İçeriğe atla

Fulanîler

Pöller
Fulɓe
Önemli nüfusa sahip bölgeler
 Nijerya18.700.000
 Gine4.600.000
 Senegal3.200.000
 Kamerun2.600.000
 Mali2.500.000
 Sudan1.900.000
 Burkina Faso1.700.000
 Nijer1.700.000
 Çad1.300.000
 Benin723.000
 Moritanya720.000
 Fildişi Sahili424.000
 Sierra Leone418.000
 Gambiya349.000
 Gine-Bissau333.000
 Orta Afrika Cumhuriyeti267.000
Diğer bazı Afrika ülkeleriBirkaç milyon:
Angola, Cezayir, Fas, Gana, Libya, Mısır, Liberya, Togo
Diller
Din
Bir Pöl kadını

Pöller, Fulalar, Fulaniler veya Fulbeler (Pölce: Fulɓe, Fransızca: Peul, Portekizce: Fulaw, Hausaca: Fulani, Volofça: Pël, Bambaraca: Fulaw), çoğunluğu Batı Afrika'da ve Orta Afrika'nın kuzey bölümünde yayılmış olan Afrika'nın en kalabalık nüfusa sahip etnik gruplarından biridir.[1]

Halkın konuştuğu Pölce, Nijer-Kongo dilleri öbeğine bağlı bir dildir.

Futa-Calon'dan Massina'ya (Mali) inerek, 15. yüzyılda bir krallık kuran Pöller, Batı Afrika'ya yayıldılar. 1810'da şeyh Ahmadu yönetiminde kurdukları, teokratik özellikteki krallık, Elhac Ömer'in saldırılarıyla yıkıldı. 1804'ten sonra Osman Bin Fudi'nin kurduğu geniş imparatorluk ise Fransız sömürgeciler tarafından ortadan kaldırıldı. Yaşadıkları bölge 1903'te Britanyalılar tarafından sömürgeleştirildi.

Kaynakça

  1. ^ "Mali". www.islamansiklopedisi.info/. 11 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2015. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Afrika</span> kıta

Afrika, yüzölçümü ve nüfus yoğunluğu açısından dünyanın en büyük ikinci kıtasıdır. Kendisine bitişik kabul edilen adalar ile birlikte 30,8 milyon km²'lik alanı ile dünya yüzölçümünün %6'sını ve dünya üzerindeki toprakların %24,4'ünü kapsar. 1 milyar kişilik nüfusuyla dünya nüfusunun %15'ini barındırır. Afrika, kuzeyde Akdeniz, güneyde Hint Okyanusu, batıda Atlas Okyanusu, doğuda Sina Yarımadası, Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı ile çevrelenmiştir. Madagaskar'ı ve çeşitli takımadaları bünyesinde barındırır. Kıtada 54 adet diplomatik olarak tanınmış bağımsız devlet, dokuz bölge ve 3 adet de sınırlı tanınmış devlet bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Mali</span> Batı Afrikada bulunan denize kıyısı olmayan bir ülke

Mali, resmi adıyla Mali Cumhuriyeti, Batı Afrika'da denize kıyısı olmayan bir ülkedir. 1.240.000 km²'lik yüz ölçümüyle Afrika'nın sekizinci büyük ülkesidir. Nüfusu 19,1 milyondur ve bu nüfusun %65'ini 25 yaş altındakiler oluşturmaktadır. Başkenti Bamako'dur. Mali sekiz bölgeye ayrılmıştır, kuzey sınırları Sahra'nın derinliklerine kadar uzanır. Ülkenin güney bölümü Nijer ve Sénégal nehirlerinin geçtiği Sudan Savanı'ndadır ve nüfusun çoğunluğu bu bölümde yaşar. Mali ekonomisi tarım ve madencilik temellidir. Altın ülkenin önde gelen doğal kaynaklarındandır ve Mali Afrika'nın en büyük üçüncü altın üreticisidir. Tuz da ihraç ürünlerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Nijer</span> Batı Afrikada bulunan bir ülke

Nijer, resmî adıyla Nijer Cumhuriyeti, Afrika kıtasının batısında denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Ülke adını büyük bir Afrika nehri olan Nijer Nehri'nden almıştır. Kuzeybatıda Cezayir, kuzeydoğuda Libya, doğuda Çad, güneyde Nijerya güneybatıda Benin ve Burkina Faso, batıda ise Mali ile komşudur. Nijer yaklaşık 1,27 milyon km²'lik alanıyla Batı Afrika'nın en büyük ülkesidir. Bu alanın %80'i Sahra'dadır. Çoğunluğunu Müslümanların oluşturduğu yaklaşık 22 milyon nüfus ülkenin güney ve batısındaki kırsal bölgelere yoğunlaşmıştır. Başkent ve en büyük şehir Niamey de ülkenin güneybatı köşesindedir.

