Fruktoz emilim bozukluğu
| Fruktoz emilim bozukluğu | |
|---|---|
 | |
| Fruktoz | |
| Uzmanlık | Endokrinoloji  |
Fruktoz emilim bozukluğu, eskiden "diyetsel fruktoz intoleransı" (DFI) olarak adlandırılan, bir çeşit sindirim bozukluğu olup,[1] ince bağırsağın enterosit hücrelerindeki fruktoz taşıyıcılarının eksik olması sebebiyle, fruktozun emiliminin bozulması sonucunda gelişir. Bu durum, emilemeyen fruktozun tüm bağırsaktaki fruktoz konsantrasyonunu arttırması ile sonuçlanır. Fruktoz intoleransı ilk olarak 1956'da tanımlanmış ve bildirilmiştir.[2]
Bu durumun irritabl bağısak sendromunun semptomlarını taşıyan hastalarda ortaya çıkma sıklığı, normal popülasyonda ortaya çıkma sıklığından daha yüksek değildir. Bununla birlikte, her iki hastalığın semptomlarındaki benzerlik nedeniyle, fruktoz emilim bozukluğu olan hastalar genellikle irritabl barsak sendromu olan hastaların profiline benzemektedir.[3] Bazı durumlarda, fruktoz emilim bozukluğu, çölyak hastalığı gibi bağırsak hasarına neden olan çeşitli hastalıklardan kaynaklanabilir.[4]
Fruktoz emilim bozukluğu, fruktozu parçalayan karaciğer enzimlerinin eksik olduğu ve potansiyel olarak ölümcül bir durum olan "kalıtsal fruktoz intoleransı" ile karıştırılmamalıdır.
Semptomlar
Fruktoz emilim bozukluğu, karın ağrısı, şişkinlik, flatulans ve ishal gibi gastrointestinal semptomlara neden olabilir.[5][6]
Patofizyoloji
Fruktoz, sindirim enzimlerinin yardımı olmadan da ince bağırsaktan emilir. Sağlıklı kişilerde bile, öğün başına yaklaşık olarak sadece 25–50 g fruktoz uygun bir şekilde emilebilir. Fruktoz emilim bozukluğu olan kişiler ise, öğün başına 25 gr'dan daha az fruktozu emebilmektedir.[7] Fruktoz ve sorbitolün aynı anda tüketilmesi fruktozun emiliminin bozulmasını artırıyor gibi görünmektedir.[4] Yeterince emilmeyen fruktoz, bağırsak bakterileri tarafından hidrojen, karbon dioksit, metan ve kısa zincirli yağ asitleri üretmek üzere fermente edilir.[5][8] Hidrojen seviyesindeki bu anormal artış, hidrojen nefes testi ile tespit edilebilmektedir.[4]
Fruktoz emilim bozukluğunun fizyolojik sonuçları, artan ozmotik yük, hızlı bakteriyel fermentasyon, değişen gastrointestinal motilite, mukozal biyofilm oluşumu ve bağırsaktaki bakteri profilinin değişmesi şeklindedir. Bu etkiler, sorbitol gibi öteki kısa zincirli karbonhidratların emilimlerinin de azalmasına ek olarak daha da artarlar. Bu olayların klinik önemi, bağırsakların bu tür değişikliklere cevabına bağlıdır. Fruktoz emilim bozukluğunun bazı yan etkileri triptofan,[9] folik asit[10] ve kandaki çinkonun azalmasıdır.[10]
İçeriğinde serbest fruktoz ya/ya da fruktanları (içerisinde fruktoz moleküllerini polimer olarak içeren gıdalar, enginar gibi) içeren gıdaların diyetle alımını kısıtlamak, fruktoz emilim bozukluğuna bağlı olarak fonksiyonel bağırsak bozuklukları gelişen hastaların büyük bir kısmında semptomların azalmasını sağlayabilir.[11]
