İçeriğe atla

Fırıldak Galaksisi

Koordinat:Sky map 14sa 03d 12,6s; +54º 20' 57″
Fırıldak Galaksisi
Fırıldak Galaksisi
Kaynak: NASA/ESA
Gözlem verisi (Dönem J2000)
TakımyıldızBüyük Ayı[1]
Sağ açıklık (α)14sa 03d 12.6s[2]
Dik açıklık (δ)+54° 20′ 57″[2]
Galaksi sınıfıSAB(rs)cd[2]
Görünür büyüklük (V)+8,3[2]
Görünür büyüklük (B)+8,2[3]
Yüzey parlaklığı (SB)14,6[3]
Boyut28′.8 × 26′.9[2]
Özellikler
Grup veya kümeM101 Grubu
Kırmızıya kayma (z)(804 ± 7) ∙ 10-6[4]
Helyo dikey hız ()+241 ± 2 km/sn[4]
Mesafe27 mIy
Keşif
Pierre Méchain (1781)
Katalog belirtmeleri
M 101 • NGC 5457 • GC 3770 • IRAS 14013+5435 • Arp 26 • h 1744 • MCG +9-23-28 • PGC 50063 • UGC 8981 • VV 344 • VV 456 • Kara 610
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam

Fırıldak Galaksisi (ayrıca Messier 101 veya NGC 5457 olarak da bilinir) 27 milyon ışık yılı uzaklıkta Büyük Ayı yönünde bulunan ve tam karşıdan görülen sarmal galaksi.

Pierre Méchain tarafından 27 Mart 1781 tarihinde keşfedilmiş ve Charles Messier, konumunu doğrulayarak kataloğuna eklemiştir.

28 Şubat 2006'da NASA ve ESA, Hubble Uzay Teleskopuyla bu zamana kadar olan en büyük ve detaylı Fırıldak Galaksisi fotoğraflarını yayımladı.[5] Fotoğraf, 51 ayrı pozdan ve ayrıca yer temelli fotoğraflardan oluşmaktadır.

Keşfi

Messier 101'i keşfeden Pierre Méchain, onu, Bootes'un sol eli ile Büyük Ayı'nın 'kuyruğu' arasında, "yıldızsız, çok belirsiz ve oldukça büyük, 6 ila 7 çapında bir bulutsu" olarak tanımladı. Izgara tellerini ne zaman döşediğini ayırt etmek zordur.[6] William Herschel 1784'te "... 7, 10 ve 20 fit odak uzaklığına sahip reflektörlerimde, çözülebilir diye adlandıracağım benekli bir bulutsu türü gösterdi; böylece mevcut teleskopumun belki de işleyeceğini umuyorum. (Oluşacaklarını düşündüğüm, görünen yıldızlar.)"

Lord Rosse, 19. yüzyılın ikinci yarısında 72 inç çapındaki Newton reflektöründe M101'i gözlemledi. Spiral yapıyı kapsamlı bir şekilde not alan ilk kişi olarak kayda geçti ve birkaç eskiz yaptı.

Modern araçlarda spiral yapıyı gözlemlemek için oldukça büyük bir araç, çok karanlık bir gökyüzü ve düşük güçlü bir göz merceği gerekir.[7]

Yapısı ve gözlem bilgileri

Fırıldak Galaksisi. Kaynak: Scott Anttila.

M101, boyutları Samanyolu kadar olmasına karşın kütlece sadece onun 10'da biri kadardır. Gökyüzünde geniş bir yer kaplamasına karşın, sönüklüğü nedeniyle dürbünle seçmek zor olabilir. Bunun için, dürbününüzü sabit bir yere dayamalı ya da üç ayak üzerine yerleştirerek kullanırsanız, bu galaksiyi gözleyebilirsiniz.

