Gökçe, Ardanuç
| Gökçe | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Gökçe Gökçe'nin Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Ardanuç |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1588 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 45 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08390 |
Gökçe, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
Gökçe köyünün eski adı Opiçala'dır. Gürcüce bir yer adı olan Opiçala (ოფიჭალა), kara kavak anlamındaki "opi" (ოფი) ile dere kıyısında düzlük anlamındaki "çala" (ჭალა) kelimelerinden oluşur ve "kara kavak düzü" anlamına gelir.[3][4] Bu yer adı Türkçe farklı biçimlerde yazılmıştır. Nitekim 1835 nüfus defterinde Opiçala (اوفچالە) ve Artvin vilayeti hakkında 1927 tarihli Osmanlıca kitapta Obicala (اوبیجال) olarak geçer.[5][6]
Opiçala köyü, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyde Verkana (ვერყანა), Taviçala (თავიჭალა), Kanagora (ყანაგორა), Saltakana (სალთაყანა) ve Gora (გორა) gibi Gürcüce mevki adları bu dönemden kalmış olmalıdır.[7]
Opiçala köyü, Osmanlı idaresinde Ardanuç livasının Ardanuç nahiyesine bağlandı. 1574 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre köyün nüfusu, tamamı Hristiyan olan 21 haneden oluşuyordu. 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Liva-i Ardanuç adlı Osmanlı tahrir defterine göre ise köyün nüfusunun 11 haneye düşmüş, bu nüfus içinde 1 hane Müslüman olmuştu.[8]
Opiçala köyü, 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde Çıldır Eyaleti'ne bağlı Ardanuç sancağının köylerinden biriydi. Sadece erkek nüfusunun tespit edildiği bu sayımda köyde 15 hanede 51 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Opiçala'nın toplam nüfusunun 102 kişiden oluştuğu söylenebilir.[9] 1574 tarihindeki tespite göre köyün daha az haneden oluştuğu görülmektedir.
Opiçala köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca savaş tazminatı kapsamında Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 tarihli nüfus sayımında Opisçala (Описчала) olarak kaydettiği köy, Artvin sancağının Ardanuç kazasına bağlı Ança nahiyesinin dört köyünden biriydi. Köydeki 28 hanede, 81'i erkek ve 81'i kadın olmak üzere, 162 kişi yaşıyor ve bu nüfusun tamamı Gürcülerden oluşuyordu.[10]
Opiçala köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın ardından Rusların çekilmesi sonucunda bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 1921 yılında Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükûmeti ile Sovyet Rusya arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla köy Türkiye'ye bırakıldı.[11]
Opiçala köyü, 1922 tarihli nüfus cetveline göre Artvin vilayetinin merkez kazasına bağlı Ardanuç nahiyesine bağlıydı. Köydeki 7 hanede, 10'u erkek ve 11'i kadın olmak üzere, 21 kişiden yaşıyordu. Gürcü Kolu köylerinden biri olan Opiçala'nın nüfusunun tamamı bu tespitte Türk olarak kaydedilmiştir.[12] Opiçala veya Obicala Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Gökçe olarak değiştirilmiştir.[6] Gökçe köyünde 1965 genel nüfus sayımında 125 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 33 kişi okuma yazma biliyordu.[13]
Opiçala'da varlığı tespit edilen tek tarihsel yapı eski bir su değirmenidir. Kabaca yontulmuş taşlarla harç kullanılarak inşa edilen değirmenden geriye yıkıntılar kalmıştır.[14]
Opiçala, Ardanuç ilçesinde, Gürcü Kolu olarak adlandırılan bölgede Gürcü dilinin konuşulduğu son köylerden biri olarak bilinir.
Coğrafya
Gökçe köyü, Artvin il merkezine 53 km, Ardanuç ilçe merkezine 22 km uzaklıktadır.[15]
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 45[2] |
| 2020 | 37[2] |
| 2019 | 40[2] |
| 2018 | 39[2] |
| 2017 | 40[2] |
| 2016 | 42[2] |
| 2015 | 44[2] |
| 2014 | 38[2] |
| 2013 | 42[2] |
| 2012 | 40[2] |
| 2011 | 56[2] |
| 2010 | 64[2] |
| 2009 | 63[2] |
| 2008 | 67[2] |
| 2007 | 73[2] |
| 2000 | 116[15] |
| 1990 | 140[15] |
| 1985 | 142[15] |
Kaynakça
- ^ "Gökçe, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 29 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Ardanuç Gökçe Köy Nüfusu". Nufusune.com. 31 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ "ოფი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 9 Mart 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "ჭალა" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 25 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ Faruk Taşkın - Ali İrfan Kaya, Ardanuç Nüfus Defterleri (1835), Ankara, 2018, s.224, ISBN 978-605-288-814-8
- ^ a b Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 114.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 188. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ "Klarceti (კლარჯეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikidze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 34". 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2020.
- ^ Faruk Taşkın - Ali İrfan Kaya, Ardanuç Nüfus Defterleri (1835), Ankara, 2018, s.157-158, ISBN 978-605-288-814-8
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" - Sıra no: 1373". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2024.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2024.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Ekim 2021.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s 86" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Mart 2024.
- ^ "2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2017, s. 41". 17 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2020.
- ^ a b c d "Gökçe Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2022.