<span class="mw-page-title-main">Gine</span> Batı Afrikada bulunan bir ülke

Gine ya da resmî adı ile Gine Cumhuriyeti, Afrika kıtasının batısındaki bir ülkedir. Ülkenin sınır komşularını Senegal, Mali, Fildişi Sahili, Liberya, Sierra Leone ve Gine-Bissau oluşturmakta olup, ülkenin batısında Atlas Okyanusu yer almaktadır. Ülkenin başkenti Conakry'dir.

<span class="mw-page-title-main">Senegal</span> Batı Afrikada bulunan bir ülke

Senegal, resmî adıyla Senegal Cumhuriyeti, Senegal Nehri'nin güneyinde, Batı Afrika'da yer alan bir ülkedir. Batıda Atlas Okyanusu 531 km, kuzeyde Moritanya 813 km, doğuda Mali 419 km, güneyde ise Gine 330 km ve Gine-Bissau 338 km sınırı bulunan Senegal'in toplam sınır uzunluğu Atlas Okyanusu dahil 3171 km'dir. Yeşil Burun Adaları Senegal kıyılarının 560 km ötesindedir. Gambiya bu ülkenin 300 km içerisine kadar ilerleyen bir anklav halindedir.

<span class="mw-page-title-main">Moritanya</span> Batı Afrikada bulunan bir ülke

Moritanya ya da resmî adıyla Moritanya İslam Cumhuriyeti, Afrika kıtasının batısında yer alan bir ülkedir. Ülkenin sınır komşularını Fas tarafından ilhak edilen Batı Sahra ile aynı bölge üzerinde Polisario tarafından tek taraflı bağımsızlığı ilan edilen Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti, Cezayir, Mali ve Senegal oluşturmaktadır. Bunun haricinde ülkenin batısında Atlas Okyanusu yer almaktadır. Ülkenin başkenti ve en büyük şehri Nuakşot'tur.

<span class="mw-page-title-main">Çad</span> Orta Afrika ülkesi

Çad, resmi adıyla Çad Cumhuriyeti, Kuzey-Orta Afrika'da denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Kuzeyde Libya, doğuda Sudan, güneyde Orta Afrika Cumhuriyeti, güneybatıda Kamerun ve Nijerya, batıda ise Nijer ile komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Fransız sömürge imparatorluğu</span> 17. asırdan 20. asıra kadar sürdüğü düşünülen Fransa sömürgesi altındaki Afrika bölgeleri

Fransız sömürge imparatorluğu, 19. ve 20. yüzyılda Britanya İmparatorluğu'nun ardından Dünya'nın en büyük ikinci sömürge imparatorluğuydu. İmparatorluğunun yüzölçümü, anavatan ile birlikte 1900 ile 1939 yılları arasında 13.500.000 km²ye ulaştı. Bu büyüklük toplam karasal alanının %10'u idi. İlk Fransız sömürge imparatorluğu, zirvesinde (1680), 10.000.000 km²'nin üzerine yayıldı, o zamanlar dünyanın sadece İspanyol İmparatorluğu'nun arkasındaki en büyük ikinci imparatorluğu. Fransız Sömürge İmparatorluğu'nun toplam alanı, birinci ve ikinci Fransız sömürge imparatorluklarının bir araya gelmesiyle, dünyanın en büyük ikinci olan 24.000.000 km²'ye ulaştı.

<span class="mw-page-title-main">Afro-Asya dilleri</span> eski adıyla Hami-Sami dilleri olup; yaklaşık olarak 375 dilden oluşan bir dil ailesi

Afro-Asyatik, Afrasya veya eski adıyla Hami-Sami dil ailesi, yaklaşık olarak 300 dilden oluşan bir dil ailesi. Afroasya dilleri coğrafi açıdan Kuzey Afrika, Afrika Boynuzu, Sahel ve Güneybatı Asya'ya yayılmış olup 500 milyondan fazla insan tarafından anadil olarak konuşulmaktadır. Ailedeki en büyük ve baskın dil grubu, 313 milyon anadil konuşuruyla Sami diller kolunda yer alan Arapça değişkeleridir.

<span class="mw-page-title-main">Timbuktu</span> Mali İmparatorluğunun başkenti

Timbuktu Batı Afrika ülkesi Mali'nin şehri. Mali'nin 8 idari bölgesinden biri olan Timbuktu Bölgesi'nin de başkentidir. Timbuktu, dünyanın yeni yedi harikasına aday gösterilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Modibo Keïta</span> Malili siyasetçi (1915-1977)

Modibo Keïta, Malili siyasetçidir. Keïta, Afrika ülkesi Mali'nin ilk devlet başkanı olarak 1960 ile 1968 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Takruriler</span>

Takruriler. Kuzeybatı Afrika'da bugünkü Mali, Moritanya ve Senegal topraklarında yaşayan yaklaşık 800.000 nüfusa sahip halk.