Teşhis
Tanı testi, kullanıldığında, laktoz intoleransını teşhis etmek için kullanılan teste benzemektedir. Bu teste "hidrojen nefes testi" de denir ve şu anda klinik teşhis için kullanılan bir yöntemdir. Bununla birlikte, bazı araştırmacılar bu testin uygun bir tanı aracı olmadığını öne sürmektedir, çünkü alınan negatif sonuçlar, fruktoz kısıtlamasına karşı olumlu bir yanıtı dışlamamaktadır ve bu da bir duyarlılık eksikliğini göstermektedir.[4]
Tedavi
Bu durumun bilinen bir tedavisi yoktur, ancak uygun bir diyet ve ksiloz izomeraz enzimi tedaviye yardımcı olabilir.[4] Glukozun aynı anda fruktoz ile birlikte alınması fruktoz emilimini artırır ve semptomların gelişmesini engelleyebilir. Örneğin, insanlar, benzer miktarlarda fruktoz ve glukoz içeren, greyfurt veya muz gibi meyveleri tolere edebilirler, ancak elma, yüksek seviyelerde fruktoz ve daha düşük seviyelerde glukoz içerdiği için tolere edilemez.[5]
Ksiloz izomeraz
Ksiloz izomeraz enzimi, fruktoz şekerini glukoza dönüştürür. Ksiloz izomerazın besin takviyesi olarak verilmesi, fruktoz emilim bozukluğunun semptomlarını iyileştirebilir.[4]
Diyet
Fruktoz emilim bozukluğu olan kişiler tarafından kaçınılması gereken besinler şunlardır:
- Bir porsiyon yemekte, içeriğindeki 100 gram glukoza karşılık olarak 0.5 gramdan fazla fruktoz içeren ya da toplamda 0.2 gram fruktan içeren gıdalardan ve içeceklerden kaçınılmalıdır. Porsiyon başına 3 g fruktoz dan fazlasını içeren gıdalar 'yüksek fruktoz yükü' olarak adlandırılır ve muhtemelen semptomları arttırma riski taşırlar. Bununla birlikte, 'yüksek fruktoz yükü' kavramı, uygulanan diyetin başarısındaki önemi açısından değerlendirilmemiştir.[12]
- Yüksek fruktoz/glukoz oranına sahip besinler, yani fruktozca zengin besinler: Glukoz, fruktoz emilimini arttırır, böylelikle fruktoz glukoz oranı eğer bir'den küçükse (<1), yani bir gıdadaki fruktoz az, glukoz fazla ise, örneğin beyaz patates gibi gıdalardaki fruktoz, kolayca emilir, ancak elma ve armutta olduğu gibi bu oran bir'den büyük (>1), yani, alınan gıdadaki fruktoz miktarı glukozdan fazla ise, fruktozun bağırsaklardan emilmesi zorlaşır. Bu durum besinlerin içerdikleri toplam fruktoz miktarından bağımsızdır ve yine besinlerin içerdiği glukoz miktarı ile birlikte değerlendirilmelidir.[13]
- Enginar, kuşkonmaz, pırasa, soğan ve ekmek, kek, bisküvi, kahvaltılık gevrek, börek, makarna gibi buğday içeren ürünler de dahil olmak üzere tüm fruktanlar ve diğer mayalanabilir oligo-, di- ve mono-sakkaritler ve polioller (FODMAP'ler) bakımından zengin besinler, pizzalar ve buğday noodle'ları.
