İçeriğe atla

Fu (şiir)

MÖ 2. yüzyılda Liang Prensi Liu Wu'nun sarayındaki edebi toplantısının resmi

Fu (Çince: ; pinyin: ; "heyecan"), Han Hanedanı döneminde (MÖ 206-MS 220) baskın edebi biçim olan bir Çin kafiyeli düzyazı biçimidir. Fu, şiir ve düzyazı arasında bir yerin, nesnenin, duygunun veya başka bir konunun mümkün olduğu kadar çok açıdan ayrıntılı bir şekilde tanımlandığı ve heyecan edildiği ara parçalardır. Fu'nun karakteristik özellikleri arasında değişen kafiye ve düzyazı, değişen satır uzunluğu, yakın aliterasyon, onomatopoeia, gevşek paralellik ve konularının kapsamlı kataloglanması yer alır. Genellikle mümkün olduğunca geniş bir kelime dağarcığı kullanılarak oluşturuldular ve bu nedenle klasik fu genellikle birçok nadir ve arkaik Çince kelimeyi içerir. Şarkı gibi söylenmeseler de okunurlar veya söylenirler.

Fu türü, MÖ 3. ila 2. yüzyıllar arasında ortaya çıktı ve Song Hanedanı'nda (960-1279) düzenli olarak kullanılmaya devam etti. Fu, imparatorluk sarayları, saraylar ve şehirler için büyük övgüler olarak kullanıldı, ancak aynı zamanda herhangi bir yerin, nesnenin veya duygunun ayrıntılı bir şekilde anlatıldığı "nesneler üzerine fu" yazmak için de kullanıldı. En büyük tarihi fu koleksiyonları, Wen Xuan, Han Kitabı, Yeşim Terasından Yeni Şarkılar ve resmi hanedan tarihleridir.

Batı edebiyatında fu türünün muadili veya benzeri bulunmamaktadır. 20. yüzyılın büyük bir bölümünde fu şiir, Çinli bilim adamları tarafından aşırı süslü, gerçek duygudan yoksun ve ahlaki mesajlarında belirsiz olduğu için sert bir şekilde eleştirildi. Bu tarihsel çağrışımlar nedeniyle, Çin'de fu şiiri üzerine yapılan araştırmalar, 1949'da Çin Halk Cumhuriyeti'nin kurulması ile Kültür Devrimi'nin 1976'daki sonu arasında neredeyse tamamen sona erdi. O zamandan beri, fu çalışması yavaş yavaş önceki seviyesine döndü.

Kaynakça

  • Cao, Daoheng; Knechtges, David R. (2010). "Han Fu 賦 (Fu of the Han)". Knechtges, David R.; Chang, Taiping (Ed.). Ancient and Early Medieval Chinese Literature: A Reference Guide, Part One. Leiden: Brill. ss. 317-333. ISBN 978-90-04-19127-3. 
  • Gong, Kechang (1997). 漢賦研究 (Çince). New Haven: American Oriental Society. 
  • Idema, Wilt; Haft, Lloyd (1997). A Guide to Chinese Literature. Ann Arbor: Center for Chinese Studies, University of Michigan. ISBN 0-89264-123-1. 
  • Kern, Martin (2010). "Early Chinese literature, Beginnings through Western Han". Owen, Stephen (Ed.). The Cambridge History of Chinese Literature, Volume 1: To 1375. Cambridge: Cambridge University Press. ss. 1-115. ISBN 978-0-521-11677-0. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çince</span> Çin ve çevresinde konuşulan bir dil

Çince, Çin anakarası ve çevresinde yaşayan bir milyardan fazla kişi tarafından konuşulan Eski Çinceden türemiş dillerin oluşturduğu diller grubudur. Dünyadaki her beş kişiden birinin anadili olarak konuştuğu Çince, lehçeleriyle birlikte dünyada en çok konuşulan dildir. Çince ve lehçeleri Büyük Çin olarak adlandırılan Çin anakarası, Hong Kong, Makao, Tayvan ve Malezya, Endonezya, Tayland, Singapur, Myanmar, Vietnam, Güney Kore gibi Doğu ve Güneydoğu Asya ülkelerinde konuşulmaktadır. Çince, dünyanın en çok konuşulan dil olmasına bağlı olarak Birleşmiş Milletler'in altı resmî dilinden biridir. Aynı zamanda Çin, Tayvan, Singapur, Hong Kong ve Makao'nun resmî dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Han Hanedanı</span> çinde M.Ö. 206 - M.S. 220 tarihleri arasında hüküm sürmüş hanedan

Han Hanedanı, Çin'de MÖ 206 – MS 220 tarihleri arasında hüküm sürmüş hanedanıdır. Dönemin önemli klanlarından Liu tarafından kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Shang Hanedanı</span> MÖ 1600 - MÖ 1027 yılları arasında Çinde Sarı Nehir deltasında hüküm sürmüş hanedanlık

Shang Hanedanı ya da Yīn Hanedanı (殷代) MÖ 1600 - MÖ 1027 yılları arasında Çin'de Sarı Irmak deltasında hüküm sürmüş hanedanlık.

