İçeriğe atla

Fuat Uzkınay

Fuat Özkınay
DoğumAli Fuat Bey
1888
Üsküdar, Konstantiniyye, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm29 Mart 1956 (68 yaşında)
İstanbul, Türkiye
Defin yeriKaracaahmet Mezarlığı
MilliyetOsmanlı Türkü
VatandaşlıkOsmanlı İmparatorluğu
Türkiye
Eğitimİstanbul Sultanisi
Darülfünun
MeslekFilm yönetmeni, yapımcı, görüntü yönetmeni
Etkin yıllar1914-1956
Önemli eser(ler)Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışı

Fuat Uzkınay tam adı ile Ali Fuat Uzkınay (1888, Üsküdar - 29 Mart 1956 - İstanbul), Türk yönetmen ve yapımcı. Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışını filme alarak Türk sinema tarihinde film çeken ilk kişi oldu.

Hayatı

Ali Fuat Bey 1888 yılında Üsküdar'da doğdu.[1] İlk ve ortaöğrenimini İstanbul'da tamamladı. İstanbul Sultanisi'ni bitirdikten sonra İstanbul Dâr-ül Fünûn'un fizik-kimya bölümüne girdi. Türkiye'de sinemaya olan ilginin artmasıyla birlikte Uzkınay'ın da dikkatini çeken sinema sanatı, onun dahiliye müdürlüğü yaptığı okulda öğrencilere sinemayı tanıtan ve öğreten dersler vermesini sağladı. Şehzadebaşı'nda Millî Sinema adı verilen ve daha sonra "Ali Efendi Sineması" adını alan ilk Türk sinemasının 19 Mart 1914 tarihinde açılmasında Uzkınay'ın büyük emeği geçmiştir. Türkiye'de sinemayı halka ilk tanıtan Sigmund Weinberg'den sinema oynatıcısının kullanılmasını öğrendi.

Askerliğini yaparken 14 Kasım 1914 Cumartesi günü Ayastefanos'taki Rus Abidesi'nin yıkılışını 150 metrelik filme çekerek, Türk sinemasında ilk kez film çeken kişi oldu. Bir yıl sonra (1915) Harbiye Nazırı Enver Paşa'nın emriyle Merkez Ordu Sinema Dairesi (MOSD) kurulunca, kurumun başına Sigmund Weinberg getirilirken, yardımcısı Fuat Uzkınay oldu. Uzkınay, 1916'da MOSD'un başına getirildi. Almanya'da filmcilik konusunda eğitim gördü. İlk konulu film olan Himmet Ağa'nın İzdivacını büyük zorluklarla bitirebildi. Ordudan 1954'te emekli olan Fuat Uzkınay, 1956'da öldü.

Ankara'da bulunan Türk Silahlı Kuvvetleri Foto Film Merkezi Komutanlığı'nın bir stüdyosuna hizmetlerinden dolayı Uzkınay'ın adı verildi.[2] Ali Fuat Uzkınay 29 Mart 1956 tarihinde 68 yaşında İstanbul'da öldü. Cenazesi Karacaahmet Mezarlığı'na defnedildi.

Filmografi

Yönetmen

Yapımcı

Görüntü yönetmeni

Eser

  • Zafer Yollarında - 1923

Kaynakça

  1. ^ Kutlar, Onat. "Türk Sinemasının Altmışıncı Yılı ve İlk Türk Filmini Çeviren Fuat Uzkınay". Türk Sineması Araştırmaları. 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. 
  2. ^ Nijat Özön (Mart 1970). "İlk Türk Sinemacısı: Fuat Uzkınay". Türk Sinematek Derneği. 
  3. ^ Odabaşı, İ. Arda (Kış 2018). "Ayastefanos Filminin Yapımcısı ve Gösterim Programı (Ayastefanos Filmi Hakkında Yeni Bilgiler II)". Müteferrika, 54. İstanbul: Müteferrika Yayınları. ss. 135-144. ISSN 1300-6479. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Vasfi Rıza Zobu</span> Türk oyuncu (1902-1992)

Vasfi Rıza Zobu, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Fehim</span> Türk oyuncu ve yönetmen

Ahmet Fehim, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu, yönetmen.