Yoldaş galaksiler

M101'e yoldaş beş tanınmış galaksi vardır: NGC 5204, NGC 5474, NGC 5477, NGC 5585 ve Holmberg IV.[8] M101 ve uydu galaksiler arasındaki kütleçekim etkileşimi, büyük sarmal yapısının oluşumunu tetiklemiş olabilir. M101'in kütleçekim etkisi, muhtemelen uydu galaksi olan NGC 5474'ün yapısını bozmuş olabilir.[8] M101 ve diğer komşu galaksiler büyük ihtimalle M101 Grubu'nu oluşturmaktadır.[9][10][11][12]

Süpernova

24 Ağustos 2011'de, M101'de başlangıçta PTF 11kly olarak adlandırılan bir Tip Ia süpernovası, 'SN 2011fe' keşfedildi. Süpernova, keşifte görsel büyüklüğü 17.2 idi ve zirvede 9.9 büyüklüğüne ulaştı.[13][14][15] Bu, M101'de kaydedilen dördüncü süpernovaydı. İlki 'SN 1909A', Ocak 1909'da Max Wolf tarafından keşfedildi ve 12.1 büyüklüğe ulaştı. 'SN 1951H', Eylül 1951'de 17,5 büyüklüğe, 'SN 1970G' ise Ocak 1970'te 11,5 büyüklüğe ulaştı.[16] 10 Şubat 2015'te, Fırıldak Gökadası'nda M101 OT2015-1 olarak bilinen parlak kırmızı bir nova keşfedildi.[17]

Ayrıca bakınız

  • Messier 74 - benzer tam karşıdan görülen sarmal galaksi
  • Messier 83 - benzer tam karşıdan görülen sarmal galaksi, bazı kaynaklarda güney fırıldak galaksisi olarak gösterilir
  • Messier 99 - benzer tam karşıdan görülen sarmal galaksi
  • M101 Grubu

Kaynakça

  1. ^ R. W. Sinnott, editor (1988). The Complete New General Catalogue and Index Catalogue of Nebulae and Star Clusters by J. L. E. Dreyer. Sky Publishing Corporation and Cambridge University Press. ISBN 0-933-34651-4. 
  2. ^ a b c d e "NASA/IPAC Extragalactic Database". NGC 5457 için sonuçlar. 14 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2006. 
  3. ^ a b "Revised NGC Data for NGC 5457". Object: NGC 5457 (*). SEDS. 8 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2011. 
  4. ^ a b "SIMBAD query result". M 101 -- Interacting Galaxies. SIMBAD. 20 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2011. 
  5. ^ "HubbleSite - NewsCenter - Hubble's Largest Galaxy Portrait Offers a New High-Definition View (02/28/2006) - Introduction". 15 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2009. 
  6. ^ Hartmut Frommert. "Messier 101". SEDS Messier Database. 24 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2018.  (English)
  7. ^ "M 101". Messier Objects Mobile — Charts, Maps & Photos. 11 Ekim 2016. 1 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2018.  (English)
  8. ^ a b A. Sandage, J. Bedke (1994). Carnegie Atlas of Galaxies. Washington, D.C.: Carnegie Institution of Washington. ISBN 0-87279-667-1. 
  9. ^ R. B. Tully (1988). Nearby Galaxies Catalog. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-35299-1. 
  10. ^ P. Fouque, E. Gourgoulhon, P. Chamaraux, G. Paturel (1992). "Groups of galaxies within 80 Mpc. II - The catalogue of groups and group members". Astronomy and Astrophysics Supplement. Cilt 93. ss. 211-233. 13 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2020. 
  11. ^ A. Garcia (1993). "General study of group membership. II - Determination of nearby groups". Astronomy and Astrophysics Supplement. Cilt 100. ss. 47-90. 13 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2020. 
  12. ^ G. Giuricin, C. Marinoni, L. Ceriani, A. Pisani (2000). "Nearby Optical Galaxies: Selection of the Sample and Identification of Groups". Astrophysical Journal. Cilt 543. ss. 178-194. doi:10.1086/317070. 21 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2009. 
  13. ^ Nugent, Peter (24 Ağustos 2011). "Young Type Ia Supernova PTF11kly in M101". The Astronomer's Telegram. 3581: 1. Bibcode:2011ATel.3581....1N. 1 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2011.  (English)
  14. ^ Nugent, Peter. "Supernova Caught in the Act". 17 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2011.  (English)
  15. ^ Hartmut Frommert; Christine Kronberg (15 Eylül 2011). "Supernova 2011fe in M101". 15 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2011.  (English)
  16. ^ Stoyan, Ronald Atlas of the Messier Objects, Cambridge University Yayınları 2008, sayfa 329 (English)
  17. ^ "Transient object followup reports". Central Bureau for Astronomical Telegrams. 22 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2020.  (English)

