İçeriğe atla

Fyodor Dan

Fyodor Ilyich Dan
Dan askeri doktor üniforması ile, 1916
Kişisel bilgiler
Doğum 19 Ekim 1871
Saint Petersburg, Rus İmparatorluğu
Ölüm 22 Ocak 1947 (75 yaşında)
New york, ABD
Milliyeti Rus
Partisi Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi/Menşevik
Bitirdiği okul Tartu Üniversitesi

Fyodor Ilyiç Dan (Rusça: вдор ильич Дан, 19 Ekim 1871 – 22 Ocak 1947), Menşevik fraksiyonunun kurulmasına yardım eden bir Rus siyasi aktivist ve gazeteciydi.[1]

Dan ömür boyu sosyalist bir aktivist ve gazeteciydi. St. Petersburg İşçi Sınıfının Kurtuluşu için Mücadele Birliği'nin bir üyesiydi ve tekstil işçileri grevinin organizatörlerinden biriydi. 1896'da tutuklandı ve 5 yıl boyunca Vyatka eyaletine sürüldü.[2]

1901 Yazında Berlin'e göç etti ve burada Iskra yardım grubuna katıldı. Dönüşünde 1902'de Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'ne katıldı ve 1903'te ikinci Kongreleri için Londra'ya gitti. Dan, Vladimir Lenin'in daha küçük bir profesyonel devrimciler partisi anlayışından ziyade daha büyük bir aktivist partisine sahip olmak isteyen Julius Martov ile aynı görüşteydi.[3] 1904'te rsdlp'nin ilk yıllarının ilk resmi tarihini yazdı.[4] Dan, Martov'un Menşevikleri kurmasına yardım ederek 1912'de Rusya'ya döndü. Rusya Halklarının Büyük Doğusu olan düzensiz mason Locası'nın aktif bir üyesiydi. 1913'ten itibaren Rusya'da yasal olarak çalıştı. Golos Sotsial-Demorata gazetesinin editörü ve Menşevik Merkez Komitesi üyesiydi. 1915'te tutuklandı ve Sibirya'ya sürüldü. I. Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle askeri doktor olarak affedildi ve seferber edildi.[5]

1917 Şubat Devrimi'nden sonra "devrimci savunmacılığın" ideoloğu oldu. Dönemin en önemli isimlerinden biri olan Petrograd Sovyeti İcra Komitesi ve 1. toplantı Merkez İcra Komitesi Başkanlığı üyesiydi. Ekim Devrimi'nden sonra doktor olarak çalıştı. 7 Aralık 1919 ve 8 Aralık 1920 Tüm Rusya Sovyetler Kongreleri'nde Menşevikler adına konuşmacı olarak yer aldı.[6]

Dan, 1921'de Sovyet yetkililerinin emriyle tutuklandı ve bir yıl hapis yattıktan sonra "halk düşmanı" olduğu suçlamasıyla sürgüne gönderildi. 1923'te Sosyalist İşçi Enternasyonali'nin kurulmasına katıldı. Aynı yıl Sovyet vatandaşlığından mahrum edildi. Julius Martov'un 1923'te ölümünden sonra, 1940'a kadar rsdlp'nin Menşevik fraksiyonunun Yabancı Delegasyonuna başkanlık etti.[7] Sovyetler Birliği 1941'de saldırıya uğradığında, Dan ülkeye desteğini verdi. Kitabında Bolşevizmin Kökenleri (1943) Bolşevizmin sosyalizmin taşıyıcısı olduğunu savunurken, yine de Sovyetler Birliği'nde siyasi liberalleşmeyi savundu.[8]

Dan, İkinci Dünya Savaşı sırasında Amerika Birleşik Devletleri'ne sığınmak için Fransa'dan ayrıldı. 22 Ocak 1947'de New York'ta öldü.

