İçeriğe atla

Göksu

Başlığın diğer anlamları için Göksu (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Göksu
Silifke'deki Taş Köprü üzerinden Göksu
Silifke'deki Taş Köprü üzerinden Göksu
Konum
Ülke(ler)Türkiye
Şehir(ler)Antalya, Konya, Karaman, Mersin
Genel bilgiler
Drenaj sistemiGöksu
Aktığı yerAkdeniz
Ağız36°17′50″N 34°02′52″E / 36.29715°K 34.04776°D / 36.29715; 34.04776
Ağız rakımı0 m
Uzunluk260 km (160 mi)
Havza alanı10.000 km2 (3.900 sq mi)
Akım yerleriErmenek Barajı, Gezende Barajı
Göksu'da 10 Haziran 1190'da boğularak ölen Kutsal Roma Cermen İmparatoru Friedrich Barbarossa adına dikilen anıt

Göksu Antalya, Konya, Karaman ve Mersin illerinden akan ve Mersin ili Silifke ilçesi güneyinde Akdeniz'e dökülen bir nehirdir. Göksu Nehri'nin uzunluğu 260 km, havza alanı 10.000 km²'dir. Aşağı yukarı aynı uzunlukta iki kolu vardır: Kuzey kolu Gökçay, güney kolu ise Gökdere'dir, ikisinin kaynağı da Toros Dağları'ndaki Geyik Dağları'ndan çıkar. Geyik Dağları Antalya-Gündoğmuş ve Konya-Hadim arasındadır ve Alanya'nın 50 km kuzeyinde bulunur. Bu iki kol Karaman-Ermenek'i geçtikten sonra Mut'un güneyinde birleşerek Göksu adını alır ve daha sonra Silifke güneyinde Paradeniz adıyla bilinen deltada Akdeniz'e dökülür.

Göksu ve kolları üzerinde şu barajlar kurulmuştur:

Kolları

Gökdere: Taşkent beldesinin kalker yaylalarından kaynağını alır. Değirmendere ismiyle bir düdene batar, çıkar. Gökdere (Hadim Göksuyu) adını alır, karstik kaynaklarla beslenir, gürleşir. Dar derin vadilerden akar, düdenlere batar, çıkar. Suçatı denilen yerde diğer kol Gökçay (Ermenek Göksuyu) ile birleşir. Uzunluğu 180 km, ortalama debisi 40–50 m³/sn, maksimum debi 240 m³/sn, minimum debi 20 m³/sn, havzası 4.400 km²'dir.[1]

Gökçay (Ermenek Göksu): Geyik Dağları'nda bulunan Söbüçimen yaylasındaki karstik Eğrigöl'den kaynağını alır. Gölden yeraltına sızan sular 3 km uzaktan yüzeye çıkar. Gür karstik kaynaklarla beslenir, dar derin vadilerden akar. Suçatı'nda diğer kol Gökdere ile birleşir. Havzası 3.500 km², uzunluğu 170 km, ortalama debi 50–60 m³/sn, maksimum debi 450 m³/sn, minimum debi 15 m³/sn'dir.[1]

Göksu deltası

Akgöl'ü ve Paradeniz'i içine alan Göksu Deltası'nda, 300'den fazla kuş türü yaşar.[2] Nesli tükenmekte olan deniz kaplumbağası Caretta caretta ve mavi yengeç (callinenectes sapidus) yumurtalarını bu bölgeye bırakır. Bu iki türün de dünya üzerindeki yumurtlama alanları çok az kalmıştır. Göksu Nehri bu ve diğer özel doğa yapısı nedeniyle Çevre Bakanlığı'nca koruma altına alınmıştır.

Ayrıca Göksu Nehri'nde Mut'un güneyinden başlayarak 90 km'lik bir bölümünde su sporları yapılır. Genellikle yavaş akışlı bir nehir olması nedeniyle raftinge yeni başlayanların deneyim kazanmaları için son derece uygundur.