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Pinwheel Galaxy ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Bahar açısına göre önceki: M 3 | Bahar açısına göre sonraki: M 102
Katalog sırasına göre önceki: M 100 | Katalog sırasına göre sonraki: M 102

Bakmak istediğiniz cisminin resmini seçiniz

Messier nesneleri kataloğuM1Messier 2Messier 3Messier 4Messier 5KelebekMessier 7Deniz Kulağı BulutsusuMessier 9Messier 10Yaban ÖrdeğiMessier 12Messier 13Messier 14Messier 15Kartal BulutsusuOmega BulutsusuMessier 18Messier 19Üç Boğumlu BulutsuMessier 21Messier 22Messier 23Messier 24Messier 25Messier 26Halter BulutsusuMessier 28Messier 29Messier 30Andromeda GalaksisiNGC 221Üçgen GalaksisiMessier 34Messier 35Messier 36Messier 37Messier 38Messier 39Messier 40Messier 41Orion BulutsusuMessier 43Messier 44ÜlkerMessier 46Messier 47Messier 48Messier 49Messier 50Girdap gökadasıMessier 52Messier 53Messier 54Messier 55Messier 56Halka bulutsusuMessier 58Messier 59Messier 60Messier 61Messier 62Ayçiçeği GökadasıSiyah Göz GökadasıMessier 65Messier 66Messier 67Messier 68Messier 69Messier 70Messier 71Messier 72Messier 73NGC 628Messier 75Küçük Halter BulutsusuNGC 1068Messier 78Messier 79NGC 6093NGC 3031Messier 82Messier 83Messier 84Messier 85Messier 86Messier 87Messier 88Messier 89Messier 90Messier 91Messier 92Messier 93Messier 94Messier 95Messier 96Baykuş BulutsusuMessier 98Messier 99Messier 100Fırıldak GalaksisiNGC 5866Messier 103Sombrero GökadasıMessier 105Messier 106Messier 107Messier 108Messier 109Messier 110
Messier nesneleri kataloğu

Liste

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Galaksi</span> kütle çekimiyle bir arada duran yıldız ve gök cismi öbeği

Galaksi veya gök ada, kütle çekimi kuvvetiyle birbirine bağlı yıldızlar, yıldızlararası gaz, toz ve plazmanın meydana getirdiği yıldızlararası madde ve şimdilik pek anlaşılamamış karanlık maddeden oluşan maddesel bir sistemdir. Tipik galaksiler 10 milyon ile bir trilyon arasındaki miktarlarda yıldız içerirler ve bir galaksinin içerdiği yıldızların hepsi o galaksinin kütle merkezini eksen alan yörüngelerde döner. Galaksiler uzayda tek yönlü hareket ederler, galaksilerin yörüngeleri yoktur. Galaksiler çeşitli çoklu yıldız sistemlerini, yıldız kümelerini ve çeşitli nebulaları da içerebilirler. Çevresinde gezegenler ve asteroitler gibi çeşitli kozmik cisimler dönen Güneş, Samanyolu Galaksisi'ndeki yıldızlardan yalnızca biridir.

<span class="mw-page-title-main">Andromeda Galaksisi</span> Andromeda Takımyıldızında bulunan sarmal bir galaksi

Andromeda Galaksisi, Andromeda Takımyıldızı'nda bulunan sarmal bir galaksidir. Mitolojik bir kavram olan Andromeda'nın Türkçedeki karşılığı, zincire vurulmuş kız anlamına gelmektedir. Ayrıca Messier 31, M31 ve NGC 224 olarak da bilinir. Galaksi, Spitzer Uzay Teleskobu'ndan elde edilen verilere göre bir trilyon yıldıza ev sahipliği yapmaktadır. Samanyolu galaksisi ile arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 2,54 milyon ışık yılıdır. 2006 ölçümlerine göre Samanyolu, Andromeda'nın kütlesinin ancak ~80%'ine sahiptir. Andromeda'nın bir diğer özelliği ise çıplak göz ile Dünya'dan görülebilen en uzak gök cismi olmasıdır. Ayrıca Samanyolu'na en yakın büyük galaksidir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 628</span> galaksi