- Bazı diyet içeceklerinde ve gıdalarda bulunan ve bazı meyvelerde doğal olarak bulunan ksilitol ve eritritol, mannitol gibi diğer polyoller (şeker alkolleri) ve sonu -tol ile biten diğer katkı maddeleri içeren ve genellikle ticari gıdalarda suni tatlandırıcı olarak eklenen sorbitol içeren gıdalar
- Yüksek fruktozlu mısır şurubu içeren besinler
Aşırı fruktoz içeren gıdalarla birlikte alınan yüksek glukoz içeriğine sahip yiyecekler, aşırı fruktozu sinderemekten muzdarip olan kişilere yardımcı olabilir.[14]
Fruktanların fruktoz emilim bozukluğunda oynadığı rol halen araştırılmaktadır. Bununla birlikte, fruktoz emilim bozukluğu olan kişiler için fruktan alımının 0.5 gram/porsiyon'un altında tutulması,[15] ve inülin ve fruktooligosakkarid (FOS) gibi her iki fruktanı içeren besin takviyelerinden kaçınılması önerilmektedir.[15]
Yüksek fruktoz içeriğine sahip gıdalar
Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı (USDA) veritabanına göre,[16] glukozdan daha fazla fruktoz içeren gıdalar şunlardır:
| Gıda | Fruktoz (gram/100 gram) | Glukoz (gram/100 gram) |
|---|---|---|
| Sukroz(Referans Değer) | 50 | 50 |
| Elma | 5.9 | 2.4 |
| Armut | 6.2 | 2.8 |
| Meyve Suları Elma suyu, Armut suyu | 5–7 | 2–3 |
| Karpuz | 3.4 | 1.6 |
| Kuru üzüm | 29.8 | 27.8 |
| Bal | 40.9 | 35.7 |
| Yüksek fruktozlu mısır şurubu | 42–55 | 45–58 |
| Mango | 4.68 | 2.01 |
| Agave şurubu | 55.6 | 12.43 |
USDA gıda veri tabanı, birçok yaygın meyvenin, fruktoz ve glukozu neredeyse eşit miktarlarda içerdiğini ve fruktoz emilim bozukluğu olan bireyler için bir problem ortaya koymadığını ortaya koymaktadır.[17] Elma, armut ve karpuz gibi, içeriğinde glukozdan daha fazla fruktoz içeren bazı meyveler, içerdikleri glukozun iki katından daha fazla fruktoz içermektedir. Üzümlerdeki fruktoz seviyeleri meyvelerin olgunluk derecesine ve türüne göre değişiklik gösterir, örneğin olgunlaşmamış üzümler daha fazla glukoz içerir.
Hastalığın yönetilmesi için diyet kılavuzları
Avustralya'daki Monash Üniversitesi'ndeki araştırmacılar, özellikle IBS'li bireyler için, fruktoz emilim bozukluğunu yönetmek için bir diyet rehberleri geliştirdiler.[15]
Sakıncalı gıdalar (yani glukozdan daha fazla fruktoz içeren gıdalar)
- Meyveler - elma, armut, kış kavunu, armut, pençe, papaya, ayva, yıldız meyvesi, karpuz;
- Kurutulmuş meyveler - elma, frenk üzümü, hurma, incir, armut, kuru üzüm, sultana;
- Takviyeli şaraplar
- Agave nektarı, bazı mısır şurupları ve meyve suyu konsantreleri gibi ilave şeker içeren gıdalar.
Uygun olan gıdalar (yani, glukoza eşit miktarda ya da daha az fruktoz içeren gıdalar)
Aşağıdaki listede yer alan uygun yiyecekler listesi bir yayına atfen sunulmuştur: Bu yayının ismi, "Fruktoz emilim bozukluğu ve İrritabl Bağırsak Sendromu'nun semptomlarının diyetle etkin bir şekilde yönetilmesi kılavuzu" dur.[15] Avustralya gıda standartlarında[18] listelenen yiyeceklerin fruktoz ve glukoz içerikleri, listelenen gıdaların çoğunun daha yüksek fruktoz seviyelerine sahip olduğunu göstermektedir.
- Çekirdekli meyveler: kayısı, nektarin, şeftali, erik (dikkat - bu meyveler sorbitol içerir);
- Dutsu meyveler: böğürtlen, kızılcık, ahududu, çilek, dut;
- Narenciye meyveleri: Kamkat, greyfurt, limon, lime, mandalina, portakal, tangelo;
- Diğer meyveler: olgun muz, jackfruit, tutku meyvesi, ananas, ışgın, tamarillo.
Yiyeceklerin etiketlenmesi
ABD dahil olmak üzere çoğu ülkede ya da tüm ülkelerde işlenmiş gıda üreticileri için, şu anda "glukozdan daha fazla fruktoz" içeren gıdaları bu uyarı ile etiketlemek yasalarca gerekli değildir. Bu fruktoz emilim bozukluğu olan kişiler için bazı sürprizlere ve tehlikelere neden olabilir.