<span class="mw-page-title-main">Fransız Batı Afrikası</span> Afrika kıtasının batısında 1895-1958 yılları arasında Fransanın bu bölgede sahip olduğu koloni bölgelerini bir federasyon çatısı altında topladığı bölgenin tümüne verilen isi

Fransız Batı Afrikası, Afrika kıtasının batısında 1895-1958 yılları arasında Fransa'nın bu bölgede sahip olduğu koloni bölgelerini bir federasyon çatısı altında topladığı bölgenin tümüne verilen isim.

<span class="mw-page-title-main">Cape Kolonisi</span> Hollandanın Güney Afrikadaki ilk göçmen kolonisi

Cape Kolonisi, Hollanda'nın Güney Afrika'daki ilk göçmen kolonisi, daha sonra Birleşik Krallık egemenliğine geçmiştir. Merkezi bugünkü Cape Town'du.

<span class="mw-page-title-main">UTC±00.00</span>

UTC±00.00, Eşgüdümlü Evrensel Zaman (UTC) hesaplamaları için referans noktası olan İngiltere, Greenwich’teki 0° başlangıç meridyeni üzerindeki zaman dilimi. GMT ile aynı anlamda kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Araplaşma</span> Arap olmayan bir bölgenin fethi ile nüfusta Arap etkisinin artması

Araplaşma, Arap olmayan bir bölgenin fethi ile Arap olmayan nüfusta Arap etkisinin artmasını, Arap dilinin, kültürünün, kimliğinin kademeli olarak benimsenmesini tarif eder. İslam dini ve bunlarla ilişkili olarak İslam'a dayanan sosyo-politik düzen ile Arapça bir kitap olan Kur'an Araplaşmada merkezi bir rol oynamıştır. Ve Bu, genellikle fethedilen topraklarda İslamileştirme ile beraber ilerlemiştir. Genel olarak, Arap orijinli unsurlar, fethedilen medeniyetlerden oluşan çeşitli unsurlarla çeşitli şekillerde birleşti. Araplaştırma; Irak, Suriye, Sudan, Moritanya, Cezayir ve Libya'daki Arap milliyetçisi rejimler tarafından Arap yerleşimlerini genişletme, Arap dışındaki azınlıkların sınır dışı edilmeleri ve Arap olmayan nüfusta Arap kimlik ve kültürünün uygulanmasını, özellikle eğitimde Arapça olmayan anadillere izin vermemek gibi yöntemler ile modern çağlarda da devam etti.

Afrika tarihi, Afrika kıtasında olan olayları kapsar. Afrika, modern insanın ilk ortaya çıktığı bilinen yerdir. Daha sonraki dönemlerde Kuzey Afrika'da Antik Çağ'da Mısır, Kartaca gibi medeniyetler ortaya çıkmış olmakla birlikte, kıtanın güney kısımlarında göçebe hayat devam etmiştir. Kıta, Roma'nın, Bizans'ın, Arapların, Osmanlı'nın ve en sonunda Avrupalıların işgaline uğramış, bu işgaller kıtanın sömürülmesine ve farklı fikirlerin ve dinlerin yayılmasında etkili olmuştur.

Wodaabe, Mbororo veya Bororo olarak da bilinir ve Fulani etnik grubunun küçük bir alt grubudur. Güney Nijer'den kuzey Nijerya'ya, kuzeydoğu Kamerun'a, güneybatı Çad'a, Orta Afrika Cumhuriyeti'nin batı bölgesine ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin kuzeydoğusuna uzanan bölgelerde göçler yapan, Sahel bölgesinde geleneksel olarak göçebe hayatı yaşayan sığır çobanları ve tüccarlarıdır. Wodaabe nüfusunun 2001 yılında 100.000 olduğu tahmin ediliyordu. Konuştukları dil yazılı bir dil olmayan Fula dilidir. Fula dilinde woɗa, "tabu" anlamına gelir ve "Woɗaabe", "tabunun insanları" anlamına gelir. Bu bazen daha geniş olan Fulbe kültüründen Wodaabeleri ayırmak için ve komşuları Fulbelere göre daha "eski" gelenekleri korudukları iddiasına atıfta bulunarak "tabulara saygı duyanlar" olarak da çevrilir.

Batı Afrika Devletleri Merkez Bankası Batı Afrika CFA frangını ortak olarak kullanan ve Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu'nu oluşturan sekiz Batı Afrika ülkesinin merkez bankasıdır:

13 Mart 2016'da Fildişi Sahili'nin Grand-Bassam kentindeki bir sahil beldesine ateş açan üç İslamcı silahlı kişi en az 19 kişiyi öldürdü, 33 kişiyi de yaraladı.