İçeriğe atla

Furan

Furan
Bu modelleme, suyun moleküler yapısını gösterir.
Tanıtım ve özellikler
Bilimsel ismi Furan
Alternatif isimler Furfuran, oksol
Moleküler formülü C4H4O
Mol kütlesi 68,07 g/mol
Yoğunluk (Hallere göre) 0,936 g/cm3, sıvı
Ergime noktası -85,6 °C
Kaynama noktası31,4 °C

Furan ya da furfuran, bir heterosiklik aromatik organik bileşiktir. Renksiz, uçucu, yanıcı bir sıvıdır. Zehirli ve kanserojendir. Bileşik 4n+2 elektron sistemi kuralına uyduğu için aromatiktir. 1870'te Heinrich Limpricht tarafından keşfedildi.[1][2]

Etimoloji

"Furan" ismi Latincede buğday kepeğinde anlamına gelen furfur kelimesinden gelir.[3] Furanın aldehiti furfural, ilk olarak kepekten elde edilmiştir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Limpricht, H. (1870). "Ueber das Tetraphenol C4H4O". Berichte der Deutschen Chemischen Gesellschaft. 3 (1): 90-91. doi:10.1002/cber.18700030129. 6 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2024. 
  2. ^ Rodd, Ernest Harry (1971). Chemistry of Carbon Compounds: A Modern Comprehensive Treatise. Elsevier. 
  3. ^ Senning, Alexander (2006). Elsevier's Dictionary of Chemoetymology. Elsevier. ISBN 0-444-52239-5. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Pirinç</span> Buğdaygiller (Poaceae) familyasından otsu bir bitki türü

Pirinç, Buğdaygiller familyasından Oryza sativa veya daha az yaygın olarak Oryza glaberrima türüne ait bitki ve bu bitkinin tohumlarıdır. Yabani pirinç adı genellikle terim her ne kadar yabani ve evcilleştirilmiş olsa da Zizania ve Porteresia cinslerinin türleri için kullanılır ayrıca ilkel veya ekilmemiş Oryza çeşitleri için de kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Hidrokarbon</span> tamamen hidrojen ve karbondan oluşan organik bileşik

Hidrokarbon, sadece karbon ve hidrojen atomlarından oluşan kimyasal bileşiklerin genel adı.

<span class="mw-page-title-main">Benzen</span>

Benzen, aren veya aromatik hidrokarbonlar olarak adlandırılan organik bileşikler sınıfının en basit üyesidir. Renksiz, yanıcı, kaynama noktası 80,1 °C, erime noktası 5,5 °C olan bir sıvıdır. Moleküler formülü C6H6'dır. Benzen, endüstriyel bakımdan değerli olduğu gibi yapısı bakımından da kimya çalışmalarında önemlidir. Kan hücrelerini öldürme etkisi olduğundan kanser yapıcı bileşikler arasına girer.

<span class="mw-page-title-main">Keton</span>

Keton, bir organik fonksiyonel grubun ve bu grubu içeren bileşiklerin genel adıdır. Merkezdeki karbon atomuna çift bağla bağlanmış bir oksijen (karbonil) ve aynı karbona bağlanmış iki karbon atomundan oluşur. Bu iki karbon atomu alifatik veya aromatik bir bileşiğe ait olabilir. Ketonlar, yapılarındaki karbonil grubunda hidrojen bulunmadığı için yükseltgenmezler. İndirgendiklerinde ise sekonder alkolleri oluştururlar. En bilinen üyeleri çözücü olarak kullanılan aseton ve etil metil ketondur.

<span class="mw-page-title-main">Parfüm</span>

Parfüm, genellikle sıvı halde olan, insan vücuduna, hayvanlara, yiyeceklere, nesnelere ve yaşam alanlarına hoş bir koku vermek için kullanılan hoş kokulu uçucu yağlar veya aroma bileşikleri (kokular), sabitleyiciler ve çözücülerin karışımıdır. Parfümler, hoş bir koku yayan maddeler olarak tanımlanabilir. Aromatik kimyasalların ve esansiyel yağların yapay karışımlarından oluşurlar. 1939 Nobel Kimya Ödülü sahibi Lavoslav Ružička, 1945'te "bilimsel kimyanın ilk günlerinden günümüze kadar parfümlerin, yöntemler, sistematik sınıflandırma ve teori açısından organik kimyanın gelişimine önemli katkılarda bulunduğunu" belirtmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Amin (kimya)</span>

Aminler, amonyaktaki bir veya daha fazla hidrojen atomunun organik radikaller ile değiştirilmesi yöntemiyle türetilmiş organik bileşikler ve fonksiyonel gruplardır. Yapısal olarak aminler amonyağa benzerler, ama bir veya daha fazla hidrojen atomu, alkil veya aril gibi organik sübstitüentlerle yer değiştirmiştir. Bu kuralın önemli bir istisnası RC(O)NR2 tipi bileşiklerdir (C(O) karbonil grubuna karşılık gelir), bunlara amin yerine amid denir. Amidler ve aminlerin yapıları ve özellikleri farklı olduğu için bu ayrım kimyasal olarak önemlidir. Adlandırma açısında biraz akıl karıştırıcı olan bir nokta, bir aminin N-H grubunun N-M (M= metal) ile değişmesi hâlinde buna da amid denmesidir. Örneğin (CH3)2NLi, lityum dimetilamid'dir.