"Glutensiz" olarak işaretlenmiş gıdalar (gluten içermeyen) genellikle fruktoz emilim bozukluğu olan kişiler için uygundur, ancak hastalar, kurutulmuş meyvelere, yüksek fruktozlu mısır şurubuna ya da içeriğinde şeker olarak fruktoz içeren glutensiz gıdalara dikkat etmelidirler. Bununla birlikte, fruktoz emilim bozukluğu yaşayan hastaların, çölyak hastalığı olanlarda olduğu gibi gluteniden tamamen kaçınmalarına gerek yoktur.
Birçok fruktoz emilim bozukluğu yaşayan hasta çavdar ve mısır unu yapılan ekmekleri tüketebilir. Ancak, bunlar "buğdaysız" (veya "glutensiz") olarak işaretlenmedikçe buğday içerebilir. (Not: Çavdar ekmeği glutensiz değildir.) Genellikle buğday için kabul edilebilir bir alternatif olarak kabul edilse de, kavuzlu buğday, tıpkı buğday alerjisi veya çölyak hastalığı olanlar için uygun olmadığı gibi fruktoz emilim bozukluğu olan hastalar için de uygun değildir. Bununla birlikte, fruktoz emilim bozukluğu yaşayan bazı hastalar, buğday ürünlerinden aldıkları fruktanlar ile bir sıkıntı çekmezken, fazla fruktoz içeren gıdalarla ilgili problemleri olabilir.
Yeni araştırmalar
Fruktoz ve fruktanlar, duyarlı bireylerde gastrointestinal rahatsızlığa neden olduğu bilinen FODMAP'lardır (fermente oligo-, di- ve mono-sakkaritler ve polioller). FODMAP'lar bu bozuklukların nedeni değildir, [19] ancak erişkinlerde FODMAP'larin kısıtlanması (düşük FODMAP diyeti), irritabl bağırsak sendromu (IBS) ve diğer fonksiyonel gastrointestinal bozuklukların (FGID) kısa vadeli sindirim semptomlarını iyileştirmeye yardımcı olabilir.[19][20][21][22] Bununla birlikte, FODMAP'ların uzun süreli olarak kısıtlanması, bağırsak mikrobiyotası ve metabolomu üzerinde zararlı bir etkiye neden olduğu için olumsuz etkilere sahip olabilir.[21][22][23][24]
Başvurular
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2018.
- ^ Chambers, R.A; Pratt, R.T.C (1956). "Idiosyncrasy to Fructose". The Lancet. 268 (6938): 340. https://doi.org/10.1016%2FS0140-6736%2856%2992196-1 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/13358219 15 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Ledochowski M, et al. (2001). http://www.kup.at/kup/pdf/305.pdf 21 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Journal für Ernährungsmedizin (in German). 3 (1): 15–19.
- ^ a b c d e f Berni Canani, Roberto; Pezzella, Vincenza; Amoroso, Antonio; Cozzolino, Tommaso; Di Scala, Carmen; Passariello, Annalisa (2016). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4808885 3 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Nutrients. 8 (3): 157. https://doi.org/10.3390%2Fnu8030157. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4808885 3 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26978392 15 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ a b c Ebert, Karolin; Witt, Heiko (2016).https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4755956. Molecular and Cellular Pediatrics. 3 (1): 10. https://doi.org/10.1186%2Fs40348-016-0035-9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4755956 24 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26883354
- ^ Putkonen L, Yao CK, Gibson PR (Jul 2013). "Fructose malabsorption syndrome". Curr Opin Clin Nutr Metab Care (Review). 16 (4): 473–7. https://doi.org/10.1097%2FMCO.0b013e328361c556. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23739630 8 Ağustos 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2018.
