İdo, ana dilleri farklı olan insanlar arasında anlaşmayı kolaylaştırmayı amaçlayan bir yapay dildir. 1907'de icat edilmiştir.
Ludwik Lejzer Zamenhof ; 15 Aralık [E.U. 3 Aralık] 1859 – 14 Nisan [E.U. 1 Nisan] 1917), Polonya doğumlu Aşkenazi Yahudisi göz doktoru ve dilbilimciydi. Dünyada en yaygın kullanılan ve yapılandırılmış uluslararası yardımcı dil olan Esperanto'nun yaratıcısıdır.
Novial, doğal dillerin yerini almadan uluslararası ilişkileri kolaylaştırmak amaçlı oluşturulmuş bir yapay dildir.
Esperanto Dünya Kongresi, Esperanto konuşan kişilerin bir araya geldiği yıllık kongredir. Neredeyse kırılamayacak kadar ve yüz yıldan fazla bir rekorla uluslararası Esperanto kongreleri arasında en uzun geleneğe sahiptir. Kongreler I. Dünya Savaşı ve II. Dünya Savaşı haricinde 1905'ten beri düzenli olarak her sene yapılmaktadırlar. 1920'den beri de organizatör Esperanto Dünya Derneği olmuştur.
Unua Libro uluslararası dil Esperanto'yu tarif eden ilk yayındır. Esperanto'nun yaratıcısı Dr. L.L. Zamenhof tarafından hazırlanıp Temmuz 26, 1887 tarihinde Varşova 'da ilk kez olarak Rusça dilinde yayımlanmıştır. Sonraki beş yıl içinde Rusça, İbranice, Lehçe, Fransızca, Almanca ve İngilizce dillerinde kopyaları yayımlanmıştır. Bu kitapçık içinde Lord's Prayer duası, bazı İncil sureleri, bir mektup, şiir, dilin gramerinin temel 16 kuralı ve 900 kelimeden meydana gelen temel vokabüleri içermekteydi. Zamenhof kitabında, "uluslararası bir dil, ulusal dil gibi, ortak bir değerdir" ilanında bulunarak dili kamuya mal etmiştir. Zamenhof eserini "Doktoro Esperanto" takma adı ile imzalamıştır. Bu yeni dili öğrenmeye başlayanlar dile doktorun bu takma adından "Esperanto" demeye başlayınca kısa zamanda bu isim dilin resmi adı haline gelmiştir.
Esperanto edebiyatı aslında bu yapay dilin resmi yayımının öncesinde, Esperanto dilinin yaratıcısı L. L. Zamenhof tarafından başlamıştır. Zamenhof geliştirmekte olduğu dile şiir ve düzyazılar tercüme ederek dilin eksiksizliğini ve anlaşılabilirliğini test etmiş ve birkaç tercümesini dilin ilk kitabı olan Unua Libro'nun ekleri olarak yayımlamıştır. Dilin başka erken konuşmacıları şiirler, hikâyeler ve kompozisyonlar yazmışlardır; Henri Vallienne Esperanto dilinde ilk romanı yazan kişi olmuştur. Bir avuç şiirin dışında, Esperantonun ilk 20 yılındaki edebiyat ürünlerinin çoğu bugün sadece tarihsel ilgiye değer olarak görülmektedirler.
Dünya Esperanto Derneği ya da Dünya Esperanto Birliği, Esperanto konuşanların 121 ülkeden üyeleri ile ve Birleşmiş Milletler ve UNESCO ile resmi ilişkileri olan en büyük uluslararası organizasyonudur. Bireysel Üyelerin yanı sıra, 17 adet ulusal Esperanto organizasyonu da UEA ile bağlantılıdır. Şimdiki başkanı Hint dil bilimci Probal Dasgupta'dır.
Zamenhof Day, diğer adı ile; Esperanto Günü, yapay dil olan Esperanto'nun yaratıcısı L. L. Zamenhof'ın 15 aralık olan doğum günü anısına kutlanan gündür. Genellikle Esperanto kültüründe kutlanır.
