Gâvur Gölü
Gâvur Gölü, Kahramanmaraş ili, Türkoğlu sınırlarında bulunan, bir kısmı kurutulmuş göl. Göl Ceyhan ırmağının gir kolu olan Aksu Nehri havzasında bulunur. Gâvur Gölü, Rift Vadisi'nin, üzerinde, Kahramanmaraş-Antakya Grabeni içindeki sıralı sulak alanların en kuzeyinde bulunur.[1] Kahramanmaraş kent merkezinin 30 km güneyinde, Sağlık Ovası'nın en alçak kesiminde bulunur.[2]
Fiziki özellikleri
Gâvur Gölü yüzey suları ile beslenmektedir. Kar Deresi, İçerisu Deresi ve Koca Deresi göle dökülektedir.[3] Göl alanı günümüze kadar klimatik ve beslenme şartlarına bağlı olarak bazen kuruyacak kadar küçülmüş, bazen de genişlemiştir. Beslenme havzası 659 km2 olan gölün alanı kurutulmadan önce 5585 hektardı. Yıllık 150.300.000 m³ su ile beslenen bataklık alanın su seviyesinin 486 m koduna kadar yükseldiği Minehöyük güneyindeki taracalar ve bunların üzerindeki turbalıklardan anlaşılmaktadır. Sonbahar yağışlarıyla genişlemeye başlayan bataklık, kış ve ilkbaharda yağış ve eriyen kar suları ile en geniş haline ulaşmaktadır. Göl maksimum genişliğe ulaştığında 6 m derinliğe ulaşmaktaydı. Kurutulmadan önce doğuda Büyük Bataklık Gölü (570 ha) ve batıda Küçük Bataklık Gölü (312 ha) yıl boyu kurumadan kalan alanlardı.[2]
Kurutulması
Gâvur Gölü'nü kurutma çalışmaları 1950'li yıllarda başlamıştır. Gölü besleyen dereler kanal içine alınarak doğrudan Aksu Nehri'ne yönlendirilmiştir. Kurutulan araziler TİGEM'e verilmiştir. Bu arazilerin halen 1230 ha kısmı bataklık olduğundan kurutma çalışmaları devam etmektedir. Bu nedenle göl alanı sürekli küçülmektedir. Fakat alandaki suları drene eden kanallar kış ve ilkbaharda yetersiz kalmakta, bu mevsimlerde 40–145 cm derinliğinde bataklık gölü oluşmaktadır.[2]
Paleocoğrafya
Göl tabanından 2,5 m ve 5 m derinlikten alınan karot örnekleri incelenerek çevrenin bitki örtüsü değişimi belirlenmeye çalışılmıştır. 5m derinlik 5500 yıla, 2,5 m derinlik son 750 yıla karşılık gelmektedir. Polen analizleri sonucunda her seviyede çam, dişbudak, sedir ve meşenin varlığı belirlenmiştir. Günümüzde çevre için relikt kabul edilen dişbudak polenlerine her derinlik seviyesinde rastlanmıştır. Günümüzde çevrede bulunmayan kestane ve gürgen polenleri göl sedimetlerinde belirlenmiştir. Günümüze yaklaştıkça insan etkisi ile odunsu türlerin azaldığı, otsu türlerin çoğaldığı gözlenmiştir.[1]
Gâvur Gölü, relik dişbudak polenlerine, soyu tükenen Suriye fili (Elephas maxima asurus) fosillerine ve yakınındaki geç neolitik yerleşkesi olan Domuztepe Höyüğü ‘ne sahip olması ile paleocoğrafya açısından önemlidir.
Kaynakça
- ^ a b TOPUZ, Muhammet; KARABULUT, Murat; KARLIOĞLU KILIÇ, Nurgül (2019). "Paleocoğrafya Araştırmaları Açısından Gâvur Gölü (Kahramanmaraş) ve Önemi". Uluslararası Jeomorfoloji Sempozyumu 2019 Bildiriler Kitabı. istanbul.edu.tr. 18 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022.
- ^ a b c KORKMAZ, Yrd. Doç. Dr. Hüseyin (2008). "ANTAKYA-KAHRAMANMARAŞ GRABEN ALANINDA KURUTULAN SULAK ALANLARIN (AMİK GÖLÜ, EMEN GÖLÜ VE GÂVUR GÖLÜ BATAKLIĞI) MODELLERİNİN OLUŞTURULMAS". Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. dergipark.org.tr. 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022.
- ^ KARA, Cemil; ŞİMŞEKLİ, Mustafa (2009). "Gavur Gölü (Kahramanmaraş)'nde Yaşamış Olan Corbicula fluminea Müller, 1774'nın Bazı Morfometrik Özellikleri". KSÜ Doğa Bil. Derg. dergipark.org.tr. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022.