<i>Ayastefanostaki Rus Abidesinin Yıkılışı</i> 1914te gösterime giren ilk Türk filmi

Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışı, Fuat Bey tarafından 14 Kasım 1914'te çekilen ve Türk sinema tarihinin başlangıcı kabul edilen Osmanlı kısa belgesel filmi. Ayastefanos yakınlarındaki Kalitarya'da 93 Harbi'nin anısına Ruslar tarafından inşa edilen Ayastefanos Rus Abidesi'nin yıkılışının konu edildiği film Avusturya-Macaristan şirketi Sascha-Meßter-Film'in teknik desteğiyle Osmanlı ordusu adına 150 metrelik filme siyah-beyaz olarak çekilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Belgesel film</span> kurgusal olmayan sinema filmi

Belgesel filmler belli konular üzerinde yapılan araştırmaların sonuçlarının estetik kaygılarla seyirciye yansıtılmasına dayanan sinema yöntemidir.

<span class="mw-page-title-main">Türk sineması</span> Türkiyede sinemaya genel bakış

Türk sineması, Türkiye sineması veya eski adıyla Yeşilçam, Türkiye'deki film endüstrisine dair faaliyetleri ve sinema kültürünü kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ayastefanos Rus Abidesi</span>

Ayastefanos Rus Abidesi, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nda ölen Rus askerlerinin anısına yaptırılmış anıttır. Şenlikköy'de Galitaria'da yapıldığı bilinen anıt bugün mevcut değildir.

<span class="mw-page-title-main">İsmail Galip Arcan</span> Türk oyuncu ve oyun yazarı

İsmail Galip Arcan, Türk oyun yazarı, tiyatro ve sinema oyuncusu.

1930 yılı öncesi Türkiye'de 25 film çekilmiştir. Listesi:

Leblebici Horhor Ağa, 1916 yapımı konulu ilk Türk filmi olarak başlamış ancak yarıda kalmıştır. İlk Türk filmi konusunda Himmet Ağa'nın İzdivacı ile kıyaslanmaktadır. Nijat Özön çekimlerde Fuat Uzkınay'ın hiç bulunmadığını iddia eder.

Himmet Ağanın İzdivacı, 1914 yılında çekilmeye başlanan ve 1918 yılında gösterime giren Türk filmi. Filmin oyuncuları, çekimler sırasında savaştan dolayı askere alındığından çekimler yarım kalmış ve o süre içinde Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışı çekilmiştir.

<i>Binnaz</i> (film, 1919) 1919 filmi

Binnaz, 1919 yapımı sessiz film.

Mürebbiye, 1919 yapımı sessiz film. Filmde Fransa'da dostuyla kavga edip İstanbul'da, mürebbiye olarak girdiği Dehri Efendi'nin evinde Angel'in sebep olduğu olaylar anlatılmaktadır.

<i>Bican Efendi Vekilharç</i>

Bican Efendi Vekilharç, 1921 yapımı Türk filmi. Film bir köşkte vekilharç olarak görev yapan Bican Efendi'nin öyküsünü anlatmaktadır. Film Türk sinemasındaki ilk komedi filmidir. Filmin beğeni alması üzerine, 1921 yılında devam filmleri olan Bican Efendi Mektep Hocası ve Bican Efendinin Rüyası isimli Türk komedi filmleri çekilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hüseyin Şadi Karagözoğlu</span> Türk oyuncu, senarist ve yönetmen

Hüseyin Şadi Karagözoğlu , Türk oyuncu, senarist ve yönetmen.

<span class="mw-page-title-main">Raşit Rıza Samako</span> Türk oyuncu

Raşit Rıza Samako ya da Raşit Rıza, Türk tiyatro oyuncusu ve yönetmendir.

Sigmund Weinberg (d. 1868 - ö. 1954) Polonya Yahudisi, Rumen uyruklu Osmanlı'nın ilk sinemacısı, yapımcı, senarist ve yönetmen. Pathe Sineması'nın sahibi.

<span class="mw-page-title-main">Hakkı Kurtuluş</span>

Hakkı Kurtuluş Yönetmen, senarist, yapımcı ve kültür tarihçisi.

Nurullah Tilgen, Türk yönetmen, senarist, oyuncu, yazar ve sinema tarihçisi.

<i>Büyükanne Despina</i>

Büyükanne Despina, Manaki Kardeşler tarafından 1905 yılında çekilen belgesel film.

<span class="mw-page-title-main">Ali Efendi Sineması</span> 27 Mart 1914te kurulan tarihi bir sinema salonu

Ali Efendi Sineması, İstanbul'un Sirkeci semtinde Ali Efendi tarafından 27 Mart 1914'te kurulan tarihi bir sinema salonudur. Türk sinema tarihinin başlangıcı kabul edilen Osmanlı kısa belgesel filmi Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışı bu salonda gösterime girmiştir. Salon daha sonra Kemal Film'in sahipleri Kemal Seden ve Şakir Seden'e devredildi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.