İçeriğe atla

Fylax

Fylax
Yaşadığı dönem aralığı: 67,6-66 myö
Maastrihtiyen-Senozoyik 
PreЄ
J
Fylax dentary
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Klad:Dinosauria
Takım:Ornithischia
Alt takım:Ornithopoda
Üst familya:Hadrosauroidea
Klad:Hadrosauromorpha
Cins:Fylax
Prieto-Márquez & Carrera Farias 2021
Tür: F. thyrakolasus
İkili adlandırma
Fylax thyrakolasus
Prieto-Márquez & Carrera Farias, 2021

Fylax ("bekçi" anlamına gelir), İspanya'nın Geç Kretase Figuerola Formasyonu'ndan bir hadrosauroid ornithopod cinsidir. Cins, neredeyse tam bir sol dentary'den bilinen tek bir tür olan Fylax thyrakolasus'u ierir.[1]

Bir sol dentary olan Fylax'ın holotipi IPS-36338 1990'ların başında keşfedildi. İspanya'nın kuzeydoğusundaki Lleida eyaletindeki Figuerola Formasyonu'nda bulundu. İlk olarak 1999 yılında tanımlanmıştır.[2]

2021'de Albert Prieto-Márquez ve Miguel Ángel Carrera Farias, dentary'yi yeni bir hadrosauroid dinozor cinsine ait olarak tanımladı. Cins ismi olan Fylax, modern Yunanca'da flax (bekçi) kelimesinden gelir ve özel isim olan thyrakolasus, Yunanca thıra (kapı) ve kolasi (cehennem) kelimelerinden gelir; ve böylece bu taksonun Kretase-Paleojen kitlesel yok oluş olayına yakınlığı ile ilgili olarak "cehennemin kapılarının bekçisi" kombinasyonunu yaratır.[1]

Sınıflandırma

Prieto-Márquez ve Carrera Farias, Fylax'ı Hadrosauromorpha'da türetilmiş bir konumda Tethyshadros'un kardeş taksonu olarak tanımladı ve bu onu en son hayatta kalan hadrosaurid olmayan hadrosauromorflardan biri haline getirdi. Onların kladogramı aşağıda gösterilmiştir:[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c Prieto-Márquez (2021). "A new late-surviving early diverging Ibero-Armorican duck-billed dinosaur and the role of the Late Cretaceous European Archipelago in hadrosauroid biogeography". Acta Palaeontologica Polonica. 66. doi:10.4202/app.00821.2020. 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2021. 
  2. ^ Casanovas, M.L., Pereda Suberbiola, X.P., Santafé, J.V., and Weishampel, D.B. 1999. "A primitive euhadrosaurian dinosaur from the uppermost Cretaceous of the Ager syncline (southern Pyrenees, Catalonia)". Geologie en Mijnbouw 78: 345–356

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Bagaraatan</i>

Bagaraatan, Geç Kretase döneminde yaşamış bir teropod dinozor cinsi. Bu dinozora ait fosiller Moğolistan'da Nemegt Formasyonu'nda bulunmuştur. Bagaraatan yaklaşık 3-4 metre uzunluğunda bir dinozordu.

<span class="mw-page-title-main">Tyrannosauroidea</span> teropod dinozor kladı

Tyrannosauroidea veya tiranozorlar, Tyrannosauridae familyasını ve daha bazal akrabalarını içeren, teropod dinozor üst familyasıdır. Tyrannosauroidler, Jura döneminden itibaren Lavrasya süper kıtasında yaşadı. Kretase döneminin sonunda tyrannosauroidler, Kuzey Yarımküre'de devasa Tyrannosaurus ile bilinen baskın büyük yırtıcılardı. Fosil buluntuları; Kuzey Amerika, Güney Amerika, Avrupa, Asya ve Avustralya kıtalarında bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Proceratosauridae</span> teropod dinozor familyası

Proceratosauridae, Orta Jura'dan Erken Kretase'ye kadar varlığını sürdürmüş bir tiranozor familyasıdır.

<i>Eotyrannus</i> Kretase döneminde yaşamış teropod dinozor cinsi

Eotyrannus, Erken Kretase Avrupa'sından bir theropod dinozor cinsidir ve Tyrannosaurus rex'in erken bir atasıdır. Bu cins, Coelurosauria içinde ilgili bir grup olan tyrannosauroidler arasında yer alır. Cinse ait tek tür olan Eotyrannus lengi, güney İngiltere'de bulunan ve muhtemelen Alt Kretase'den (Barremiyen) gelen yüzde 40 korunmuş bir iskeletten bilinmektedir.

