İçeriğe atla

Fâik Âli Ozansoy

Fâik Âli Ozansoy
Doğum10 Mart 1876
Diyarbakır, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm1 Ekim 1950 (74 yaşında)
Ankara, Türkiye
Defin yeriZincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul
MilliyetTürk
MeslekŞair ve Bürokrat

Fâik Âli Ozansoy (10 Mart 1876, Diyarbakır - 1 Ekim 1950, Ankara), Türk bürokrat, eğitimci ve şairdir.

Servet-i Fünûn ve Fecr-i Âti dönemi Türk edebiyatının önemli şairlerinden birisidir. Şiirleri Türk sanat müziği şarkılarına güfte olmuştur. Osmanlı Devleti'nde çeşitli yerlerde kaymakamlık ve mutasarrıflıklarda bulunmuş bir bürokrattır.

Şair Süleyman Nazif’in kardeşi, şair Munis Faik Ozansoy'un babasıdır.

Hayatı

1876’da Diyarbakır’da dünyaya geldi. Birkaç nesil şair yetiştirmiş bir ailenin çocuğu idi.[1] Asıl adı Mehmet Faik idi. Tarihçi ve şair Diyarbakırlı Saîd Paşa'nın küçük oğlu ve aynı devir şairlerinden Süleyman Nazif'in kardeşidir.

İlk ve orta öğrenimini Diyarbakır'da, lise ve yükseköğrenimini İstanbul'da Mülkiye Mektebi'nde tamamladı 1901. Öğrenim yıllarında Servet-i Fünûnculara katıldı. Topluluğun en genç üyelerinden birisi idi. Servet-i Fünûn dergisinde yayınlanan ilk şiirlerinde “Zâhir” mahlasını kullandı. Edebi yaşamının bu döneminde tam bir ferdiyetçi idi; diğer Servet-i Fünuncular gibi aşk ve tabiat konularını işledi; ağır bir dil kullandı. Özellikle Abdülhak Hamid’in şiirlerinin etkisinde kaldı; şiirleri Abdülhak Hamid ve Servet-i Fünûn şiiri arasında bir köprü görevi gördü.[1] Okulu bitirdikten sonra birçok yerde kaymakamlık ve mutasarrıflık görevlerinde bulundu. İlk görevi, ağabeyi Süleyman Nazif’in mektupçu olarak görev yaptığı Bursa’da maiyet memurluğu idi. Sındırgı, Burhaniye, Pazarköy'de görev yaptıktan Mudanya kaymakamlığına terfi etti. 1908 yılında Bursalı Haydar Paşa’nın kızı Mevhibe Hanım ile evlendi,[2] bu evlilikten beş çocuk sahibi oldu.

1908 yılında Mithat Paşa için yazdığı uzun manzume ile ferdiyetçiliğin yanında kendi toplumu ile de ilgilenmeye başladı.[3] İlk şiir kitabı “Fani Teselliler”’i 1908’de yayımladı. Eserlerinin çok uzun süre yaşamayacağını düşündüğü için kitaba bu ismi vermişti.[1] 1909'da Fecr-i Ati topluluğuna başkanlık etti. Topluluğa adını o verdi. Nesiller arasındaki köprü görevini Servet-i Fünûn ve Fecr-i Âtî grubu arasında da sürdürdü.[1]

1910’da Midilli’ye, ardından Erzurum’a atandı. 1914 yılında Kütahya mutasarrıfı olarak görevlendirildi. Kütahya’daki görevi sırasında askeri bir önlem olarak çıkartılan Tehcir Kanunu’nu Talat Paşa’nın baskılarına rağmen uygulamadı, şehrin Ermeni halkını korudu.[2] Kütahya’daki cemaat olaylar yatıştığında Faik Ali için Kütahya Ermeni Kilisesi'ne bir şükran kitabesi koymuştur[4][5]

Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı sırasında yazdığı şiirlerini “Elhan-ı Vatan” adlı kitapta topladı. 1918’de “Payitahtın Kapısında” adlı oyunu kaleme aldı ve bu eserde Çanakkale Savaşı sırasındaki bir aşk öyküsü ile vatan temasını birlikte işledi. İki perdelik eser, sahnelenmekten çok okunmak için yazılmış manzum bir piyestir.

Mütâreke döneminde birkaç ay Diyarbakır valiliği yaptı. 1920’de Ebubekir Hâzım Bey'in dâhiliye nâzırlığı sırasında müsteşarlığa getirildi ise de, iki ay sonra kabinenin düşmesi sonucu, bu görevden istifa etti.

Faik Ali Bey, Diyarbakır valiliği sırasında 1919’da Erzurum Kongresi’ne şehirden heyet gönderilmesi istendiğinde reddetmişti; bunun etkisiyle cumhuriyetin ilanından sonra dışlandı, kendisine görev verilmedi.[2] Son idari görevi, Osmanlı dönemindeki Dahiliye Nezareti Müsteşarlığı oldu.