İmparator Frederick Barbarossa Üçüncü Haçlı Seferi sırasında 1190 yılında Göksu'da (o zamanki adıyla Saleph) boğulmuştur.

Mavi Tünel

Mavi Tünel, Göksu Nehri'nin Akdeniz'e akan sularını Konya Ovası'na aktarma amacıyla yapılmıştır. 1960'lı yıllarda etüt çalışmaları başlamış, 2009 yılında inşaatı başlamış, 2012 yılında bitirilmiştir. Mayıs 2015'te ilk su Konya Ovası'na gönderilmiştir.

Proje ile üç barajda toplanan Göksu'nun suları 17 km'lik boru hattıyla ovaya ulaşacak. 150 km uzunluğunda başka bir boru hattı ile Konya şehrine ulaştırılacak, su kentin 50 yıllık içme suyunu karşılayacaktır. Akdeniz'e akmakta olan 700 milyon m³ ovaya aktarılacaktır. Azalmakta olan yeraltı suları daha az kullanılacak, tarımsal sulama ile gelir artışı sağlanacaktır.[3] Ovada, Hotamış sazlığında biriktirilecek su, kuruyan[4] bu alanı canlandıracaktır.

Tarihte

Kutsal roma imparatoru Frederick Barbarossa haçlı seferi sırasında Konya'yı yağmaladıktan sonra Göksu nehrini geçerken boğularak ölmüştür. Ölümünden sonra sefere devam edilmedi ordusu dağıldı. Selahaddin Eyyubi'nin Kudüs çevresindeki haçlı yerleşkelerini kuşatmasına karşılık olarak destek göndermeyi başaramadılar.

Galeri

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Wikimedia Commons'ta Göksu ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
  1. ^ a b "Türkiye'nin Akarsuları ve Vadileri" (PDF). dicle.edu.tr. 4 Ocak 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2015. 
  2. ^ "Göksu Deltası – MERSİN". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2015. 
  3. ^ "Mavi Tünel'le Konya Ovası'na hayat akıyor". sabah.com.tr. 4 Haziran 2015. 16 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2015. 
  4. ^ "Mavi Tünel'de 750 milyon YTL'lik dev yatırım". ntv.com.tr. 24 Temmuz 2008. 26 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2015. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çoruh</span> Gürcistan ve Türkiyede nehir

Çoruh, Türkiye'nin kuzey-doğusundaki Erzurum ili sınırları içerisindeki Mescit Dağları'ndan doğan bir nehirdir. Kelkit-Çoruh Fayı boyunca Bayburt, İspir, Tortum, Yusufeli ve Artvin şehirlerinden akarak Gürcistan'a ulaşır ve buradan; yani Batum'un hemen güneyinden, Türkiye-Gürcistan sınırının birkaç kilometre kuzeyinden, Karadeniz'e dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Fırat</span> Türkiyeden başlayıp Basra Körfezine uzanan ırmak

Fırat, Güneybatı Asya'nın en uzun ırmağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sakarya Nehri</span> Türkiyenin Karadeniz bölgesinde bir ırmak

Sakarya Nehri Kızılırmak ve Fırat nehirlerinden sonra Türkiye'nin üçüncü en uzun, Kuzeybatı Anadolu'nun ise en büyük akarsuyudur. Nehir, ismini Yunan Mitolojisi'ndeki nehir tanrısı Sangarius'dan almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Konya Ovası Projesi</span>

Konya Ovası Sulama Projesi (KOP), birkaç değişik kaynaktan Konya Ovası'nın sulanmasını sağlayacak büyük sulama projesidir.

Ataköy Barajı, Tokat'ta, Yeşilırmak üzerinde, hidroelektrik enerji üretimi amacı ile 1975-1977 yılları arasında inşa edilmiş bir barajdır.

