İçeriğe atla

Göknar

Göknar
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Plantae
Şube:Tracheophyta
Sınıf:Pinopsida
Takım:Pinales
Familya:Pinaceae
Alt familya:Abietoideae
Cins:Abies
Mill., Gard. Dict. Abr, ed. 4. (1754).
Türler
metne bakınız.
  • Vikitür'de Abies ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.

Göknar ya da köknar (Abies), çamgiller (Pinaceae) familyasının Abies cinsinden iğne yapraklı ağaç türlerine verilen ad. 40m'ye kadar boylanabilen göknarlar, kendine özgü formu, gövde kabuğu iğne yaprakları ve hatta kokusu ile Çamgiller familyasının diğer türlerinden ayırt edilebilir. Yapraklarının alt yüzeyinde beyaz çizgiler vardır.Kozalaklar sonbaharda olgunlaşınca pulları dökülür. Türkiye'de 213.652 hektar saf göknar ormanı bulunmaktadır[1] 300 yıldan fazla yaşayabilirler.[2]

Morfolojik özellikleri

Yaz-kış yeşil, boylu orman ağaçlarıdır. Piramidal veya dar konik bir şekilde gelişme gösterir. Gövde genel olarak çatallanma göstermez, dallar gövdeye çevrel olarak dizilmiştir. Kozalakları yukarıya doğru dik olarak durur. Bu özelliği ile kozalakları aşağıya bakan ladinlerde ayrılır. Kökleri kuvvetli ve kazık köktür.[3]

Ekolojik istekleri

Göknar türleri genellikle yarı gölge ortamlarda iyi gelişme gösterir. Nemli ve verimli orman topraklarını tercih ederler. Ancak nemli, kumlu veya killi topraklarda da iyi gelişirler. Kireçli topraklardan hoşlanmazlar hava nisibi nemini yüksek, yaz aylarını yağışlı ve serin olmasını isterler.

Dağılımı

Kuzey yarımkürede mutedil (ılıman) iklim bölgelerinin, yüksek dağlık kesimlerinde ve Kuzey Afrika, Kuzey Amerika, Himalayalar ve Türkiye'de doğal olarak yetişir.

Galeri

Sınıflandırma

Seksiyon Abies

Seksiyon Balsamea

  • Balsam göknarı (Abies balsamea)
    • Brakteli balsam göknarı (Abies balsamea var. phanerolepis)
  • Kayalık Dağı göknarı (Abies bifolia)
  • Abies lasiocarpa
    • Arizona göknarı (Abies lasiocarpa var. arizonica)
  • Sibirya göknarı (Abies sibirica)
  • Sakhalin göknarı (Abies sachalinensis)
  • Kore göknarı (Abies koreana)
  • Khinghan göknarı (Abies nephrolepis)
  • Veitch göknarı (Abies veitchii)
    • Shikoku göknarı (Abies veitchii var. sikokiana)
    • Abies veitchii var. veitchii

Seksiyon Grandis

  • Büyük sahil göknarı (Abies grandis)
    • Büyük göknar (Abies grandis var. idahoensis)
  • Gümüş göknarı (Abies concolor)
    • Low gümüş göknarı (Abies concolor subsp. lowiana)
  • Durango göknarı (Abies durangensis)
    • Coahuila göknarı (Abies durangensis var. coahuilensis)
  • Jalisco göknarı (Abies flinckii)
  • Guatemala göknarı (Abies guatemalensis)

Seksiyon Piceaster

Seksiyon Momi

  • Tayvan göknarı (Abies kawakamii)
  • Nikko göknarı (Abies homolepis)
  • Abies recurvata
    • (Abies recurvata var. ernestii)
  • Japon göknarı (Abies firma)
  • Baishanzu göknarı (Abies beshanzuensis)
  • Mançurya göknarı (Abies holophylla)
  • Çin göknarı(Abies chensiensis)
    • Salween göknarı (Abies chensiensis subsp. salouenensis)
  • Pindrov göknarı (Abies pindrow)
  • Ziyuan göknarı (Abies ziyuanensis)

Seksiyon Amabilis

  • Pasifik gümüş göknarı (Abies amabilis)
  • Maries göknarı (Abies mariesii)

Seksiyon Pseudopicea

  • Delavay göknarı (Abies delavayi)
  • Faber göknarı (Abies fabri)
  • Forrest göknarı (Abies forrestii)
  • Cheng göknarı (Abies chengii)
  • Bhutan göknarı (Abies densa)
  • Batı Himalaya göknarı (Abies spectabilis)
  • Farges göknarı (Abies fargesii)
  • Fanjingshan göknarı (Abies fanjingshanensis)
  • Yuanbaoshan göknarı (Abies yuanbaoshanensis)
  • Pullu göknar (Abies squamata)

Seksiyon Oiamel

  • Kutsal göknar (Abies religiosa)
  • Vejar göknarı (Abies vejarii)
    • Meksika göknarı (Abies vejarii var. mexicana)
  • Hickel göknarı (Abies hickelii)
    • Abies hickelii var. oaxacana

Seksiyon Nobilis

  • Ulu göknar (Abies procera)
  • Kırmızı göknar (Abies magnifica)
    • Abies magnifica var. magnifica
    • Abies magnifica var. shastensis