- ^ Montalto M, Gallo A, Ojetti V, Gasbarrini A (2013)."http://www.europeanreview.org/wp/wp-content/uploads/026-0291.pdf 12 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Eur Rev Med Pharmacol Sci(Review). 17 (Suppl 2): 26–9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24443064 14 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ edochowski M, Widner B, Murr C, Sperner-Unterweger B, Fuchs D (2001). "Fructose malabsorption is associated with decreased plasma tryptophan". Scand. J. Gastroenterol. 36 (4): 367–71. https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.627.6642. https://doi.org/10.1080%2F003655201300051135. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11336160 16 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ a b edochowski M, Uberall F, Propst T, Fuchs D (1999)." http://www.clinchem.org/cgi/content/full/45/11/2013 27 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Clin. Chem. 45 (11): 2013–4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10545075 17 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Gibson, P. R; Newnham, E; Barrett, J. S; Shepherd, S. J; Muir, J. G (2006). "Review article: Fructose malabsorption and the bigger picture". Alimentary Pharmacology & Therapeutics. 25 (4): 349–63. https://doi.org/10.1111%2Fj.1365-2036.2006.03186.x. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17217453 8 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Gibson, Peter R; Shepherd, Susan J (2010). "Evidence-based dietary management of functional gastrointestinal symptoms: The FODMAP approach". Journal of Gastroenterology and Hepatology. 25 (2): 252–8. https://doi.org/10.1111%2Fj.1440-1746.2009.06149.x. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20136989 15 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 16 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Aralık 2018.
- ^ Skoog SM, Bharucha AE (2004). http://www.bashaar.org.il/files/101022005111814.pdf 1 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Am. J. Gastroenterol. 99 (10): 2046–50. https://doi.org/10.1111%2Fj.1572-0241.2004.40266.x. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15447771 17 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ a b c d Shepherd SJ, Gibson PR (2006).http://sacfs.asn.au/download/SueShepherd_sarticle.pdf. Journal of the American Dietetic Association. 106(10): 1631–9. https://doi.org/10.1016%2Fj.jada.2006.07.010. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17000196 14 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ http://www.nal.usda.gov/fnic/foodcomp/search/ 3 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. https://web.archive.org/web/20150303000000/. https://doi.org/10.1016%2Fj.jada.2006.07.010. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17000196 14 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ http://www.nal.usda.gov/fnic/foodcomp/Data/Other/herr48.pdf 7 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. https://web.archive.org/web/20060907155335/. Ruth H. Matthews, Pamela R. Pehrsson, and Mojgan Farhat-Sabet, (1987) .
- ^ https://web.archive.org/web/20120324031237/http://www.foodstandards.gov.au/consumerinformation/nuttab2010/nuttab2010onlinesearchabledatabase/onlineversion.cfm?&action=nutrientFoods&category=Proximates&nutrientID=FRU. https://en.wikipedia.org/wiki/Food_Standards_Australia_New_Zealand 26 Kasım 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Peter R Gibson & Susan J Shepherd (2010). "Evidence-based dietary management of functional gastrointestinal symptoms: The FODMAP approach". Journal of Gastroenterology and Hepatology. 25 (2): 252–258. doi:https://doi.org/10.1111%2Fj.1440-1746.2009.06149.x. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20136989 15 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Turco R, Salvatore S, Miele E, Romano C, Marseglia GL, Staiano A (2018). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5952847 8 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Ital J Pediatr (Systematic Review). 44 (1): 53. https://doi.org/10.1186%2Fs13052-018-0495-8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5952847 8 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29764491 15 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ a b Staudacher HM, Irving PM, Lomer MC, Whelan K (April 2014). "Mechanisms and efficacy of dietary FODMAP restriction in IBS". Nat Rev Gastroenterol Hepatol (Review). 11 (4): 256–66. https://doi.org/10.1038%2Fnrgastro.2013.259. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24445613 14 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ a b Rao SS, Yu S, Fedewa A (2015). "Systematic review: dietary fibre and FODMAP-restricted diet in the management of constipation and irritable bowel syndrome". Aliment. Pharmacol. Ther. 41 (12): 1256–70. https://doi.org/10.1111%2Fapt.13167. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25903636 15 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Tuck, CJ; Muir, JG; Barrett, JS; Gibson, PR (2014). "Fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides and polyols: role in irritable bowel syndrome". Expert Rev Gastroenterol Hepatol. 8 (7): 819–834. https://doi.org/10.1586%2F17474124.2014.917956. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24830318 14 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Heiman ML, Greenway FL (2016). "A healthy gastrointestinal microbiome is dependent on dietary diversity 8 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Mol Metab (Review). 5 (5): 317–320. https://doi.org/10.1016%2Fj.molmet.2016.02.005. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4837298 8 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27110483 15 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
| Sınıflandırma |
|---|