<span class="mw-page-title-main">Sima Qian</span> Geçmiş çağın önemli tarihçilerinden birisi

Sima Qian eski çağ Çin tarihçisidir. Han Hanedanı'nın Büyük Katipleri'nin başkanı idi. Antik dönem Çin'in en önemli tarihçisi olarak kabul görmüştür. Tarih yazımında tarafsız kalmanın zorluğuna karşın önemine vurgu yapmasıyla nam salmış ve yine bu yüzden sıkıntılar çekmiştir. Tarih yazımı konusundaki tutumuyla tarihçilikten edebiyata önemli etkileri olmuştur. Yarı efsanevi Sarı İmparator'dan Han Wudi'ye kendisinden önceki 2000 senelik Çin tarihinin genel görünümünü veren Shiji adlı eseri çok övgü almıştır. Çin tarihyazımının en kapsamlı kaynağı kabul edilmiştir. Bu tanımlayıcı eseri, daha sonraki Çin tarihyazımına da temel atmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Güney Han</span>

Güney Han Beş Hanedan On Krallık döneminde (907-960) Çin'in güney kıyılarında 917'den 971'e kadar varlığını sürdürmüş bir krallıktır. Krallık, bugün Guangzhou olarak adlandırılan başkenti Hing Wong Fu'yu (興王府) fazlasıyla genişletmişti. Diğer Çin krallıklarına ek olarak Güney Han konumu sebebiyle güneyde yaşayan Vietnam halkı ile de ilişki geliştirmişti.

<span class="mw-page-title-main">Qin (devlet)</span>

Qin, Zhou Hanedanı döneminde bir antik Çin devletiydi. MÖ 3. yüzyılda kapsamlı reformlar sonrasında Savaşan Devletler Çağı'nda egemen güçlerinden biri olarak ortaya çıktı ve MÖ 221 yılında Shi Huangdi'nin önderliğinde tüm Çin'i birleştirerek Qin Hanedanı'na dönüştü.

<span class="mw-page-title-main">Xun Kuang</span> Çinli Konfüçyüsçü filozof

Xun Kuang, yaygın olarak Xunzi lakabıyla da bilinir; Savaşan Devletler Çağı'nda yaşamış ve Yüz Düşünce Okulu'na katkıda bulunmuş Çinli Konfüçyüsçü filozof. Xunzi olarak bilinen bir kitap geleneksel olarak kendisine atfedilir. Xunzi'nın öğretileri, Han Hanedanı'nın resmî devlet doktrinlerinin oluşturulması üzerinde etkiliydi, ancak Tang Hanedanı döneminde Xunzi'nın etkisi Mensiyüs'a göreceli olarak azaldı. Kendi eserlerinde Konfüçyüs, Mensiyüs ile Zhuangzi gibi şahısların yanı sıra mantıkçılar Mozi, Hui Shi ile Gongsun Long ve "Legalistler" Shen Buhai ile Shen Dao'a atıfta bulundu. Erken Çin tarihinde ilk kez Laozi'dan şahıs olarak bahseder ve Taoist öğretilerini reddetmekle beraber Taoist terminoloji kullanır.

<span class="mw-page-title-main">Qi (devlet)</span>

Qi, Çin'in Zhou Hanedanı döneminde MÖ 1046-221 yılları arasında var olan bir devlettir.

<span class="mw-page-title-main">Han (devlet)</span>

Han, Çin'in Zhou Hanedanı döneminde MÖ 403-230 yılları arasında var olan bir devletti.

<span class="mw-page-title-main">Wen (Zhou)</span>

Wen, Çin'in Zhou Hanedanı'nın kurucusudur. Saltanatı MÖ 1100'dan MÖ 1050 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Han-Hiung-nu Savaşı</span> Savaş

Han-Hiung-nu Savaşı ayrıca Çin-Hiung-nu Savaşı olarak da bilinir, Çin Han İmparatorluğu ile göçebe Hiung-nu konfederasyonu arasında MÖ 133'ten MS 89'a kadar yapılan bir dizi askeri savaştı.