Seksiyon Bracteata

  • Santa Lucia göknarı (Abies bracteata)
Çamgiller familyasına ait cinsler
Pinus | Picea | Cathaya | Larix | Pseudotsuga | Abies | Cedrus | Keteleeria | Pseudolarix | Nothotsuga | Tsuga

Kaynakça

  1. ^ "Haftanın Ağacı: Göknar". www.ogm.gov.tr. 10 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2023. 
  2. ^ "Göknar Ağacı Nedir, Nerede Ve Nasıl Yetişir? Göknar Ağacı Özellikleri, Bakımı Ve Faydaları Hakkında Bilgi". Hürriyet. 13 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2023. 
  3. ^ Saygın, Yasemin (1 Eylül 2019). "Köknar Ağacı Nedir? Özellikleri ve Faydaları Nelerdir? - Bilgihanem". bilgihanem.com. 13 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2023. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Doğu Karadeniz göknarı</span> çamgiller (Pinaceae) familyasında Kafkasyaya özgü bir göknar türü

Doğu Karadeniz göknarı veya Kafkas Göknarı, çamgiller (Pinaceae) familyasında Kafkasya'ya özgü bir göknar türü. Heybetli ve hızlı büyüyen bir ağaçtır. Güneşli ve nemli ortamlarda iyi gelişir. Avrupa Kıtası ve Türkiye'nin en uzun doğal ağacıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kazdağı göknarı</span>

Kazdağı göknarı, çamgiller (Pinaceae) familyasından Türkiye'de yalnızca Kazdağı'nda yetişen endemik bir göknar alt türü.

<span class="mw-page-title-main">Uludağ göknarı</span>

Uludağ göknarı, çamgiller (Pinaceae) familyasından 30-40 metre boylanabilen, bir göknar alt türü. Yöresel olarak küner, verdinar (Bolu), iledenaz (Kastamonu) gibi isimlerle de bilinir. Doğal yayılım aralığı sadece Anadolu'da bulunan endemik bir alttürdür. Bolu Sülüklügöl tabiat parkı Ankara Çamkoru tabiat parkında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Doğu ladini</span> Çamgiller familyasından bir bitki türü

Doğu ladini, çamgiller (Pinaceae) familyasından 40-50 metre, bazen de 60 metre boylara ulaşan, 1,5-2 metre çap yapabilen, dolgun ve düzgün gövdeli, sivri tepeli önemli bir orman ağacı türü.

<span class="mw-page-title-main">Toros göknarı</span>

Toros göknarı, çamgiller (Pinaceae) familyasından Suriye, Lübnan dağları ve Türkiye'de doğal olarak yetişen bir göknar türü.

<span class="mw-page-title-main">Gümüş göknar</span>

Gümüş göknarı, çamgiller (Pinaceae) familyasından doğal olarak Kuzey Amerika'nın batısında yetişen göknar türü. Doğal yaşam alanı dışında park ve bahçelerde peyzaj ağacı olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İspanya göknarı</span> bitki türü

İspanya göknarı, çamgiller (Pinaceae) familyasından İspanya'ya özgü bir göknar türü.

<span class="mw-page-title-main">Andız</span>

Andız ya da andız ağacı, servigiller (Cupressaceae) familyasından, 10–15 m boyunda, Juniperus seksiyonunun Caryocedrus alt seksiyonundan ardıç türü. Doğu Akdeniz bölgesinde, güney Yunanistan, güney Türkiye, Batı Suriye ve Lübnan’da 800-1700 m yükseklikteki kayalıklarda dağılım gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Kaz Dağı</span>

Kaz Dağı ya da İda Dağı, Edremit Körfezi'nin kuzeyinde Çanakkale ve Balıkesir illeri arasında yer alan bir dağ.

<span class="mw-page-title-main">Neredeyse tehdit altındaki türler</span>

Neredeyse tehdit altındaki türler (NT), nesli tehlikede olmamakla beraber, yakında nesli tehlikeye girebilecek türlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Fas göknarı</span> bitki alt türü

Fas göknarı, çamgiller (Pinaceae) familyasından bir göknar alt türüdür.

<i>Avrupa ladini</i> bitki türü

Avrupa ladini, Batı ladini ya da Norveç ladini, çamgiller (Pinaceae) familyasından ladin cinsinden bir ibreli türüdür. Ana vatanı Kuzey Avrupa olan ve o bölgelerde önemli ölçüde ormanlık alan oluşturan Avrupa Ladini türü diğer bölgelerde doğal olarak bulunmasa da peyzaj amaçlı park ve bahçelerde dikimi yapılmıştır. Old Tjikko, İsveç'in Dalarna ili'nin Fulufjället Dağı sınırlarını içerisinde bulunan bir Norveç Ladini 9.558 yaşındaki ladin halen dünyanın en yaşlı ağacı olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kafkas Göknarı</span>

Doğu Karadeniz göknarı veya Kafkas Göknarı, çamgiller (Pinaceae) familyasında Kafkasya'ya özgü bir göknar türü. Heybetli ve hızlı büyüyen bir ağaçtır. Güneşli ve nemli ortamlarda iyi gelişir. Avrupa Kıtası ve Türkiye'nin en uzun doğal ağacıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.