Kaynakça

  1. ^ "Ф. И. Дан". 28 Ağustos 2009. 28 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2023. 
  2. ^ Jewish Telegraphic Agency. Fyodor Dan, Social Democrat Leader, Dies in New York. 15 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. JTA Daily News Bulletin, January 23, 1947.
  3. ^ Ts. S. Zelikson-Bobrovskaya From memoirs. s. 25. 13 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2024. 
  4. ^ Thatcher, Ian D (2007). "The First Histories of the Russian Social-Democratic Labour Party". The Slavonic and East European Review. 85 (4): 724-252. 22 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2024 – JSTOR vasıtasıyla. 
  5. ^ "Noteworthy members of the Grand Orient of France in Russia and the Supreme Council of the Grand Orient of Russia's People". Grand Lodge of British Columbia and Yukon. 15 Ekim 2017. 21 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2024. 
  6. ^ "Dvinov B. L. F. I. Dan". 28 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ Mensheviks in Soviet Russia: Collection of documents. 1998. 
  8. ^ Fedor Ilyich Dan. Letters (1899-1946) / Selected, provided with notes and an outline of the political biography of Dan B. Sapir. - Amsterdam. 1985. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bolşevizm</span> Devrimci Marksist ideoloji

Bolşevik, çoğunluktan yana anlamına gelen Rusça kelime, 1903 yılında düzenlenen Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin İkinci Kongresi'nde Vladimir Lenin ve Julius Martov arasında yeni kurulmakta olan partinin üyelik tanımı üzerine başlayan görüş ayrılığı sonucu yaşanan ayrışmadaki taraflardan Lenin yanlısı grup. Kongrede Lenin yanlıları çoğunlukta olduğu için Rusça çoğunluk anlamına gelen Bolşevik olarak, azınlıktaki Martov yanlıları da Menşevik olarak adlandırılacaktır.

<span class="mw-page-title-main">Menşevik</span> SSCB öncesi Rusyada bir siyasi grup

Menşevikler Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisinin 1903 yılında yapılan 2. Konferansında Lenin ile Julius Martov arasında yaşanan fikir ayrılıkları sonucu partinin bölünmesi sonucu ortaya çıkan iki gruptan birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Bolşevikler</span> Lenin yanlısı grup

Bolşevikler,, Vladimir Lenin liderliğinde, 1903'teki Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi 2. Kongresi'nde Menşeviklerden ayrılan Marksist Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin (RSDİP) aşırı sol fraksiyonuydu. Bolşevik parti 1917 Ekim Devrimi'nde Rusya'da iktidarı ele geçirdi ve daha sonra Sovyetler Birliği Komünist Partisi adını aldı. Leninist ve daha sonra Marksist-Leninist ilkelere dayanan ideoloji ve uygulamalar Bolşevizm olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Frunze</span> Bolşevik İhtilali önderi

Mihail Vasilyeviç Frunze, Ekim Devrimi'nde Bolşevik önderi. Bir Rumen ve Rus aileye mensuptu. Frunze babası Herson Guberniyası'nda görevli bir askerî doktordu. Savaşta Pyotr Vrangel'ı mağlup etmesiyle bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Julius Martov</span> Menşevik Lider

Julius Martov,, Yahudi asıllı Rus Menşevik lider. Martov'un Vladimir Lenin ve Lev Troçki ile yakın bir dostluğu vardı. Troçki onu "Demokratik Sosyalizmin Hamlet'i" olarak tanımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi</span> 1898-1918 tarihleri arasında Rusyada faaliyet göstermiş sosyalist–marksist işçi partisi

Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi, 1898'de kurulan, Rusya'nın ilk Marksist partisi. Daha sonra Bolşevik ve Menşevik olmak üzere ikiye bölünmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Petrograd Sovyeti</span>

Petrograd Sovyeti veya tam adıyla Petrograd İşçi ve Asker Vekilleri Sovyeti, Sankt-Peterburg şehrinde 1917 Şubat Devrimi ile Çarlık Rusyasının dağılmasından sonra şehirde işçi ve cephedeki askerler tarafından kurulan temsil organı. Geçici Hükûmet ile sürekli rekabet hâlinde olmuş, Temmuz Günleri'nden sonra bastırılmış, Ekim Devrimi ile birlikte iktidar organı hâline gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Geçici Hükûmet (Rusya)</span> Rusya’da Şubat Devriminin ardından Çar II. Nikolay’ın tahttan feragat etmesi üzerine kurulan ve ülkeyi yönetmeye çalışan hükûmet

Rusya Geçici Hükûmeti, Rusya'da Şubat Devriminin ardından Çar II. Nikolay’ın tahttan feragat etmesi üzerine kurulan ve ülkeyi yönetmeye çalışan hükûmet. Geçici Hükûmet, öne çıkan lideri ve başbakan Aleksandr Kerenski’den dolayı Kerenski Hükûmeti olarak da bilinir. Ekim Devrimi ile birlikte iktidarı alan Bolşevikler, Geçici Hükûmetin ve hükûmetin kurduğu Rusya Cumhuriyeti'nin yaklaşık sekiz aylık iktidarına son vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi 1. Kongresi</span>

Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi (RSDİP) I. Kongresi Rus İmparatorluğu'nun Minsk şehrinde 1-3 Mart 1898 tarihinde, Rumyantsev isimli bir demiryolu işçisinin evinde, büyük bir gizlilik içinde yapıldı. Öncelikle, Kongrenin yapılmasına yol açan tarihsel gelişimelere kısaca göz atmak faydalı olacaktır.

