayrıca yerleşimin kuzeybatsınıda kıyıdan 1 km. kadar açıktaki Kız Adası üzerinde antik kentin koruyucu Tanrısı kabul edilen Apollon'a adanmış bir tapınağın kalıntıları vardır.

Apollania ad Rhyndacum, Bizans döneminde önce Bitinya Piskoposluğu'na bağlı kalmış, daha sonra Nicomedia ve kısa bir süre de Kios piskoposluklarına bağlanmıştır. Bu dönemde kentte dini yapılar inşa edilmiştir.

Osmanlılar kentin önlerine ilk kez 1302 yılında Bafeus (Koyunhisar) Savaşı'ndan sonra, bu kaleye sığınan Kite Tekfuru'nu kovalamaları sonucu gelmişler; ancak bu kuşatma sırasında kaçak tekfurun teslim edilmesi dolayısıyla anlaşmaya vararak geri çekilmişlerdi.[4] Kent, daha sonra ilk Osmanlı denizcilerinden Kara Ali tarafından fethedildi.[4] Osmanlı yönetiminde Hristiyan ve Müslüman Osmanlı yurttaşlarının bir arada yaşadığı ancak Hristiyan nüfusun ağırlıkta olduğu bir kent olarak varlığını sürdürdü.[3] Beldenin Müslüman halkı Manavlardan oluşmaktaydı.[4] Halk, balıkçılık, ipek böcekçiliği ve ticaret ile uğraşmaktaydı. Kereste, mısır, buğday gibi ürünler göldeki yelkenlilerle Susurluk Çayı'na oradan Marmara Denizi'ne ulaştırılmaktaydı. Gölyazı, ana yoldan içeride olması sayesinde I. Dünya Savaşı sırasında yakılıp yıkılmadı.

Cumhuriyet döneminde Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi sonucu Yunanistan'a göç eden Rum halk, Kesriye Gölü'ne doğru uzanan küçük bir çıkıntının üzerinde bulunan Kesriye kasabasına yerleştirildi,[5] Rum ailelerin boşalan evlerine Selânik'ten göç eden aileler yerleştirildi. "Apolyont” adı, Cumhuriyet sonrası “Gölyazı” olarak değiştirildi. 12 Temmuz 1992 tarihinde belediye statüsü alarak beldeye dönüştü.[6] 2009 yılında belediye örgütü kapatıldı. Gölyazı, Merkez ve Bayır mahalleleri ile birlikte Nilüfer Belediyesi'nin bir mahallesi oldu.[7]

Tarihi kalıntılar

Başlıca tarihi kalıntılar, halk arasında “Deliktaş” olarak anılan ve su kemeri olduğu tahmin edilen bir yapı, “Taş Kapı” diye adlandırılan antik kale kalıntıları, karaya 1 km. uzaklıkta sığ bir adacık olan Kız Adası’nda bulunan Apollon Tapınağı’nın kalıntıları, Zambak Tepe yamacındaki antik tiyatro kalıntıları, doğal kayalardan kesilmiş lahit tekneleri ve kapakların bulunduğu nekropol alanı, 19. yüzyılda yörenin Rum halkı tarafından yaptırılan Hagios Georgios Kilisesi ve Manastır Adası’nda kalıntıları bulunan Hagios Konstantinos Manastırı Kilisesi'dir.[8]

Örf ve Âdetler

Gölyazı, leyleklerle insanların iç içe yaşadığı bir yerleşim yeridir ve 2004 yılından bu yana çeşitli kamu ve sivil toplum kuruluşlarının desteklediği "Leylek Dostu Köyler Projesi” kapsamındaki leylek dostu köylerden birisidir.[9] Köyde leylekler, elektrik direklerine yuva yapıp tellere çarparak ölmelerine engel olmak için kurulmuş yuva platformları üzerinde yuva kurmaktadır.

Gölyazı'da, kadın balıkçı geleneği yaşatılmaktadır. Marmara Bölgesinde kadın balıkçıların yer aldığı tek göl olan Uluabat Gölü'nde göldeki aktif balıkçıların yaklaşık %30'unu kadın balıkçılar oluşturmaktadır.[10] Fiberden yapılmış motorlu ya da motorsuz teknelerle avlanmaya çıkan kadın balıkçılar av yasağı ve dini bayram dönemlerinde işlerine ara vermekte, bu dönemlerin dışında her gün göle çıkmaktadır. Yakalanan balıklar Gölyazı'da her gün kurulan mezatta satılarak Bursa, Eskişehir, İstanbul, Konya, İzmir ve Eğirdir pazarlarına gönderilir.[10]

Coğrafya

Gölyazı'nın alan büyüklüğü 615 hektardır.[7] Bitkisi örtüsü çalılık, çayırlık, ağaçlıkların yanı sıra sazlık ve su bitkilerinden oluşur.