Messier 74, Balıklar takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 30 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan büyük bir sarmal gökadadır. Pierre Méchain tarafından Eylül 1780 tarihinde keşfedilmiştir. Daha sonra keşfini gökadayı kataloğunda listeleyecek olan Charles Messier'e iletti. Gökada açıkça tanımlanmış iki sarmal kol içerir ve bu nedenle büyük tasarım sarmal gökadaların prototip bir örneği olarak kullanılır. Düşük yüzey parlaklığından dolayı amatör gök bilimcilerin gözlemlemesi açısından en zor Messier nesnelerinden birisidir. Nispeten büyük açısal boyutu ve gökadanın karşıdan görünmesi, sarmal kol yapısını ve sarmal yoğunluk dalgalarını incelemek isteyen profesyonel gök bilimciler için ideal bir nesne haline getirir. M74'ün yaklaşık olarak 100 milyar yıldıza ev sahipliği yaptığı tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 253</span> Heykeltıraş takımyıldızı bölgesinde bir ara sarmal galaksi

Heykeltıraş Galaksisi, Heykeltıraş takımyıldızı bölgesinde bulunan bir ara sarmal galaksidir. Caroline Herschel tarafından 23 Eylül 1783 tarihinde keşfedilmiştir. Heykeltıraş Galaksisi bir yıldız patlama galaksisidir ve şu anda yoğun yıldız oluşumları devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 2841</span> galaksi

NGC 2841, Büyük Ayı takımyıldızı'nda yaklaşık olarak 45,98 MIy (14,1 Mpc)uzaklıkta bulunan bir çubuksuz sarmal gökadadır. 9 Mart 1788 tarihinde William Herschel tarafından keşfedildi. 635 km/s'ye sahip düşük dikey hızı, 30 milyon ışık yılını gösteren kırmızıya kaymaya dayalı mesafe tahminini çok belirsiz kılıyor. Bu nedenle kırmızıya kaymadan bağımsız olarak yapılan hesaplamalarda 40 ila 85 milyon ışık yılını gösteren mesafe tahminlerinin uyum içinde olmaması pek şaşırtıcı değildir. 2001 yılında, Hubble Uzay Teleskobu'ndaki Wide Field Planetary Camera 2 ile yapılan sefe değişeni gözlemlerine dayanarak mesafenin yaklaşık 45,98 MIy (14,1 Mpc)olduğu belirlendi. NGC 2841, 150 mm'ye eşit veya daha büyük bir açıklığa sahip bir teleskopla gözlemlenebilir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 5866</span> galaksi

NGC 5866 Ejderha takımyıldızında bulunan nispeten parlak merceksi gökada.

<span class="mw-page-title-main">NGC 2207 ve IC 2163</span> galaksi çifti

NGC 2207 ve IC 2163 Büyük Köpek takımyıldızında, yaklaşık 127,2 MIy (39 Mpc) uzaklıkta bulunan sarmal galaksi çiftidir. Her iki galaksi de 24 Ocak 1835 tarihinde John Herschel tarafından keşfedilmiştir. NGC 2207 içinde şimdiye kadar dört süpernova gözlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Girdap gökadası</span>

Girdap Gökadası, Av Köpekleri takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 23 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan etkileşim hâlindeki büyük tasarım çubuksuz sarmal gökadadır.

<span class="mw-page-title-main">Üçgen Galaksisi</span> galaksi

Üçgen Gökadası, yaklaşık 3 milyon ışık yılı uzaklıkta, Üçgen takımyıldızı'nda bulunan sarmal gökadadır. Bazı gökbilim kaynaklarında, bazı bilgisayarlı teleskop yazılımlarında ve bazı halka açık sosyal web sitelerinde gayri resmi olarak Fırıldak Gökadası olarak gösterilir. Ancak, gökbilim cisimleri için resmi tanımları toplayan profesyonel gökbilim veritabanı SIMBAD Astronomical Database Fırıldak Gökadası'nı, halka açık erişim web siteleri de dahil olmak üzere birçok amatör gökbilim kaynağının bu adla tanımladığını ve Büyükayı'nın sınırları içinde olan Messier 101'e atıfta bulunduğunu belirtir.