<i>Alxasaurus</i>

Alxasaurus, İç Moğolistan'ın Erken Kretase Bayin-Gobi Formasyonu'ndan gelen therizinosauroid theropod dinozorlarının bir cinsidir. Therizinosauroidea'nın bilinen en eski üyelerinden biridir, ancak daha sonraki therizinosauroidlerin uzun boyun, kısa kuyruk ve nispeten büyük pençeleri dahil olmak üzere vücut şekline zaten sahiptiler. Bu grubun diğer üyeleri gibi, bitki materyalini işlemek için büyük bir bağırsağa sahip iki ayaklı bir otoburdu. Farklı boyutlarda birkaç örnek bilinmektedir.

<i>Ceratosuchops</i> Kretase döneminde yaşamış teropod dinozor cinsi

Ceratosuchops, İngiltere'nin Erken Kretase dönemine (Barremiyen) tarihlenen Wessex Formasyonu'ndan bilinen, Spinosaurid teropod dinozor cinsi. Tip ve tek türü olan Ceratosuchops inferodios, ilk kez 2021 yılında, ilşkili premaksiller cisimler, posterior premaksiller parça ve neredeyse tamamlanmış ama parçalanmış bir beyin kılıfı ile tanımlandı.

<i>Yamatosaurus</i> kuş ayaklı dinozor cinsi

Yamatosaurus, Geç Kretase devrinde (Maastrihtiyen) Japonya'da yaşamış bazal bir ördek gagalı dinozor cinsi. Cins yalnızca az materyalden bilinen Yamatosaurus izanagii türünü kapsar.

<i>Xiongguanlong</i> Kretase döneminde yaşamış, tyrannosauridlerin ataları ile ilişkili teropod

Xiongguanlong, şimdiki Çin'de Erken Kretase döneminde yaşamış bir tyrannosauroid dinozor cinsidir. Tip türü X. baimoensis, 2009 yılında Çin ve Amerika Birleşik Devletleri'nden bir grup araştırmacı tarafından çevrimiçi olarak tanımlanmış ve Ocak 2009'da resmi olarak yayınlanmıştır. Cins adı, kuzeybatı Çin'deki bir şehir olan Jiayuguan şehrini ifade eder – "long" eki ejderha anlamına gelir. Tür adı, fosil bölgesinin yakınında bir kaya oluşumu olan "beyaz hayalet kale"ye atıfta bulunarak bai mo, "beyaz hayalet" den türetilmiştir. Fosiller arasında bir kafatası, omurlar, bir sağ ilium ve sağ uyluk kemiği bulunur. Bulunduğu kayalar, 125 ila 100 milyon yıl önce Kretase'nin Apsiyen'den Albiyen'e kadar olan evrelerine aittir.

<i>Tamarro</i> İspanyada bir Geç Kretase yaşlı Talarn Formasyonundan bir troodontid teropod cinsi

Tamarro, İspanya'nın Geç Kretase yaşlı Talarn Formasyonu'ndan bir troodontid teropod cinsidir. Cins, 2021'de tanımlanan kısmi bir metatarsaldan bilinen Tamarro insperatus adlı tek bir tür içerir.

<i>Papiliovenator</i> teropod dinozor cinsi

Papiliovenator, İç Moğolistan, Çin'deki Bayan Mandahu Formasyonu'ndan bir troodontid theropod dinozor cinsidir. Tip ve tek türü Papiliovenator neimengguensis'tir.

<i>Hadrosauromorpha</i> dinozor kladı

Hadrosauromorpha, 2014 yılında David B. Norman tarafından Hadrosauroidea'yı sıkıştırılmış manuel kemikler ve bir poleks ile bazal taksonlara ve bunlardan yoksun türetilmiş taksonlara bölmek için tanımlanan iguanodontian ornithopodların bir kohortudur. Klad, Edmontosaurus regalis'e Probactrosaurus gobiensis'ten daha yakın olan tüm taksonlar olarak tanımlanır. Bu, analize bağlı olarak farklı taksonların dahil edilmesine neden olur.