Ailesi ile İstanbul’a giden Faik Ali Bey, Mülkiye Mektebi’nde Fransızca öğretmenliği ve Saint Benoit Fransız Lisesi’nde ise Türkçe öğretmenliği yaptı; büyük geçim sıkıntısı çekti.[2]

1933 yılında öğretmenliği bırakarak oğlu Munis ile birlikte Ankara’ya geldi; kendisini edebiyata verdi.[1] Oğlu ile birlikte 1936’da “Marmara” adlı aylık bir dergi çıkardı.[3] Dergi, sadece 10 sayı yayımlandı.

I. Dünya Savaşı yıllarında yazdığı ikinci oyunu “Nedim ve Lale Devri”’ni 1950’de tamamlayıp yayımladı. Eser, aruz ölçüsüyle yazılmış manzum bir piyestir.

Faik Ali Ozansoy'un anıt mezarı

1 Ekim 1950 tarihinde geçirdiği bir kalp krizi sonucu Ankara’da vefat etti. “Abdülhak Hamit’in ayakucuna gömülmeyi” vasiyet etmiş olduğu için cenazesi İstanbul'a getirilerek Zincirlikuyu Mezarlığı'nda toprağa verildi.

Anısının yaşatılması

  • İsmet Binark ile Nejat Sefercioğlu, 1970 yılında Faik Ali Ozansoy Bibliyografyası'nı yayınladılar.
  • Kimi şiirleri Bimen Şen, Cinuçen Tanrıkorur ve Ruhi Ayangil tarafından şarkılaştırılmıştır.
  • Kütahya'da görevliyken tehcirden kurtardığı Ermeni toplumunun üyeleri her yıl 24 Nisan günü mezarı başına gelip hatırasına saygılarını sunmaktadır.[6]

Şiirleri

  • Fani Teselliler (1908)
  • Temasil (1912)
  • Elhan-ı Vatan (1915)
  • Şâir-i A’zam’a Mektub (manzum, 1923)

Piyesleri

  • Payitahtın Kapısında (1918)
  • Nedim ve Lâle Devri (1950)

Biyografi

  • Midhat Paşa (biyografi, 1908)

Güfteleri

Kaynakça

  1. ^ a b c d e "Raşit Koç, Fâik Ali Ozansoy'un Şiirlerinin Tematik Olarak İncelenmesi, Turkish Studies Cilt 5 Sayı 2, Bahar 2010" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2012. 
  2. ^ a b c d "Serhan Yedig, Ersin Kalkan, Osmanlı'nın Sıradışı Bürokratı Faik Ali Ozansoy, Hürriyet Gazetesi, 22.04.2007". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2012. 
  3. ^ a b Faik Ali Ozansoy, Yasarvural.net Sitesi, Erişim tarihi:11.08.2012[]
  4. ^ İlker Akgüngör, Obama’ya Faik Bey İlham Vermiş, Vatan gazetesi, 27.04.2012[]
  5. ^ ‘Bu cinayetleri işlemeyeceğime göre istifamı kabul buyurun!’ 30 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Agos Gazetesi, 27.03.2015.
  6. ^ İlgili BBC Türkçe video haberi 26 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 26 Nisan 2021 tarihinde erişilmiştir
Hükûmet görevi
Önce gelen:
Mehmet Sait Bey		Türkiye İçişleri Bakanlığı Müsteşarı
26 Haziran 1930 - 23 Ekim 1932 		Sonra gelen:
Mehmet Vehbi Demirel

İlgili Araştırma Makaleleri

Servet-i Fünûn edebiyatı veya topluluğun kendini anarken kullandığı adıyla Edebiyat-ı Cedîde, II. Abdülhamid döneminde, Servet-i Fünûn adlı derginin çevresinde toplanan sanatçıların Batı etkisinde geliştirdikleri bir edebiyat hareketidir.

İhsan Raif Hanım, Türk şair ve besteci.

<span class="mw-page-title-main">Abdülhak Hamit Tarhan</span> Türk şair, oyun yazarı, diplomat, milletvekili

Abdülhak Hamit Tarhan, Türk şair, oyun yazarı ve diplomat.

<span class="mw-page-title-main">Emin Bülent Serdaroğlu</span> Türk futbolcu ve Fecr-i Âti şairi

Emin Bülent Serdaroğlu, Galatasaray Lisesi mezunu eski Türk futbolcu ve Fecr-i Ati şairidir.