Galeri

Kaynakça

  1. ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024. Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2016. 
  3. ^ a b c Aybek, Serdar; Öz, Ali Kazım. "Apollonia Ad Rhyndacum (Gölyazı) ve Uluabat Gölü Çevresi Yüzey Araştırması 2006 Yılı Raporu" (PDF). Envanter.gov.tr sitesi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2020. []
  4. ^ a b c Kaplan, Esat. "Işık Tanrısı'nın Şehri:Gölyazı". Bursada Zaman Dergisi, 28 Nisan 2014. 3 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2020. 
  5. ^ "Kesriye". Lozan Mübadilleri Vakfı web sitesi. 27 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2020. 
  6. ^ "Belediye Kurulmasına Dair Kararlar" (PDF). Resmî Gazete. 19 Temmuz 1992. 10 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2021. 
  7. ^ a b Çetin, İbrahim. "Bursa İli Gölyazı Köyü'nün Açık Hava Rekreasyon Potansiyeli". Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi Cilt 6, Sayı 2, Yıl 2016. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020. 
  8. ^ "Cennetten Bir Köşe: Gölyazı". Bursa valiliği web sitesi. 25 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2020. 
  9. ^ "Leylek Dostu Köyler Projesi". Hürriyet gazetesi 31 Mayıs 2004. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2020. 
  10. ^ a b Soylu, Meral., Özer, Aslıhan., Uzmanoğlu, Selçuk. "Uluabat (Apolyont) Gölü Kadın Balıkçılarının Profili". İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, Cilt 25, Sayı 2, Yıl: 2010. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Nilüfer Hatun</span> Orhan Gazinin eşi ve Murad Hüdavendigarın validesi. Valide Hatun ( 1362 - 1383)

Nilüfer Hatun,, Yarhisar Tekfuru'nun kızı, Osmanlı Devleti'nin ikinci padişahı Orhan Gazi'nin eşidir. Rumeli Fatihi Süleyman Paşa ve Osmanlı Devleti'nin üçüncü padişahı I. Murad'ın annesidir. Bursa ve İznik'te büyük izler bırakmıştır. Bursa'nın Nilüfer ilçesinin ve Nilüfer Çayı'nın adı ondan gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Iotape</span>

Antalya il sınırları Alanya ilçesi yakınlarındaki antik kent. Bölge halkı arasında Aytap olarak bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Simav Çayı Havzası</span> Türkiye de akarsu

Simav Çayı, kaynağını Simav yakınlarındaki Şaphane Dağları'ndan alır. Susurluk ovası'nda kuzeye yönelir ve en son Karacabey'den geçerek Marmara Denizi'ne dökülür. Marmara Denizine dökülen en büyük ırmaktır. Antik adı 'Makestos'dur.

<span class="mw-page-title-main">Manyas Kuşgölü</span> Türkiyede bir göl

Manyas Kuşgölü, tamamı idari olarak Balıkesir ilinin Bandırma ilçesi sınırlarında yer alan tektonik göl. Göl, Marmara Denizi'nin güneyinde, Uludağ ile Biga Yarımadası arasında uzanan bir çöküntü alanında yer almaktadır. Bu çöküntünün tabanını Kuş ve Uluabat (Apolyont) Gölleri ve bu göllerin çevresinde yer alan geniş ovalar, kenarlarını ise yüksek dağ ve yaylalar oluşturmaktadır. Doğu batı doğrultusunda uzanan gölün uzunluğu 20 km, genişliği ise 14 km'dir.

<span class="mw-page-title-main">Görükle, Nilüfer</span> Nilüferin mahallesi

Görükle, Bursa ilinin Nilüfer ilçesine bağlı bir semttir.

Ayvaini Mağarası Uluabat Gölü'nün güney bölümünde yer alan Mağaranın iki girişi vardır. Birinci giriş Bursa, Mustafakemalpaşa ilçesine bağlı Doğanalan'dan, diğer girişi yeraltı sularının yer üstüne çıktığı Nilüfer İlçesi'ne bağlı Ayvaköy'ü yakınında yer alır. İki girişi arasında 4 km mesafe vardır. Bursa'yı Mustafakemalpaşa'ya bağlayan eski yol mağara yakınından geçer.

<span class="mw-page-title-main">Uluabat Gölü</span>

Uluabat Gölü veya eski adıyla Apolyont Gölü, Bursa ilinde bulunan büyük bir tatlı su gölüdür.