<span class="mw-page-title-main">Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi 2. Kongresi</span>

Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi (RSDİP) II. Kongresi 30 Temmuz-23 Ağustos 1903 tarihinde Belçika'nın başkenti Brüksel'de başladı ve 6 Ağustos tarihine kadar burada devam etti. Belçika hükûmetine, Rusya Büyükelçiliği'nden yapılan baskılar neticesinde, Belçika polisi delegeleri zorla ülkeden çıkarttı. Londra'ya geçen delegeler, Kongre'yi bu şehirde tamamladılar. İlk kongrede kuruluşu ilan edilen Marksist Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'ne nihai şekli bu kongrede verildi.

<span class="mw-page-title-main">Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi 5. Kongresi</span>

Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi (RSDİP) V. Kongresi, 13 Mayıs-1 Haziran 1907 tarihleri arasında Londra'da yapıldı. Kongre o ana dek, birleşmiş RSDİP'nin en geniş katılımlı kongresi idi. Kongrenin yapıldığı mekan olan ve Londra'nın Hackney bölgesinde bulunan Kardeşlik Kilisesi, birbirinden hararetli tartışmaların yapıldığı 25 oturuma tanıklık etti.

<span class="mw-page-title-main">1905 Moskova Ayaklanması</span>

1905 Moskova Ayaklanması, 1905 yılında gerçekleşen Rus Devrimi kapsamında 7-17 Aralık 1905 tarihinde Moskova'da ortaya çıkan ayaklanma. İlk 2 gün barışçıl geçen ayaklanma, 9 Aralık günü silahlı çatışmalara dönüşmüş ve Çarlık ordusu saldırıları sonucu yüzlerce kişi ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Letonya Komünist Partisi</span>

Letonya Komünist Partisi, Letonya'da bir siyasi partiydi.

Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi 2. Konferansı veya İlk Tüm-Rusya Konferansı, 3-8 Kasım 1906 tarihleri arasında Finlandiya'ya bağlı Tampere şehrinde toplanan Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin (RSDİP) ikinci konferansı.

Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi 3. Konferansı veya İkinci Tüm-Rusya Konferansı, 21-23 Temmuz 1907 tarihleri arasında Finlandiya'ya bağlı Kotka şehrinde toplanan Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin (RSDİP) üçüncü konferansı.

Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi 5. Konferansı veya Dördüncü Tüm-Rusya Konferansı, 21-27 Aralık 1908 tarihleri arasında Londra'ya bağlı Paris şehrinde toplanan Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin (RSDİP) beşinci konferansı.

4. Tüm-Rusya Sovyetleri Kongresi veya resmî adıyla 4. Tüm-Rusya İşçi, Köylü, Asker ve Kazak Sovyetleri Kongresi, 14-16 Mart 1918 tarihleri arasında Moskova'da olağanüstü toplanan dördüncü Tüm-Rusya Sovyetleri Kongresi'dir. Brest Litovsk Barış Antlaşması'nın onaylandığı kongredir.

<span class="mw-page-title-main">Konstantin Yurenev</span> Rus devrimci, siyasetçi ve diplomat

Konstantin Konstantinovich Yurenev, Rus, devrimci, Sovyet siyasetçisi ve diplomat.

<span class="mw-page-title-main">Irakli Tsereteli</span> Amerikalı siyasetçi (1881 – 1959)

Irakli Tsereteli, Gürcü bir politikacıydı ve Rus Devrimleri döneminde Gürcistan Sosyal Demokrat Partisi'nin ve daha sonra Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin (RSDLP) önde gelen sözcülerinden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Tshakaya</span> Sovyet politikacısı (1865-1950)

Mihail Grigoryeviç Tshakaya, diğer adıyla Barsov, Gürcü devrimci ve Eski Bolşevik. Barsov, Gürcistan'daki Bolşevik hareketin üst düzey bir lideriydi ve 1880'den beri devrimci politikada aktifti. Sovyetler Birliği'ni oluşturan belgenin beş imzacısından biriydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.