<i>Sierraceratops</i> kuş kalçalı dinozor cinsi

Sierraceratops, ABD, New Mexico'daki Geç Kretase Hall Lake Oluşumu'ndan bir chasmosaurine ceratopsid cinsidir. Cins, kafatası ve iskeletin parçalarını içeren kısmi bir iskeletten bilinen Sierraceratops turneri adlı tek bir türü içerir.

<span class="mw-page-title-main">Maip</span>

Maip Geç Kretase döneminde bugünkü Patagonya'daki Santa Cruz ili içinde yer alan Chorrillo Oluşumundan bilinen büyük megaraptorid bir dinozor cinsidir. Cins, eksik ve dağınık bir iskeletten bilinen tek bir tür içerir ve Maip'in Güney Amerikalı en büyük megaraptorid olduğu düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Bisticeratops</span>

Bisticeratops Kuzeybatı New Mexico, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Bisti/De-Na-Zin vahşi alanında bulunan Kampaniyen yaşındaki Kirtland Formasyonu'nun yüzleklerinden elde edilen bir chasmosaurine ceratopsian cinsidir. Tip ve tek tür, neredeyse tam bir kafatasından bilinen B. froeseorum'dur.

Malefica, Teksas'ın Geç Kretase (Kampaniyen) Aguja Formasyonundan bir hadrosaurid dinozor cinsidir. Tip ve tek türü Malefica deckerti'dir.

<span class="mw-page-title-main">Ornithomimidae</span>

Ornithomimidae, modern devekuşlarına yüzeysel benzerlik taşıyan bir theropod dinozor ailesidir. Ornitomimidler, Avustralya'nın Alt Kretase Wonthaggi Formasyonu'ndan da rapor edilmiş olmalarına rağmen, esas olarak Lavrasya'nın Geç Kretase Dönemi'nden bilinen hızlı, omnivor veya otçul dinozorlardı.

<span class="mw-page-title-main">Saurolophinae</span>

Saurolophinae, hadrosaurid dinozorların bir alt ailesidir. 20. yüzyılın ortalarından beri, tepeli alt familya Lambeosaurinae ile ilgili, büyük ölçüde tepesiz hadrosaurlardan oluşan bir grup olan Hadrosaurinae olarak anılır. Bununla birlikte, Hadrosaurinae adı, daha yakın tarihli çalışmalarda lambeosaurinlerden veya Edmontosaurus ve Saurolophus gibi diğer geleneksel "hadrosaurinlerden" daha ilkel olduğu bulunan Hadrosaurus cinsine dayanmaktadır. Bunun bir sonucu olarak, Hadrosaurinae adı kaldırıldı veya yalnızca Hadrosaurus ile sınırlandırıldı ve geleneksel "hadrosaurinleri" içeren alt aile, Saurolophinae olarak yeniden adlandırıldı. Hai Xing tarafından yapılan son filogenetik çalışma, Hadrosaurus'un lambeosaurin olmayan tüm hadrosauridleri içeren monofiletik grup içine yerleştirildiğini gösterir. Bu görüşe göre, geleneksel Hadrosaurinae yeniden dirildi ve Hadrosauridae iki sınıfa ayrıldı: Hadrosaurinae ve Lambeosaurinae.

Protathlitis, İspanya, Castellón'daki Erken Kretase (Barremian) yaşlı Arcillas de Morella Formasyonundan bir spinosaurid dinozor cinsidir. Tip ve tek tür, parçalı bir iskeletten bilinen Protathlitis cinctorrensis'tir. Baryonychinae'nin temel bir üyesiydi. Onun keşfi spinosaurin Vallibonavenatrix'inkiyle beraber, İber Yarımadası'nın Erken Kretase döneminde çeşitli spinosaurid topluluklarına sahip olduğunu gösteriyor.

<i>Skorpiovenator</i>

Skorpiovenator, Arjantin'in Geç Kretase yaşlı Huincul Formasyonu'ndan bir abelisaurid teropod dinozor cinsidir. Neredeyse eksiksiz ve eklemli bir iskeletten tanımlanan, şimdiye kadar bilinen en eksiksiz ve bilgilendirici abelisauridlerden biridir.

<i>Vectidromeus</i>

Vectidromeus, İngiltere'nin Erken Kretase yaşlı Wessex Formasyonu'ndan soyu tükenmiş bir hypsilophodontid ornitopod dinozor cinsidir. Cins, genç bir bireye ait parçalı iskeletten bilinen tek bir tür olan V. insularis'i içerir.