<span class="mw-page-title-main">Altınkaya, Manavgat</span>

Altınkaya veya Zerk Antalya ilinin Manavgat ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Eskikaraağaç</span>

Eskikaraağaç, Avrupa Leylek Köyü ya da Leylek Köyü Uluabat Gölü kıyısında, Bursa ilinin Karacabey ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Nilüfer Çayı</span>

Nilüfer Marmara Bölgesi'nin önemli akarsularından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Akçalar, Nilüfer</span>

Akçalar, Bursa ilinin Nilüfer ilçesine, bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Eumania</span>

Eumania, Pergamon Krallığı'na bağlı antik kentlerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Bursa'daki gayrimüslimler</span>

Bizans İmparatorluğu zamanından beri Bursa şehrinde Hristiyan ve Yahudi toplumları yaşamaktaydı. Bursa Osmanlı İmparatorluğu'nun kontrolüne geçtikten sonra da gayrimüslim toplumlar Bursa'da yaşamaya devam etti. 1831 yılında Bursa'da 10.552 hane müslüman ve 5.586 hane gayrimüslim yaşamaktaydı. Kiliseleri, sinagogları, cemaat okulları, idari yapıları ve yargı kurumları bulunan gayrimüslim azınlıklar, Osmanlı tebaası ve birer Osmanlı milleti olarak yaşadılar. Bursa'nın Osmanlı dönemindeki ticaret, zanaat ve tarım etkinliklerinde, kentin gelişiminde, Müslümanların olduğu kadar Rum, Ermeni ve Yahudi nüfusun da önemli bir payı olmuştur. 1915 Ermeni Soykırımı olayları ve 1923 Nüfus Mübadelesi sonucu Bursa'nın Hristiyan nüfusu büyük ölçüde azaldı. Yahudi nüfus ise İsrail'in kuruluşundan sonra giderek azalmıştır. Günümüzde Bursa'da gayrimüslim olarak ancak 60 civârında Yahudi vatandaşın yaşadığı tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Miletopolis</span>

Miletopolis veya Miletoupolis (Μιλητούπολις) Antik Mysia bölgesinin kuzeyinde, Macestus ve Rhyndacus nehirlerinin birleştiği noktada kurulmuş bir şehir. Adını şehrin batısından geçen günümüzde Simav Çayı olarak bilinen Macestus Nehri'nden alır.

<span class="mw-page-title-main">Juliopolis Nekropolü</span>

Juliopolis Nekropolü; Ankara'nın Nallıhan ilçesinde bulunan bir nekropoldür. Juliopolis Antik Kenti'nin bir parçası olan alan ilk olarak 1999 yılında keşfedilmiş ve milattan sonra 1. yüzyıla tarihlenmiştir. Anadolu Medeniyetleri Müzesi bünyesinde gerçekleştirilen çok sayıda kazıda üzerinde "Bithynia’nın kayıp kenti Juliopolis" yazan bronz sikkeler ele geçirilmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda nekropolün Helenistik dönemde oluşturulduğu, Roma döneminde yoğun biçimde kullanıldığı ve Bizans döneminde de hizmet vermeye devam ettiği tespit edilmiştir.

Apollonia Ad Rhyndacum, antik dönemde Yunan mitolojisi tanrısı Apollon'a adanmış ve Apollonia adı verilmiş Yunan kentlerinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Karacabey Longoz Ormanları</span> Bursada subasar ormanı

Karacabey Longoz Ormanı Bursa'nın Karacabey ilçesinde bulunan longoz ormanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Halilbey Adası</span> Uluabat Gölü içinde ada

Halilbey Adası, Bursa ili sınırlarındaki Uluabat Gölü içinde bulunan ada. Göl içindeki yedi adanın en büyüğü olan ada Karacabey ilçesi, Eskikaraağaç köyüne bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Yaren (leylek)</span> Eskikaraağaç Köyünün ünlü leyleği

Yaren, Bursa’nın Karacabey ilçesinin Eskikaraağaç köyünde balıkçı Adem Yılmaz ile kurduğu dostluk nedeniyle tanınan leylektir.

<span class="mw-page-title-main">Ağlayan Çınar</span> Bursa’da bir anıt ağaç

Ağlayan Çınar Bursa ilinin Nilüfer ilçesinin Gölyazı mahallesinde bulunan 1998 yılında yaşı 725 yıl olarak belirlenmiş tarihi bir çınar ağacıdır. Ağaç göl kenarında bulunmaktadır ve koruma altındadır.