<span class="mw-page-title-main">Hasan Uğurlu Barajı ve Hidroelektrik Santrali</span> 1971-1981 yılları arasında Yeşilırmak üzerine inşa edilmiş baraj ve hidroelektrik santrali

Hasan Uğurlu Barajı ve Hidroelektrik Santrali, Samsun ili Ayvacık ilçesinde, Yeşilırmak üzerinde, elektrik enerjisi üretimi amacı ile 1971-1981 yılları arasında inşa edilmiş bir baraj ve hidroelektrik santralidir. Barajdaki su cebri borularla taşınmamakta, barajın yanındaki dağın içindeki tünelle taşınıp türbinlere çarptırılmaktadır. Baraj, dünyada bu yönüyle tektir.

<span class="mw-page-title-main">Atatürk Barajı ve Hidroelektrik Santrali</span> Adıyaman ve Şanlıurfada bir baraj

Atatürk Barajı, Adıyaman ve Şanlıurfa illeri arasında, enerji ve sulama amaçlı bir barajdır. GAP Projesi içinde, Karakaya Barajının 180 km mansabında, Adıyaman iline 51 km uzaklıkta, Şanlıurfa ilinin Bozova ilçesine ise 24 km uzaklıkta olup, Fırat Nehri üzerinde kurulmuştur. Barajın tamamlanmasıyla Türkiye'nin en büyük üçüncü gölü olan Atatürk Baraj Gölü oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Özlüce Barajı ve Hidroelektrik Santrali</span>

Özlüce Barajı, Elazığ, Bingöl sınırında bulunan, Peri çayı üzerinde, enerji üretmek amacıyla 1992-2000 yılları arasında inşa edilmiş bir barajdır.

<span class="mw-page-title-main">Manavgat Nehri</span>

Manavgat, antik adıyla Melas, Toroslar'da doğarak Antalya'da Akdeniz'e dökülen nehir. Uzunluğu 93 km'dir. Batı Toros sıradağları arasından doğan kolların birleşmesiyle oluşur. Güney batıya yönelerek dar ve dik yamaçlı kanyonlar arasından geçer, ünlü Manavgat Şelalesi'ni meydana getirir ve Manavgat ilçe merkezinin doğusunda alüvyal bir kıyı ovasından denize dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Gezende Barajı ve Hidroelektrik Santrali</span> Ermenek Çayı üzerinde inşa edilmiş baraj

Gezende Barajı, Karaman'de, Ermenek ilcesinde Ermenek Çayı üzerinde enerji üretmek amacıyla 1979-1990 yılları arasında inşa edilmiş bir barajdır.

<span class="mw-page-title-main">Alakır Çayı</span> Antalya da akarsu

Alakır Çayı Antalya ilinin sınırları içinde bulunan Bey Dağları'ndan çıkıp Akdeniz'e dökülen bir akarsudur. Debisi 4,5 m³/s ve uzunluğu 62 km olan çay Alakır Barajı'nı beslemektedir. Çayın üzerinde Romalılar devrinden kalma Kırk Göz Kemeri vardır.

Mavi Tünel, Göksu Nehri'nin suyunu Konya Ovası'na aktarılmasını sağlayan tüneldir. İlk etüt çalışmaları 1960 yılında yapılan tünelin inşaatına 2009 yılında başlandı. Nisan 2012 itibarıyla açılışı yapılan bu tünel 22 Mayıs 2015 tarihinde ilk kez su akışı sağlandı.