<span class="mw-page-title-main">Fenol</span>

Fenol, benzen halkasına hidroksil bağlanmasıyla oluşan kimyasal bileşiktir. Saf hâlde, renksiz veya beyazdan hafifçe pembeye çalan renkte kristal katı şeklindedir. Tatlımsı, buruk bir kokuya sahip fenollerin tespit limiti havada 40 ppb, suda ise 1-8 ppm'dir. Suya kıyasla çok yavaş buharlaşır, suda orta dereceli bir çözünürlüğe sahiptir ve oldukça yanıcıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kabakgiller</span>

Kabakgiller (Cucurbitaceae), Cucurbitales takımına ait bir bitki familyası.

<span class="mw-page-title-main">Ericaceae</span>

Ericaceae, Ericales takımına ait bir bitki familyası.

Polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAHlar), heteroatom veya sübstitüent taşımayan ve kaynaşık aromatik halkalar içeren kimyasal bileşiklerdir. PAHlar yağ, kömür ve katran bırakıntılarında bulunur ve yakıtların yakılmasında yan ürün olarak ortaya çıkar. Bir kirletici olarak düşünülmelerinin nedeni bazı bileşiklerinin kanserojen, mutajen ve teratojen olarak tanımlanmış olmasıdır.

Kanserojen veya karsinojen, hayvanlarda kansere neden olma kapasitesine sahip maddeleri tanımlamak için kullanılan terim. Kanserojenik ajanlar fiziksel, kimyasal, biyolojik kökenli olabilir. Mutajen kavramı ile karıştırılmamalıdır

<span class="mw-page-title-main">Aromatiklik</span>

Organik kimyada bazı atom halkalarının yapısı beklenenin üstünde kararlıdır. Doymamış bağlar, yalın elektron çiftleri veya boş orbitallerden oluşan konjüge bir halkanın konjüge olmasından beklenecek kararlılıktan daha yüksek bir kararlılık gösterme özelliğine aromatiklik denir. Aromatiklik, halkasal delokalizasyon ve rezonansın bir belirtisi olarak da düşünülebilir.

Aromatik hidrokarbonlar veya aren yapılarında halka formunda karbon atomları ve bunların arasında birbirini izleyen çift ve tek bağ içeren hidrokarbonlardır. Düzlemsel benzen halkalarından oluşurlar. "Aromatik" terimi aromatiklik belirleyen fiziksel mekanizma keşfedilmeden önce tayin edilmiş ve bileşiklerin tatlı bir kokuya sahip olmasından dolayı bu isim verilmiştir. Aromatik bileşiklerin altı karbon atomu konfigürasyonu ile mümkün olan en basit örneği benzen halkası olarak bilinir ve bu haldeki en basit hidrokarbon benzendir. Aromatik hidrokarbonlar monosiklik (MAH) veya polisiklik (PAH) olabilirler.

<span class="mw-page-title-main">Furanolakton</span>

Furanolakton hem furan hem de lakton halka yapısını içeren heterosiklik bir kimyasal bileşik.

<span class="mw-page-title-main">Azulen</span> kimyasal bileşik

Azulen organik bir bileşiktir ve Naftalinin bir izomeridir. Naftalinin renksiz olmasına karşın, azulen koyu mavi bir renge sahiptir. İki terpenoid, vetivazulen (4,6-dimetil-2-izopropilazulen) ve guaiazulen (1,4-dimetil-7-izopropilazulen), bu özelliklere sahip azulen iskeletli maddeler, doğal olarak mantar pigmentlerinde, Peygamber ağacı yağında ve bazı deniz omugasızlarında bulunabilir.

<span class="mw-page-title-main">Alisiklik bileşik</span> karbosiklik, aromatik olmayan halka yapısına sahip kimyasal bileşik

Alisiklik bileşik, hem alifatik hem de siklik olan organik bir bileşiktir. Bunlar, doymuş veya doymamış olabilen, ancak aromatik karakterde olmayan bir veya daha fazla tüm-karbon halkası içerir. Alisiklik bileşikler bağlı bir veya daha fazla alifatik yan zincir içerebilir.

<span class="mw-page-title-main">Kekulen</span>

Kekulen, C48H24 kimyasal formülüne sahip polisiklik aromatik hidrokarbon ve sirkülendir. İlk olarak 1978'de sentezlendi ve benzen molekülünün yapısını keşfeden August Kekulé'nin anısına isimlendirildi.

Aromatik amin, bir amine bağlı aromatik bir halkadan oluşan bir organik bileşiktir. Bu, anilinleri de kapsayan geniş bir sınıftır. Aynı zamanda daha birçok karmaşık aromik halkayı ve NH2'den başka olan birçok amin ikame edicisini de kapsar. Bu tür bileşikler doğada yaygın olarak bulunur.

Benzofuran, kaynaşmış benzen ve furan halkalarından oluşan heterosiklik bileşiktir. Bu renksiz sıvı, kömür katranının bir bileşenidir. Benzofuran, daha karmaşık yapılara sahip birçok ilgili bileşiğin "ebeveynidir". Örneğin, psoralen, birkaç bitkide oluşan bir benzofuran türevidir.

Piran, 6 üyeli, aromatik olmayan bir siklik eterdir. Oksin olarak da bilinir. Beş karbon ve bir oksijen içeren bu organik bileşikte iki adet çift bağ bulunur. Aromatik olmadığı için çift bağları sabittir ve bağın bulunduğu pozisyona göre 4H ve 2H izomerlerine ayrılır. 2H izomerinde doymuş karbon halkanın ikinci üyesi iken 4H izomerinde doymuş karbon halkanın dördüncü pozisyonundadır. Piranın doymuş izomeri tetrahidropirandır.