Esperanto hareketi veya Esperantizm, uluslararası yapay dil olan Esperanto'nun kullanımını yaygınlaştırma hareketidir. Hareket, sadece ulusal dillerin desteklenmesini değil, aynı zamanda Esperanto'nun da desteklenmesini amaçlar. Esperantoyu temsil eden bayrak, sol üst köşede beyaz zeminde yerleştirilmiş yeşil bir yıldız içerir. Yeşil alan umudu, beyaz barış ve tarafsızlığı simgeler. Beş köşeli yıldız beş kıtayı temsil eder. Esperanto hareketini benimseyen kişiye Esperantist denir.
Julio Baghy, Macar bir aktör ve Esperanto hareketinin önde gelen yazarlarından biriydi. Birçok ünlü romanın yazarıdır, ancak özellikle şiir alanında Esperanto'daki ustalığını kanıtlamıştır.
Genellikle Boulogne Bildirgesi olarak anılan Esperantizmin Özü Bildirgesi, Esperanto hareketi için birkaç önemli çerçeve oluşturan tarihi bir belgedir. Bildirge Ludwik Lejzer Zamenhof tarafından yazılmış ve 1905 yılında Fransa'nın Boulogne-sur-Mer kentinde düzenlenen ilk Esperanto Dünya Kongresi katılımcıları tarafından onaylanmıştır.
LL Zamenhof 1870'lerde ve 80'lerde Esperanto'yu geliştirdi ve 1887'de bu dil hakkındaki ilk yayını Unua Libro'da yayınladı. Esperanto konuşmacılarının sayısı o zamandan beri kademeli olarak arttı, ancak hükûmetlerden ve uluslararası kuruluşlardan çok fazla destek görmedi ve bazen yasa dışı ilan edildi veya bastırıldı.
Esperanto dilbilgisi, kuralları aşırı şekilde düzenli olması için tasarlanmıştır. Eklemeli bir dil olan Esperanto'nun kelime dağarcığı Hint-Avrupa dil ailesi, özellikle de Latin, Slav ve Germen dilleri esas alınarak hazırlanmıştır. Esperanto serbest cümle dizimine sahiptir, cümledeki ögelerin yerleri değiştirildiğinde cümlenin anlamı değişmez.
"La Espero" Esperanto dilinin kurucusu Ludwik Lejzer Zamenhof tarafından yazılmış bir şiirdir. Günümüzde, Esperanto marşı olarak kullanılmaktadır. Bazı Esperantistler tarafından Esperanto marşı olarak da adlandırılır.
Esperantujo ya da Esperantio Esperanto telaffuz: [esperanˈtio] Esperanto topluluğu, Esperanto dilini konuşanlar ve kültürünü yaşatanlar topluluğunun yanı sıra dilin kullanıldığı yerler ve kurumlardır. Terim "bir ülkeyi niteleme" amacıyla da kullanılmaktadır.
Klara Zamenhof Polonyalı bir Esperantisttir. Esperanto dilinin mucidi L. L. Zamenhof'un eşidir.
Esperanto'nun kelime bilgisi ilk olarak 1887'de LL Zamenhof tarafından yayınlanan Unua Libro'da tanımlanmıştır. Yaklaşık 900 kök kelime içeriyordu. Dilbilgisi kuralları, konuşmacıların gerektiğinde sözcükleri ödünç almalarına izin vererek, yalnızca uluslararası sözcükleri aramalarını ve ilgili anlamlara sahip birçok sözcük ödünç almak yerine bir temel sözcük alıp ondan başka sözcükler türetmelerini önerir. 1894'te Zamenhof, beş dilde yazılmış ve daha büyük bir kök sözcük seti sağlayan ilk Esperanto sözlüğü Universala vortaro'yu yayınladı.
Akademio de Esperanto, Boulogne Bildirgesi'ne uygun olarak Fundamento de Esperanto ile tutarlı olacak şekilde Esperanto dilinin evrimini yöneten bağımsız bir Esperanto konuşmacıları kuruluşudur. Académie française ve Real Academia Española'dan sonra modellenen Esperanto Akademisi, Esperanto dilinin yaratıcısı L. L. Zamenhof tarafından ilk Dünya Esperanto Kongresi'nde önerildi ve kısa süre sonra Lingva Komitato adı altında kuruldu. Bu Komitenin Akademio adında bir "üstün komisyonu" vardı. 1948'de, genel bir yeniden yapılanma çerçevesinde, Dil Komitesi ve Akademi birleşerek Akademio de Esperanto'yu oluşturdu.
Kore'deki Esperanto dilinin kullanımı 20. yüzyılın başlarına kadar uzanır.