Guoyu, Çin'in İlkbahar ve Sonbahar Dönemi'nde hükümdarlara ve diğer erkeklere atfedilen konuşmaların bir koleksiyonundan oluşan eski bir metindir. Zhou Kralı Mu'nun saltanatından MÖ 453'te Jin bakanı Zhibo'nun idamına kadar uzanan toplam 240 konuşmadan oluşmaktadır. Yazarı bilinmemektedir, ancak bazen Konfüçyüs'ün akranı Zuo Qiuming'e atfedilir. Guoyu muhtemelen MÖ 5. yüzyıldan başlayarak derlenmiş ve MÖ 4. yüzyılın sonlarına kadar devam etmiştir.

<i>Zhuangzi</i> (kitap)

Zhuangzi, ideal Taocu bilgenin kaygısız doğasını örnekleyen hikâyeler ve anekdotlar içeren geç Savaşan Devletler Çağı dönemi eski bir Çin metnidir. Geleneksel yazarı "Usta Zhuang" (Zhuangzi) olarak adlandırılan Zhuangzi, Tao Te Ching ile birlikte Taoizm'in iki temel metninden biridir.

Sima Xiangru, Batı Han Hanedanı döneminde yaşamış bir Çinli şair, müzisyen ve devlet adamı. Sima, Klasik Çin şiiri tarihinde önemli bir figürdür ve genellikle fu heyecanlarında tüm bestecilerinin en büyüğü olarak kabul edilir. Şiirleri, düzyazı dizeleriyle karıştırdığı şiir dizelerine yeni metrik ritimler uygulayarak icadını veya en azından fu biçimini geliştirmesini içermekte ve bu tür için sonraki yüzyıllarda bir grup ortak konu arasında olacak olanlardan birkaçını sağlamaktadır. Sima Xiangru, Chu ci tarzında yazacak kadar çok yönlüydü ve ayrıca yuefu resmi tarzı olarak bilinecek olan şarkı sözleri yazdı.

Sui Kitabı, Çin'in Sui Hanedanı'nın resmî tarih kitabıdır. Wei Zheng önderliğinde Yan Shigu, Kong Yingda ve Zhangsun Wuji tarafından yazılmış olup İmparatorluk Çin'in resmi Yirmi Dört Tarih'inin arasında yer almaktadır.

Bambu Yıllıkları, Çin'in Antik tarihi hakkında eski bir metindir. En eski efsanevi zamanda olan Sarı İmparator döneminden başlayarak ve MÖ 299'a kadar uzanır ve sonraki yüzyıllarda Savaşan Devletler Çağı'nda Wei devleti tarihine odaklanılır. Bu nedenle, Sima Qian'ın Büyük Tarihçinin Kayıtları eserine benzer bir dönemi kapsamaktadır. Orijinali Song Hanedanı döneminde kaybolmuş olabilir ve metin günümüzde orijinalliği tartışmalı bir "güncel metin" ve eksik bir "antik metin" iki versiyonda bilinmektedir.

Fu Hao, Çin'in Shang Hanedanı hükümdarı Wu Ding'in eşlerinden biriydi. Ayrıca askeri general ve yüksek rahibe olarak da görev yaptı. Fu Hao'nun hayatını ve askeri başarılarını detaylandıran asgari kanıt, Shang Hanedanı'ndan sağ çıktığı ve kayıtlar zaman içinde yok olmuş olabileceği tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Önceki Qin</span>

Önceki Qin, MS 351-394 yılları arasında Çin'de Beş Hu On Altı Krallık döneminde var olan bir devletti. Di halkı tarafından yönetilen toprakları, günümüz Çin'in kuzeyini kapsamaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Wang Xizhi</span>

Wang Xizhi, Doğu Jin Hanedanı döneminde yaşamış Çinli bir hattat, siyasetçi, general ve yazardı. Özellikle Çin kaligrafisindeki ustalığıyla tanınırdı. Wang, bazen Çin tarihindeki en büyük Çinli hattat olarak kabul edilir ve Çin kaligrafisinin her türünün, özellikle de yazının ustasıydı. Çin kaligrafisinde Dört Yetenekli Hattat'tan biri olarak bilinir. Tang imparatoru Taizong, eserlerine o kadar hayran kaldı ki Wang'ın Orkide Köşkü'nde Bestelenen Şiirlerin Önsözü eserinin imparatorla birlikte mozolesine gömüldüğü söylenmektedir.

Qianfu Lun, Wade-Giles romanizasyonuyla Ch'ien-fu Lun olarak da bilinir, Geç Han filozofu Wang Fu'nun politik-metafizik bir metnidir. Çağdaş toplumlara, özellikle de eş klanlarının gücüne ve artan bölgeselciliğe yönelik eleştiriler içerir. Eserde Wang Fu, Konfüçyüsçü iyi yönetim ve hümanizm modelini güçlü bir şekilde desteklemektedir.