<span class="mw-page-title-main">Çarşamba Çayı</span> Konya da akarsu

Çarşamba Çayı, Konya ilinde bulunan bir akarsu. Bozkır ilçesi sınırları içerisinde Karacahisar köyü yakınlarında doğar, Mavi Boğaz'da Beyşehir Gölü'nden gelen kanal ile birleşir. Çumra ilçesinde kollara ayrılır ve Karakaya'da bataklıklarda sonlanır. Üzerinde Apa Barajı yer alır. 105 km uzunluğundadır. Konya ilinin tarımsal sulamasında önemli bir yer tutmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Dalaman Çayı</span> Çay

Dalaman çayı, Gölhisar ilçesinin güneyindeki Yeşilgöl dağlarından doğar, Çameli, Acıpayam, Ortaca ve Dalaman ilçe sınırlarını çizerek, Akdeniz'e dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Köprüçay</span> Akdeniz Bölgesinde nehir

Köprüçay, eskiden Eurimedon, Isparta Sütçüler yakınlarında Toros dağlarından doğan, dar ve derin kanyonlardan geçerek Serik yakınlarında Akdeniz'e dökülün akarsu. Antik zamanlarda adı Eurymedon'dur. Köprü Çayı'n; havza alanı 2.357 km2, yıllık debisi 3065 hm³, uzunluğu 178 km, ağız yüksekliği 0 m (Akdeniz), kaynak rakımı 2.151 m'dir.

<span class="mw-page-title-main">Akçay Nehri</span> Aydında bir akarsu

Akçay, Büyük Menderes Nehrinin kollarından biridir. Antik çağda nehre Harpasos adı verilmiştir. Muğlanın kuzeydoğusundaki dağlık alanlardan doğan Akçay, Denizli ilinin güneybatısında Beyağaç yakınlarından geçer. Buradan ağırlıklı olarak batı-kuzeybatı yönünde akar. Denizli-Muğla il sınırını oluşturur. Tavas yönünden gelen Yenidere'yi alır. Nehir Aydın iline ulaşır ve burada Kemer Barajı tarafından baraj gölünde toplanır. Akçay, daha sonra barajdan geçerek Bozdoğan ilçesinden kuzeye doğru geniş bir vadi boyunca akar ve Nazilli şehrinin altı kilometre güney-güneybatısında Büyük Menderes'e dökülür. Uzunluğu 116 km'dir. Karacaören, Doğançay ve Mortuma çayı Akçay'ın önemli kollarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Yaşmaklı Barajı ve Hidroelektrik Santrali</span>

Yaşmaklı Barajı ve Hidroelektrik Santrali, Akköy II HES projesinin önemli bir parçasıdır. Bu gibi HES projeleri, özellikle 2005 yılında yürürlüğe giren 5346 sayılı, “Yenilenebilir Enerji kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun”un devreye girmesinden sonra ivme kazanmıştır. Proje, Akköy I HES projesinin devamı olup Türkiye genelinde yenilenebilir enerjide yapılan en önemli adımlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Anamur Çayı</span> Mersinde akarsu

Anamur Çayı , Mersin ili, Anamur ilçesinde bulunan akarsu. Toros Dağları'ndan yeraltı akarsuyu olarak doğar, 35 km sonra Anamur merkezden Akdeniz'e dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Bağbaşı Barajı</span> Göksu Nehrinin kolu Eğiste Deresi üzerinde Mavi Tünel projesine su sağlamak amacıyla yapılan baraj

Bağbaşı Barajı, Göksu Nehri'nin kolu Eğiste Deresi üzerinde Mavi Tünel projesine su sağlamak amacıyla yapılan baraj. Bağbaşı, Hadim köyü yakınındaki barajın suyu Konya Kapalı Havzasına aktarılmaktadır. Bağbaşı Barajından 180 milyon m3 su aktarılacak, daha sonra yapılacak, Bozkır ve Afşar barajlarından gelen sular ile toplam 414 milyon m3 su KOP projesine aktarılacaktır. Afşar Barajı'ndan su getirecek olan Hadimi Tüneli'nin yapımı devam etmektedir. 2007 yılında yapımına başlanan baraj, 2012'de açılmıştır.

Afşar Barajı, Göksu nehri'nin kollarından Ilıcapınar Deresi üzerinde, Konya'nın Afşar, Taşkent köyü yakınında kurulmakta olan baraj.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.