İçeriğe atla

Fısırik Kalesi

Fısırik Kalesi, tarihsel Speri bölgesinde, bugün Erzurum ilinin İspir ilçesine bağlı Araköy'de Orta Çağ'dan kalma kaledir.

Tarihçe

Araköy'ün eski adı Ermenice kaynaklarda Vsrek (Վսերկ) olarak geçer. Fısırik adı bu kelimeden değişime uğramış olmalıdır. Buradaki kaleden dolayı Araköy Osmanlıca kaynaklarda Kala-i Fısırik olarak geçer. Osmanlılar kaleyi 16. yüzyılın ilk yarısında Gürcülerden ele geçirdi. Nitekim Fısırik veya Kala-i Fısırik erken ve geç Orta Çağ'da Gürcistan'ın bir parçasıydı. Kalenin Osmanlı döneminde onarımdan geçirildiği tahmin edilmektedir. Sarp konumu ve su sarnıcının varlığından dolayı kalenin Urartu yapısı olabileceği öne sürülmüştür.[1] Ancak Tao-Klarceti bölgesindeki pek çok kalenin hem sarp kayalarda inşa edilmiş olduğu hem de sarnıçlara sahip olduğu düşünülünce, bu gerekçelerden doğru bir sonuca ulaşmak mümkün görünmemketedir.

Mimarisi

Yazılı kaynaklardan da bilinen Fısırik Kalesi, orta büyüklükte bir yapıdır. Köyün içinde bulunan bir kaya üzerinde, kaba yontulmuş taşlarla harç kullanılarak inşa edilmiştir. Bugüne kalan duvarlarının yüksekliği 7 metreyi bulur. Kalenin içi köylüler tarafından samanlık ve benzeri amaçlarla kullanılmaktadır. Fısırik Kalesi'nin ortasındaki cami, geç dönemde, 20. yüzyılın başında inşa edilmiştir. Ancak kalede daha eski bir cami ve mescidin olduğu tahmin edilebilir. Nitekim 1642 tarihli Osmanlı avarız defterine göre, Kala-i Fısırik olarak kaydedilen kalede 1 imam, 1 hatip, 1 müezzin ile 1 kale kethüdası, 1 kale kâtibi ve 26 kale muhafızı bulunuyordu. Fısirik Kalesi Osmanlı döneminde İspir kazasını Tortum kazasına bağlayan güzergâh üzerinde olması nedeniyle önemli bir konuma sahipti.[1][2][3]

Kaynakça

  1. ^ a b "İspir Çevresinden Birkaç Ortaçağ Kalesi" İ.Umut Kukaracı
  2. ^ ""1642 Tarihli Avârız Defterine Göre İspir Sancağı" Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt:2, Sayı:8, Yıl:2009, İbrahim Etem Çakır" (PDF). 31 Ekim 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2016. 
  3. ^ 2018 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce: ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2018 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2019, s 13. 31 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-978-9941-9639-1-9

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Araköy, İspir</span>

Araköy, Erzurum ilinin İspir ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Bahçeli, İspir</span>

Bahçeli, Erzurum ilinin İspir ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Alanbaşı, Yusufeli</span>

Alanbaşı, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Şeytan Kalesi</span>

Şeytan Kalesi, tarihsel Palakatsio bölgesinde, günümüzde Ardahan iline bağlı Çıldır ilçesinin Yıldırımtepe köyünde, Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Bazı kaynaklarda Çıldır Kalesi olarak da anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Caki Kalesi</span>

Caki Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı Yurtbekler köyünün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Kale, Samtshe-Saatabago prensliğini yöneten Gürcü hanedanı Cakelilerin ikametgâhıydı ve hanedanın adı da buradan gelir.

Suagara Kalesi, Artvin ilinin Ardanuç ilçesinde, bugün Soğanlı adını taşıyan Suagara köyünde Orta Çağ'dan kalma kaledir. Eklevana (ეკლევანა) mahallesinde bulunduğu için Eklevana Kalesi olarak da bilinmektedir.

Vaşlovani Kalesi, tarihsel Gürcistan'ın güneybatısını oluşturan bölgelerden biri olan Speri'de, bugün İspir ilçesine bağlı Madenköprübaşı köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kaledir. Vaşlovani (ვაშლოვანი) Gürcüce bir kelime olup elmalık anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">İspir Kalesi</span>

İspir Kalesi, tarihsel Speri bölgesinde, bugün Erzurum ilinin İspir ilçesinin idari merkezi olan İspir kasabasında Orta Çağ'dan kalma kaledir.

<span class="mw-page-title-main">İspir Kalesi Kilisesi</span>

İspir Kalesi Kilisesi, tarihsel Speri bölgesinde, bugün Erzurum iline bağlı İspir ilçesinin merkezinde Orta Çağ'dan kalma bir kilisedir. İspir Kalesi'nin içinde yer alır ve büyük ölçüde yıkılmıştır.

Arila Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Arila olan Süngülü köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir.

<span class="mw-page-title-main">Kisporeti Kalesi</span> Artvin, Yusufeli Bahçeli Köyü Kalesi

Kisporeti Kalesi veya Vejangeti Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli kasabasına bağlı Demirçubuk (Sapaneti) mahallesinde Orta Çağ'dan kalma kaledir. Tarihsel kaynaklarda Vejangeti Kalesi olarak geçer. Kalenin bulunduğu Demirçubuk mahallesi 2002 yılından önce Bahçeli köyüne bağlı olduğu için Kisporeti Kalesi, Bahçeli Kalesi olarak da adlandırılmaktadır.

Murgul Kalesi, Artvin ilinin Murgul ilçesinde, Murgul kasabası ile eski adı Gurbin olan Petek köyü tasında, Murgul Çayı'nın sol kıyısında Orta Çağ'dan kalma bir kaledir. Gurbin köyünün sınırları içinde bulunan ve Gurbin Kalesi adını taşıyan kaleye daha sonra Murgul Kalesi denmiştir.

Utavi Kalesi, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı ve eski adı Utavi olan Bostancı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Köyün Ahalta mahallesinde bulunduğu için Ahalta Kalesi olarak da bilinir.

Sananesi Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Sananesi olan Yarbaşı köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kaledir. Köyün bugünkü adından dolayı Yarbaşı Kalesi olarak da adlandırılmaktadır.

Bice Kalesi, Bica Kalesi olarak da bilinir, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Bice olan Tütünlü köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kaledir.

Kiskimi Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı ve eski adı Kiskimi olan Alanbaşı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Köyün yeni adından dolayı Alanbaşı Kalesi olarak da bilinir.

Tuya Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinin Türkiye'de kalan bölümünde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Caki olan Yurtbekler köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir.

Baketi Kalesi veya Bakta Kalesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Baketi olan Dikmenli köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir.

Bedazori Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı Cevizlik köyünde, eski adı Bedazori olan Akmeşe mahallesinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Cevizlik köyünün eski adından dolayı Çimçimi Kalesi olarak da bilinir.

Üngüzek Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Uzundere ilçesine bağlı Dikyar köyünde, Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Dikyar köyünün eski adından dolayı Üngüzek Kalesi veya Engüzek Kalesi şeklinde adlandırılmaktadır. Orta Çağ yazılı kaynaklarında ise Ağca Kala olarak geçer. Engüzekkapı Kalesi olarak da bilinir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.