<span class="mw-page-title-main">M101 Grubu</span> Büyük Ayı takımyıldızı yönünde bulunan oldukça gevşek bir gökada grubu

M101 Grubu Büyük Ayı takımyıldızı yönünde bulunan oldukça gevşek bir gökada grubudur. Grup, adını en parlak üyesi olan (M101) Fırıldak Gökadası'ndan almıştır. Grubun diğer üyelerinin çoğu Fırıldak Gökadası'nın uydusu durumundadır. M101 Grubu, pek çok diğer gökada grupları gibi Başak Süperkümesi içerisindedir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 5474</span> galaksi

NGC 5474 Büyük Ayı takımyıldızı bölgesinde bulunan tuhaf cüce gökada. Frederick William Herschel tarafından 1 Mayıs 1788 yılında keşfedilmiştir. Fırıldak Gökadası (M101)'e eşlik eden gökadalardan birisidir ve M101 Grubu'nun bir üyesidir. Fırıldak Gökadası'na eşlik eden gökadlar arasında en yakın olan gökadadır. Fırıldak Gökadası ile olan güçlü etkileşi, gökadada bozulmalara yol açmıştır. Sonuç olarak disk, görece olarak çekirdekle denkleşmiştir. Gökada içindeki yıldız oluşumları da çekirdek ile denklik oluşturur. NGC 5474, sarmal yapının bazı özelliklerini gösterir. Sonuçta bu gökada, cüce sarmal gökada olarak sınıflandırılmıştır ve bu sınıfın en nadir örneklerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 6946</span>

NGC 6946, Kral ve Kuğu takımyıldızları sınırında yaklaşık olarak 17,93 MIy (5,5 Mpc)uzaklıkta bulunan bir ara sarmal gökadadır. William Herschel tarafından 9 Eylül 1798 tarihinde keşfedildi. Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve Arp 29 olarak "Tek kolu yoğun olan sarmal gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 3953</span> galaksi

NGC 3953, Büyük Ayı takımyıldızı yönünde bulunan bir çubuklu sarmal gökada. William Herschel tarafından 1788 yılında keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 3982</span> galaksi

NGC 3982, Büyük Ayı takımyıldızı yönünde yaklaşık 68 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan bir ara sarmal gökada. William Herschel tarafından 14 Nisan 1789 tarihinde keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Messier 109</span> galaksi

Messier 109, Büyük Ayı takımyıldızı yönünde yaklaşık 83,5 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan bir çubuklu sarmal gökada. M109, Phekda yıldızının güneydoğusunda gözlemlenebilir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 7331</span> galaksi

NGC 7331 Kanatlıat takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 40 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan bir sarmal galaksi. William Herschel tarafından 5 Eylül 1784 tarihinde keşfedilmiştir. NGC 7331, NGC 7331 Grubu'nun en parlak galaksisidir.

<span class="mw-page-title-main">Messier 83</span>

Messier 83, Suyılanı takımyıldızı bölgesinde yaklaşık 15 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan bir ara sarmal gökada. Gökyüzünde çubuklu sarmal gökadalar içerisinde en yakın ve en parlak olanıdır, bir dürbün ile kolayca gözlenebilir.

<span class="mw-page-title-main">Messier 94</span> sarmal gökada

Messier 94 Av Köpekleri takımyıldızı yönünde bulunan bir sarmal gökada. Pierre Méchain tarafından 22 Mart 1781 tarihinde keşfedilmiş ve iki gün sonra Charles Messier kataloğuna eklemiştir. Bazı kaynaklar M94'ü çubuklu sarmal gökada olarak tanımlamaktadır. İki halka yapısıyla dikkat çekici bir gökadadır.

<span class="mw-page-title-main">Topaklanmış sarmal galaksi</span>

Topaklanmış sarmal gökada, büyük dizayn sarmal gökadanın işlevsel olarak tersi olan bir sarmal gökada türüdür. büyük dizayn gökadaların iyi tanımlanmış sarmal yapısının aksine topaklanmış gökadalar, sürekliliği olmayan sarmal kollarıyla daha derme çatma gibidir. Sarmalların yüzde otuzu topaklanmış, yüzde onu büyük dizayn ve geri kalanları çoklu-kolludur.

<span class="mw-page-title-main">NGC 3877</span>

NGC 3877, Yeni Genel Katalog'da yer alan bir sarmal galaksidir. Gökyüzünde Büyük Ayı takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 49,57 MIy (15,2 Mpc)uzaklıkta bulunur. İngiliz astronom William Herschel tarafından 1788 yılında 47,5 cm çaplı aynalı tip bir teleskopla keşfedilmiştir. 3,7 kadir büyüklüğündeki Chi Ursae Majoris yıldızının altında yer alır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.