<span class="mw-page-title-main">Tahsin Nahit</span> Türk yazar

Tahsin Nahit, Galatasaray Spor Kulübü'nün 9 numaralı kurucu üyesidir. Hukuk eğitimi almıştır, "Adalar Şairi" olarak tanınmış bir şair ve oyun yazarıdır. Fecr-i Ati topluluğunun bir üyesidir. Yazar ve çevirmen Mîna Urgan'ın babasıdır. Faik Üstünidman' ın yeğenidir.

<span class="mw-page-title-main">Fecr-i Âtî</span> Türk edebiyatının 1910-1912 arasındaki kısmı olan edebî topluluk

Fecr-i Ati bir edebi topluluktur. Fecr-i Ati'nin Edebiyat-ı Cedide’ye tepki olarak doğan bir akım olduğu savunulmuştur. Fecr-i Ati batıdaki benzerlerinde olduğu gibi belli ilkeler çevresinde birleşen bir yazın topluluğu biçiminde ortaya çıkmıştır. 1908 özgürlük bildirisiyle Servet-i Fünûn dergisinin çevresinde toplanan gençlerin açtığı bu çığır; en fazla "Fransız sembolizmi" üzerinde çalışarak Ahmet Haşim gibi büyük bir şairin doğmasına olanak hazırlar.

<span class="mw-page-title-main">Süleyman Nazif</span> Osmanlı şair, yazar ve bürokrat

Süleyman Nazif, Osmanlı İmparatorluğu ve cumhuriyet döneminde yaşamış Türk şair, yazar ve bürokrattır.

<span class="mw-page-title-main">Halit Fahri Ozansoy</span> Türk şair, gazeteci, oyun yazarı ve öğretmen (1891-1971)

Halit Fahri Ozansoy, Türk şair, gazeteci, oyun yazarı ve öğretmendir.

<span class="mw-page-title-main">Enis Behiç Koryürek</span> Türk şair, öğretmen, diplomat ve bürokrat (1891- 1949)

Enis Behiç Koryürek, Türk şair, öğretmen, diplomat ve bürokrat.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Haşim</span> Türk şair

Ahmed Haşim, Fecr-i Ati topluluğu üyesi Türk şair ve yazar.

Türk edebiyatının tarihsel gelişimi içinde II. Meşrutiyet'in ilanından (1908) Cumhuriyet'e (1923) kadar süre içinde edebiyatla ilgili oluşumların tümüne verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Cenap Şahabettin</span> Türk şair, anı yazarı ve hekim (1870 - 1934)

Cenap Şahabeddin, Türk şâir ve yazar.

Türkiye'de genel olarak tüm alanlarda batılılaşma süreci, 1839 yılında ilân edilen Tanzimat Fermanı ile başlamıştır. 1838 - 1860 yılları arasında yetişmiş gençler 1860 yılında sonra Edebiyat alanında batılaşmayı sağlamışlardır. Bu dönem edebiyatına Tanzimat Edebiyatı denmektedir.

Munis Faik Ozansoy, Türk bürokrat, şair ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Celâl Sahir Erozan</span> Türk şair ve milletvekili

Ahmet Celâl Sahir Erozan ; Türk şair, yazar, yayıncı ve politikacı. “Aşk ve kadın şairi” olarak tanınan sanatçı, dilin sadeleşmesi gerektiğini savunmuş, Türk Dil Kurumunun kurucu dört üyesi arasında yer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ali Ekrem Bolayır</span> Türk yazar, devlet adamı, öğretmen (1867- 1937)

Ali Ekrem Bolayır, Türk şair, yazar, öğretmen ve devlet adamı. Namık Kemal'in oğlu olan Ali Ekrem Bolayır, Servet-i Fünûn edebiyatı'nın öncüleri arasında gösterilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Süleyman Nesib</span>

Süleyman Paşazade Mehmet Sami, Süleyman Nesib, eğitimci ve edebiyatçı.

<span class="mw-page-title-main">Şahabettin Süleyman</span> Türk yazar (1885 - 1921)

Şahabettin Süleyman,, Türk yazar.

Abdülhak Mihrünnisâ Hanım, Türk şair.

<i>Servet-i Fünûn</i> 1891-1944 arasında yayımlanan edebi dergi

Servet-i Fünûn, Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye'de 1891-1944 yılları arasında yayımlanan sanat ve edebiyat dergisidir. Edebiyât-ı Cedîde topluluğunun yayın organı olan dergi Türk basın tarihinin en uzun süreli ve en etkili dergileri arasındadır. Basım tekniği ve içeriğiyle ön plana çıkan dergi, Türk edebiyatına birçok yeni isim kazandırdı ve Edebiyât-ı Cedîde sonrasında Fecr-i Âtî ve Millî Edebiyat hareketi ile Yedi Meşaleciler topluluğunun yayın organı işlevini 25 Mayıs 1944 tarihine kadar sürdürdü.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.